چرا سناتورهای آمریکایی از اردوغان خوششان نمی آید؟

دولت اردوغان چشمان خود را به امضای اعضای کنگره آمریکا دوخته است. مشخص نیست، آیا کنگره پاسخ مثبتی ارائه می‌دهد که سود و آورده انتخاباتی جدیدی برای اردوغان داشته باشد یا خیر.

این روزها دولت اردوغان در هول و ولای پاسخ نهایی کنگره آمریکا است. مدتهاست ترکیه منتظر پاسخ نهایی واشنگتن است و مداوماً از مقامات دولت جو بایدن و کارشناسان برجسته پنتاگون می پرسند: بالاخره به ما جنگنده می فروشید یا نه؟ پاسخ همه آنها به سوالات مکرر ترکیه، تنها یک جمله کوتاه است: باید ببینیم کنگره چه می گوید!

سخنان جدید وزیر امور خارجه ترکیه، نشان داد دست کم تاکنون، سیگنال مثبت و امیدبخشی به آنکارا نرسیده است. به همین دلیل، دولت اردوغان چشمان خود را به امضای اعضای کنگره آمریکا دوخته است. مشخص نیست، آیا کنگره پاسخ مثبتی ارائه می دهد که سود و آورده انتخاباتی جدیدی برای اردوغان داشته باشد یا خیر.

اف 35 ندادید، لااقل اف 16 بدهید

از روزی که دولت دونالد ترامپ، رسماً به ترکیه اعلام کرد که آسمان ترکیه روی جنگنده اف 35 را نخواهد دید، لابی گری های اردوغان آغاز شد تا هر جوری شده واشنگتن را منصرف کند. اما تلاش اردوغان به نتیجه نرسید و نه تنها اعلام شد که اف 35 به ترکیه فروخته نمی شود، بلکه این کشور، از لیست شرکای تولیدکننده نهصد قطعه ریز و درشت جنگنده نسل پنجم کنار گذاشته شد. چرا؟ پاسخ مشخص است.

چون ترکیه از روسیه سامانه موشکی اس 400 خریده بود و کارشناسان ناتو اعلام کرده بودند که سامانه راداری فوق پیشرفته اس 400 دشمن شماره یک جنگنده های اف 35 است و هیچ چیزی عجیب تر از این نیست که یک کشور عضو ناتو، هم اس 400 روسی داشته باشد و هم اف 35 آمریکایی! چنین شد که ترکیه به آمریکا اعلام کرد: حالا که ما را از داشتن اف 35 محروم کرده اید و چندین سال است پول نقد ما را هم گرفته اید، لااقل به جای آن، به ما اف 16 بدهید و کیت های الکتریکی جنگنده های قدیمی مان را به روز کنید.

گفته می شود اصرار و پافشاری بر خرید اف 16 یکی از مهمترین موضوعاتی بوده که اردوغان در ایتالیا و در دیدار با جو بایدن، بر آن چانه زنی کرده بود و بعدها هم بی تعارف به او گفته بود: «اگر به ما اف 16 ندهید، با عضویت سوئد و فنلاند در ناتو، موافقت نمی کنیم». اما جو بایدن، چنین پاسخ خونسردانه ای داده بود: «باور کنید هر کاری از دستم بربیاید انجام خواهم داد. اما می دانید در آمریکا، تامین رضایت کنگره برای این معاملات حساس، اهمیت حیاتی دارد. من به سهم خودم تلاش خواهم کرد».

اطلاعات منتشر شده در رسانه های ترکیه، نشان می دهد که این کشور، ده ها میلیون دلار به شرکت های لابی گر آمریکایی پرداخت کرده و با اعزام چندین هیات رسمی از دیپلمات ها، ژنرال ها، کارشناسان عالیرتبه دفاعی و همچنین لابی گرهای غیررسمی تاجر پیشه، رفقا و دیپلمات های نزدیک به ناتو و افراد دیگر به واشنگتن، به دنبال آن بوده تا هر چه زودتر جنگنده های مزبور را تحویل بگیرد. اما هنوز هم این معامله قطعی نشده است.

چاووش اوغلو: منتظر تصمیم کنگره هستیم

مولود چاووش اوغلو وزیر امور خارجه ترکیه، دیروز در خصوص خرید جنگنده های اف 16 از آمریکا گفت: «مذاکرات مقامات نظامی و دفاعی ما و آمریکا درباره جنگنده اف 16 به پایان رسیده است. وزارت دفاع آمریکا گزارش نهایی خود را به وزارت امور خارجه ارسال کرده و دولت بایدن هم به طور غیررسمی مفاد آن را به کنگره اطلاع داده است. از طریق وزارت امور خارجه، پیگیر هستیم. در حال حاضر، در همه سطوح توافقاتی صورت گرفته است. اگر اعتراض خاصی صورت نگیرد، به زودی همه چیز نهایی می شود».

چرا سناتورهای آمریکایی از اردوغان خوششان نمی آید؟

جمله خاص چاووش اوغلو یعنی «اگر اعتراض خاصی صورت نگیرد»، دلالت بر این واقعیت دارد که ترکیه هنوز هم اطلاع روشنی از تصمیمات نهایی اعضای کنگره ندارد. چرا که چند سالی است ارتباط دستگاه دیپلماسی ترکیه با طیف گسترده اعضای کنگره آمریکا سرد شده و همچون سابق، امکان رایزنی گسترده و جلب موافقت وجود ندارد. به این دلیل که بسیاری از سناتورهای آمریکایی، از ماهیت تصمیمات و اقدامات سیاسی رجب طیب اردوغان در پرونده هایی همچون قره باغ، سوریه، قبرس و شرق مدیترانه راضی نیستند و معتقدند که ترکیه، مانند یک متفق واقعی آمریکا عمل نمی کند.

