دلایل تلاش آنکارا برای عادی کردن روابطش با دولت بشار اسد

حسین آجرلو  در تشریح دلایل ترکیه برای عادی کردن روابط خود با دولت بشار اسد، با بیان اینکه از ابتدای بحران سوریه شاهد یک جهت گیری منطقه‌ای نسبت به این بحران  بودیم، گفت: در این ارتباط کشورهای منطقه به دو دسته تقسیم شدند. دسته‌ای از کشورها سعی کردند که در بحران سوریه دخالت نکنند و به نوعی دولت بشار اسد را با عدم دخالت در امور داخلی سوریه و اتخاذ سیاست بیطرفی حمایت کنند ولی در مقابل کشورهایی بودند که در این بحران به صورت مستقیم دخالت کردند که در این زمینه می‌توان به برخی از کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس و ترکیه اشاره کرد.

این کارشناس مسائل غرب آسیا با بیان اینکه حضور بازیگران خارجی در بحران سوریه در راستای سرنگونی دولت بشار اسد باعث شد که این بحران شدیدتر شود، ادامه داد: در همین راستا کشورهایی که خواهان حفظ وضع موجود در سوریه بودند با توجه به این دخالت‌های خارجی وارد این عرصه شدند و به نوعی در صدد دفاع از دولت حاکم سوریه یعنی بشار اسد پرداختند که در این زمینه می‌توان به دو کشور ایران و روسیه اشاره کرد.

آجرلو با بیان اینکه در سال‌های ابتدایی این بحران برخی از کشورهایی که در تحولات داخلی سوریه دخالت کردند تصور بر این داشتند که از این بحران می‌توانند در راستای منافع خود استفاده کنند، افزود: ولی آنها به تدریج متوجه شدند که در این زمینه اشتباه محاسباتی کرده‌اند و بحران موجود در سوریه تبدیل به یک بحران امنیتی فراگیر در منطقه شد. همان چیزی که ایران و روسیه بر آن تاکید داشتند و معتقد بودند که در صورت دخالت‌های خارجی در بحران سوریه این بحران می‌تواند کل منطقه را فرا بگیرد.

وی با بیان اینکه در سال‌های ابتدایی این بحران ترکیه تصور داشت که از تحولات داخلی سوریه می‌تواند در راستای پیشبرد منافع خود استفاده کند ولی به تدریج واقعیت‌های میدانی این بحران باعث شد که ترکیه متوجه اشتباه خود شود، افزود: در حال حاضر در نزدیکی مرز سوریه و ترکیه شاهد استقرار گروه‌های کردی نزدیک به آمریکا هستیم و از طرف دیگر در بخش دیگری از این نواحی مرزی مشترک گروه‌های تروریستی مستقر هستند.

وی با بیان اینکه ترکیه از استقرار گروه‌های کردی در نواحی مرزی خود با سوریه احساس خطر می‌کند، خاطرنشان کرد: در ابتدا ترکیه سعی کرد که این بحران را به شیوه مورد نظر خود حل کند اما اکنون به نظر می‌رسد که آنکارا به این نتیجه رسیده است که باید این بحران را با کمک دولت سوریه حل کند و راه حل این بحران این است که سوریه چتر حاکمیتی خود را بر این مناطق گسترش دهد و کردها به واسطه نیروهای امنیتی سوریه در این منطقه کنترل شوند.

این کارشناس مسائل غرب آسیا با بیان اینکه در واقع ترک‌ها به این نتیجه رسیده‌اند که اگر خودشان بخواهند وارد این عرصه شوند باید بابت آن  هزینه زیادی بپردازند، تصریح کرد: آنها در حال حاضر فکر می‌کنند که استقرار نیروهای سوری در آن منطقه به نفع ترکیه است.

وی همچنین گفت: در منطقه ادلب نیز برخی از معترضان سوری و ارتش آزاد سوریه مستقر هستند و با توجه به اینکه دولت سوریه توانسته بر قسمت زیادی از این کشور مسلط شود نیروهای موجود در این منطقه سرخورده شده‌اند، تصریح کرد: در همین چارچوب ترکیه نگران این است که این نیروها به این کشور سرازیر شوند. بنابراین می‌خواهد به نوعی جلوی این موضوع را با همکاری با دولت سوریه بگیرد تا این نیروها وارد ترکیه نشوند.

