کارفرمای ایران‌اینترنشنال چگونه خاشقچی را کُشت؟

تقریبا کسی نیست که نداند چه کسی شبکه سعودی موسوم به «ایران اینترنشنال» را تامین مالی می‌کند. «محمد بن‌سلمان»، ولی‌عهد جاه‌طلب سعودی که در افکار عمومی جهان نه با نام این شبکه حامی آشوبگری در ایران، بلکه با نام «جمال خاشقچی» شناخته می‌شود. 

دهم مهر، چهارمین سالگرد قتل خاشقچی در خاک ترکیه است. روزنامه‌نگار روزنامه واشنگتن‌پست بنا به یک دعوت وارد کنسول‌گری عربستان سعودی در استانبول شد و دیگر کسی او را ندید. از جنازه او هم اثری نماند که آرامگاه یا یادبودی برای وی ساخته شود. 

اما بن‌سلمان چگونه آن بلا را بر سر روزنامه‌نگار واشنگتن‌پست آورد؟ چیزی از سفر «جو بایدن» رئیس‌جمهور آمریکا به ریاض و دیدارش با همین بن‌سلمان نمی‌گذرد، فردی که در رقابت‌های انتخاباتی وعده داده بود با او مقابله کند. این گزارش مروری است بر تراژدی قتل خاشقچی.

تقریبا از بعدازظهر دوم اکتبر ۲۰۱۸ (دهم مهر ۱۳۹۷) به تدریج رسانه‌ها از مفقود شدن «جمال خاشقچی» خبر دادند و هم زمان همسر او «خدیجه چنگیز» به شبکه الجزیره گفت همسرشمقابل چشمان او وارد کنسول‌گری عربستان سعودی در استانبول شده، اما او از آن خارج نشده است. خبر مانند بمب صدا کرد؛ خاشقچی فرد گمنامی نبود، او یکی از منتقدان جدی سیاست‌های سعودی بود که به لحاظ رسانه‌ای، دامنه اثرگذاری قابل توجهی داشت. ستون نویسی در واشنگتن پست، تحلیل‌های انتقادی در «الوطن»، نویسندگی در «میدل ایست آی» و مدیریت شبکه خبری «العرب» در کارنامه حرفه‌ای او به چشم می‌خورد.

اما زمانی که شبکه‌های خبری به خصوص رسانه‌های ترکیه، الجزیره و واشنگتن پست وارد گود شده بودند تا بدانند چه بلایی سر خاشقچی آمده است، دولت عربستان سعودی در سکوت به سر می‌برد و به مدت دو هفته به جد مدعی یود که خاشقچی کنسول‌گری عربستان در استانبول را ترک کرده است. همزمان وزارت کشور ترکیه نیز با اهتمام بالایی به دنبال یافتن خاشقچی و حل معمای ناپدید شدن او بود که این موضوع را نیز باید به بدشناسی‌های بن سلمان افزود که قتل خاشقچی در زمان اوج تنش آنکارا و ریاض رخ داده بود و دولت اردوغان فرصت خوبی برای تحت فشار قرار دادن سعودی‌ها به دست آورده بود. 

پنج روز پس از مرگ خاشقچی دولت سعودی مجبور شد تا به رسانه‌ها و دولت ترکیه اجازه بازدید از ساختمان کنسولگری را بدهد. همان روز هم اعلام شد که پلیس ترکیه به این نتیجه رسیده است که خاشقچی در داخل کنسولگری به قتل رسیده و بدنش تکه تکه شده است. آنکارا همچنین اعلام کرد همزمان با ورود خاشقچی به ساختمان کنسولگری ۱۵ مقام امنیتی عربستان سعودی نیز با دو پرواز وارد استانبول شده و پس از مدت کوتاهی ترکیه را ترک کرده‌اند. اما سعودی‌ها همه این اظهارات را توطئه و دروغ می‌خواندند.

ورود خبرنگاران به داخل کنسولگری از ماندگارترین صحنه‌های مربوط به قتل خاشقچی است؛ «محمد العتیبی» سرکنسولگر سعودی در حالی که پریشان و نگران بود، در کمدها و کشوها را باز می‌کرد و به خبرنگاران می‌گفت که ببینید خاشقچی این‌جا نیست!. العتیبی بعدها برکنار و در عربستان محاکمه [صوری] شد.

العتیبی در کمدها را یکی یکی باز می‌کرد تا خبرنگاران مطمئن شوند که خاشقچی در ساختمان کنسولگری نیست!