یکی دیگر از انتقادات مهم سناتورهای آمریکایی از ترکیه و اردوغان، نزدیک شدن ترکیه به روسیه و بی توجهی به رویکردهای سیاست خارجی آمریکا در منطقه است. البته لابی گرها و سیاستمداران ارمنی و یونانی هم بیکار ننشسته اند و آنها نیز با ارسال گزارش های متعدد، انجام دیدارهای فراوان و مصاحبه های مداوم رسانه ای، چهره های شاخص کنگره آمریکا را از ترکیه ترسانده اند.

سخنان تند و تیز رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه علیه میتسوتاکیس نخست وزیر یونان نیز مزید علت شد. اردوغان تاکنون چندین بار در سخنرانی های خود، خطاب به یونان گفته است: «هر آن ممکن است تصمیم بگیریم و یک نیمه شب، به شما شبیخون بزنیم و شما را به دریا بریزیم!»

این تهدید عجیب اردوغان، به نفع مقامات یونان و سناتورهای نزدیک به لابی یونان تمام شده و با استناد به این حرف، بارها اعلام کرده اند که فروش 45 فروند جنگنده صفر کیلومتر اف 16 به ترکیه و به روز کردن کیت جنگنده های قدیمی این کشور، به معنی واقعی کلمه، تهدید علیه یونان و قبرس خواهد بود.

ترس و نگرانی مقامات یونانی از ترکیه، موجب شد که برخی از اعضای کنگره، با ارسال نامه ای به آنتونی بلینکن وزیر امور خارجه دولت بایدن، از او بخواهند که در سند توافق فروش اف 16 به ترکیه، چنین بندی گنجانده شود: «ترکیه متعهد می شود که از این سلاح استراتژیک ساخت آمریکا، برای تجاوز به حریم هوایی یونان استفاده نکند».

واضح است که ترکیه زیر بار پذیرفتن چنین شرطی نشد و به دنبال آن است که معامله، هر چه زودتر بدون قید و شرط، جوش بخورد. به همین خاطر مولود چاووش اوغلو، امیدوار است که در سفر خود به آمریکا در روزهای 17 تا 18 ژانویه، با همتای آمریکایی اش آنتونی بلینکن به نتیجه روشنی برسد. قرار است آنان در روز چهارشنبه پیش رو، دومین نشست مکانیزم همکاری استراتژیک را برگزار کنند. یکی از مهمترین موضوعات این نشست، موضوع خرید اف 16 است.

چاووش اوغلو در حالی به آمریکا می رود که آمریکا بدون هیچ گیر و بندی، به آسانی به یونان، امارات متحده عربی و رژیم صهیونیستی جنگنده پیشرفته اف 35 فروخته اما حتی برای فروش اف 16 نیز، به ترکیه اعتماد ندارد و آشکارا، یونان را بر ترکیه ترجیح می دهد.

به همین خاطر چاووش اوغلو، زبان به انتقاد گشوده و گفته است:«فروش جنگنده اف 35 به یونان، خبری است که ما نیز در رسانه ها خواندیم. ما به طور کلی به آمریکا می گوییم که تعادل و توازن در روابط آمریکا با ترکیه و یونان، شروع به بدتر شدن کرده است. متحدی مانند ایالات متحده، باید به این موازنات توجه کند. برای ما مهم نیست که کدام کشور، کدام سلاح را به چه کسی می فروشد. آن چه مهم است، قدرت ما و اندیشیدن به این موضوع است که ما چه اقداماتی را برای منافع خود انجام دهیم، این مهم تر است»

در پایان باید گفت، عجله و اصرار چاووش اوغلو و تیم سیاسی – امنیتی اردوغان برای خرید اف 16 از آمریکا، یک دلیل سیاسی – حزبی مهم نیز دارد. واقعیت این است که حزب عدالت و توسعه برای پیروزی در انتخابات 2023 میلادی، شرایط دشواری را پیش رو دارد و خود را محتاج می بیند که از هر ابزار و امتیازی استفاده کند تا بر صحنه قدرت بماند.

درست به همین دلیل است که افتتاح فاز نخست نیروگاه اتمی آک کویوی ترکیه، انتقال گاز ملی دریای سیاه به شهرهای ترکیه، فروش خودرو برقی ملی ترکیه، پرده برداری از چندین دستاورد دفاعی و نظایر آن، به سه ماه پیش رو موکول شده تا آورده انتخاباتی جدیدی برای دولت و حزب حاکم داشته باشد.

دستگاه تبلیغاتی حزب عدالت و توسعه بر این باور است که با توجه به فرهنگ سیاسی و اجتماعی مردم ترکیه و اهمیت دادن آنان به نظامیان و قدرت نظامی کشورشان، می توان خرید جنگنده های اف 16 را به عنوان سند و مدرک روشنی در مورد پیروزی سیاست خارجی اردوغان و توانایی او در سیاست خارجی به مردم عرضه و آن را تبدیل به رای کرد./تسنیم