آجرلو در بخش دیگری از صحبت‌های خود با بیان اینکه ترک‌ها در ابتدا تلاش داشتند که مسائل سوریه را با کمک آمریکا حل و فصل کنند، افزود: ولی در حال حاضر حضور آمریکایی‌ها در مناطقی از سوریه تبدیل به چالش برای ترکیه شده است و اکنون ترکیه می‌خواهد با مشروعیت دادن به دولت سوریه موضوع حضور آمریکایی‌ها در نواحی مرزی خودش با سوریه را به نوعی مدیریت کند.

وی در ادامه یکی دیگر از دلایل ترکیه برای بهبودی روابط با سوریه را مسائل اقتصادی عنوان کرد و گفت: در حال حاضر دولت ترکیه با توجه به بحران اقتصادی که با آن روبرو است نیازمند بازارهای جدید است و سوریه می‌تواند این نیاز ترکیه را برطرف کند. در سال‌های اخیر با توجه به تعارضی که بین سوریه و ترکیه ایجاد شد آنکارا به نوعی بازارهای سوریه را از دست داد و اجرای قانون تحریمی سزار نیز بر این موضوع تاثیر جدی گذاشت ولی اکنون ترکیه به دنبال این است که با عادی سازی روابط با سوریه در این بازار حضور جدی داشته باشد. امروز سوریه به دنبال بازسازی خود پس از جنگ چندین ساله است و این بازسازی منافع اقتصادی زیادی برای کشورهای شرکت کننده در این فرآیند دارد و در همین راستا ترکیه تلاش می‌کند که در این روند حضور پیدا کند.

آجرلو در ادامه صحبت‌های خود گفت: ترکیه در دو سال اخیر تلاش کرده است که تنش‌های منطقه‌ای و بین‌المللی نوپدید خود را به نوعی مدیریت کند. در همین چارچوب می‌بینیم که اقدام به بهبود روابط خود با اسرائیل کرده و در بحران سوریه تلاش دارد تنش‌های موجود بین آنکارا و دمشق را کاهش دهد. ترکیه با این موضوع می‌خواهد فقط چالش‌های سنتی خود که یکی از نمونه‌های آن بحران با یونان است باقی بماند و انرژی خود را معطوف به این بحران‌ها کند.

وی همچنین با اشاره به نقش روسیه در تحولات سوریه گفت: روسیه در سال‌های اخیر به نوعی در بحران سوریه حضور داشته، برخی از نیروهایش درگیر این موضوع بوده‌اند و اکنون می‌خواهند پرونده سوریه در منطقه را به نقطه مناسبی برسانند. از طرف دیگر روسیه با توجه به بحران اوکراین و تحریم‌های اعمال شده از سوی کشورهای غربی علیه خود از ترکیه به عنوان یکی از مسیرهای دور زدن تحریم‌ها نام می‌برد و برای چانه زنی با غرب به ترکیه احتیاج دارد.

این کارشناس مسائل غرب آسیا  در پاسخ به این سوال که چرا در نشست اخیر وزرای دفاع سوریه، ترکیه و روسیه در مسکو ، ایران حضور نداشت و عده‌ای معتقدند که ایران در فرآیند بحران سوریه به نوعی کنار گذاشته شده است؟ افزود: اساسا جمهوری اسلامی ایران در بحران سوریه به دنبال اعاده حاکمیت سوریه بود و در این چارچوب هر اتفاقی که در این مسیر بیفتد همسو با اهداف و منافع ایران است. در واقع ایران تاکید داشت که حاکمیت سوریه حفظ شود و به نظرم تحولات اخیر و تلاش ترکیه برای ارتباط با سوریه و رسمیت دادن به حاکمیت سوریه در همین چارچوب منافع ایران است.

آجرلو تاکید کرد: از دیگر سو باید به این موضوع توجه داشت که در گفت‌وگوهای سوریه، ترکیه و روسیه، آنکارا روی مسئله کردها متمرکز است ولی ایران همواره سعی کرده است که روی مباحث کردهای سوریه نقش میانجیگرانه‌ای داشته باشد و وارد مباحث تقابلی با کردها نشود و به نظر می‌رسد که با توجه به این نگاه، تهران پرهیز دارد که وارد این مباحث که جنبه تقابلی با کردها دارد، شود.