آمریکا قادر نیست ایران و عراق را از هم جدا کند

نشریه فارن افرز در تحلیلی به ارزیابی میزان نفوذ ایران در عراق پرداخته و ساختاری، تاریخی و بسیار پیچیده‌تر از آن دانسته که بشود با مداخلات خارجی از سوی قدرت‌هایی چون آمریکا، محدود یا بی‌اثر کرد. این تحلیل خاطر نشان می‌کند:ایران از زمان سقوط رژیم صدام در سال 2003 عمیقا درگیر سیاست عراق بوده است. بیش از 12 حزب سیاسی عراقی با ایران ارتباط دارند. برخی از گروه‌های شبه نظامی تحت چتر «حشد‌الشعبی» عراق با رهبر معظم ایران، آیت‌الله علی خامنه‌ای بیعت کرده‌اند. 

از زمان بیرون راندن داعش در سال 2017، این شبه‌نظامیان به طور مکرر به 2500 نیروی آمریکایی که در عراق مانده‌اند، حملاتی را انجام داده‌اند.

هدف اصلی ایران، بیرون راندن نیروهای آمریکایی از عراق و منطقه است. در همین حال، تعداد انگشت شماری از گروه‌های ضدایرانی مخالف (مسلح تروریستی) که از فعالیت در خاک ایران منع شده‌اند، در شمال عراق مستقر هستند. ایران گاهی حملاتی را علیه این گروه‌ها در خاک اقلیم کردستان عراق به راه‌انداخته است، اخیرا نیز زمانی که گروه‌های فرقه دموکرات کردستان و کومله از تظاهرات ضددولتی اخیر در کردستان حمایت کرده و در آن مشارکت کردند، نیروهای سپاه حملاتی را به مقرها و مواضع این گروه‌ها در شمال عراق ترتیب داده است.

مخالفان نتوانستند مانع از تعیین «السودانی» توسط قانونگذاران عراقی به عنوان نخست‌وزیر در اکتبر 2022 شوند و سودانی اکنون فرصت تشکیل دولت را دارد. بعلاوه، بسیاری از عراقی‌ها، از آیت‌الله العظمی «علی سیستانی» مرجع تقلید متولد ایران‌، احترام گذاشته و از او تقلید می‌کنند. 

ایران و عراق به واسطه دین، فرهنگ و جغرافیا پیوندهای ناگسستنی دارند. «برهم صالح» رئیس‌جمهوری سابق عراق در جریان یک سخنرانی خود در شورای روابط خارجی آمریکا در سال 2021 در این باره گفت: «شما به سادگی نمی‌توانید عراق و ایران را از هم جدا کنید.»

سالانه میلیون‌ها زائر ایرانی برای زیارت مقابر امامان شیعه به شهرهای کربلا و نجف می‌روند و این دو شهر مذهبی برای ایرانی‌ها بسیار مورد احترام است. پیش از آن، ایران صدها هزار عراقی را که از دیکتاتوری صدام‌گریخته بودند، پذیرفت که بسیاری از آنها پس از سرنگونی صدام به کشور خود بازگشتند. این دو کشور همچنین روابط تجاری بسیار گسترده دارند. عراق پس از چین دومین شریک تجاری بزرگ ایران در سال 2021 بود. روابط تجاری  دو کشور در اعتراضات سال 2019 عراق، زمانی که تظاهرات کنندگان عراقی از گسترش بازار کالاهای بی‌کیفیت ساخت ایران در کشورشان انتقاد کردند، توجه‌ها را به خود جلب کرد. 

عراق مدت‌هاست که برای واردات گاز طبیعی و برق به ایران متکی بوده است و ایالات متحده آن را از تحریم‌های بخش انرژی ایران معاف 

می‌کند

این رابطه برای ایالات متحده و دیگر قدرت‌ها چه معنایی دارد؟ از زمان پایان اشغال هشت ساله عراق، ایالات متحده به دنبال یک دولت عراقی قوی است که بتواند با تهدیدات ایران، مقابله کند و واشنگتن بتواند روابط خود با آن را حفظ کند. حفظ دسترسی ایالات متحده به منابع عظیم انرژی عراق نیز اولویت واشنگتن است. اگرچه دولت فدرال عراق اوایل سال جاری قراردادهای شرکت‌های نفتی آمریکا در کردستان عراق را باطل کرد، اما ایالات متحده هنوز سرمایه‌گذاری‌های بزرگی در بخش انرژی منطقه دارد. در نهایت، با وجودی که واشنگتن و تهران هر دو به دنبال گسترش نفوذ در عراق هستند، اما آمریکا در این رقابت با ایران همیشه وضعیت نامناسب تری داشته است. کارشناسان داخل و خارج از منطقه می‌گویند که رهبران عراقی، ایران را شریک قابل اعتمادتری نسبت به ایالات متحده می‌دانند.

کشورهای دیگری که مشتاق مهار ایران هستند می‌توانند با افزایش همکاری خود با عراق، نفوذ ایران را کاهش دهند. برای مثال، پس از دهه‌ها روابط پرتنش با بغداد، عربستان سعودی رقیب ایران در تلاش است تا به عراق کمک کند تا به عنوان بخشی از تلاش گسترده‌تر برای تقویت روابط، کمتر به برق ایران وابسته شود./کیهان