با تمامی اصرار دولت سعودی برای کتمان  حقیقت، اما ریاض مجبور شد به تدریج به بخشی از حقایق اذعان کند. در ۱۹ اکتبر یعنی ۸ روز بعد از قتل، دولت سعودی برای اولین بار اذعان کرد که خاشقچی از ساختمان کنسولگری خارج نشده و به دلیل درگیری با کارمندان کنسولگری جان خود را از دست داده است.

سپس رسانه‌ها نوشتند که مقامات ترکیه نواری از مکالمات داخل کنسولگری عربستان در زمان قتل جمال خاشقچی دارند و رئیس سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا، سیا، در سفرش به ترکیه این نوار را شنیده‌ است؛ پس از آن بود که دادستانی کل سعودی اعلام کرد که که جمال خاشقچی، روزنامه‌نگار منتقد سعودی، در «قتل عمد» کشته شده‌ است و مقامات قضایی در حال بازجویی از مظنونان هستند.

تصویر دوربین مدار بسته از لحظه ورود خاشقچی به داخل کنسولگری عربستان

دو هفته پس از قتل خاشقچی در ۱۵ اکتبر، شبکه تلویزیونی «هابر ترک تی‌وی» به نقل از منابع امنیتی ترکیه اعلام کرد که جسد «جمال خاشقجی» خبرنگار منتقد سعودی به وسیله اره تکه تکه و سپس در اسید حل شده است. پیش از این نیز پلیس ترکیه گفته بود که احتمال حل شدن جسد او در اسید وجود دارد.

به هر حال دو هفته پس از قتل خاشقچی تقریبا برای همه مسجل شده بود که دولت سعودی به دستور محمد بن سلمان مسئول قتل فجیع خاشقچی است. هرچند ولی عهد سعودی در ۲۴ اکتبر در اولین اظهارنظر عمومی در این باره آن را «دردناک» خواند و وعده «اجرای عدالت» دربارهٔ عاملان قتل را داد. در ۱۴ نوامبر نیز سخنگوی دادستانی عربستان تکه‌تکه شدن خاشقچی را تأیید و علت مرگ او را تزریق مواد مخدر عنوان کرد و بار دیگر تأکید کرد که محمد بن سلمان ارتباطی با موضوع ندارد.

آدمک بن سلمان با دستانی خونین و اره به دست، در حالی که ترامپ پشت او ایستاده است

با تمامی انکارها، اما دولت ترکیه و سازمان سی.آی.ای آمریکا دلایل بی نقصی از عاملیت بن سلمان و نحوه کشته شدن خاشقچی در دست داشتند. دولت ترکیه در این خصوص دو فایل صوتی در اختیار واشنگتن قرار داده بود که به قول «دونالد ترامپ» محتوای بسیار وحشتناکی داشت و او تحمل شنیده این فایل‌ها را نداشته و نتوانسته به آن‌ها گوش دهد. دولت آمریکا سرانجام در ۲۶ فوریه ۲۰۲۱ در گزارشی جامع از قتل جمال خاشقچی، «محمد بن سلمان» را مسئول قتل او معرفی کرد.

در بخشی از این گزارش آمده بود: «ارزیابی ما این است که محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی مجوز انجام عملیاتی در استانبول ترکیه برای دستگیری یا قتل روزنامه‌نگار سعودی، جمال خاشقچی را صادر کرد. ارزیابی ما بر این اساس قرار دارد که ولیعهد سعودی از سال ۲۰۱۷ کنترل تصمیم‌گیری‌ها در پادشاهی عربستان سعودی را به دست گرفته است.»

گزارش آمریکا تصریح دارد: «ولیعهد سعودی، خاشقچی را تهدیدی مستقیم برای پادشاهی عربستان می‌دید و از اقدامات خشن برای ساکت کردن او حمایت می‌کرد».

با تمامی این تفاسیر و در شرایطی که حقیقت کاملا روشن بود، قاتلان واقعی قتل دهشناک جمال خاشقچی هرگز مجازات نشدند. دولت سعودی طی یک محاکمه عجیب، «احمد العسیری» و «سعود القحطانی» که متهمان ردیف اول این جنایت و از افراد نزدیک به بن سلمان بودند را تبرئه کرد. پنج نفر به ۲۰ سال حبس و سه نفر نیز بین هفت الی ۱۰ سال حبس گرفتند. محاکمه‌ای که هیچ وقت از سوی همسر خاشقچی، دولت ترکیه و «اگنس کالامار» مسئول کمیته بررسی اعدام‌های غیر قانونی سازمان ملل، به رسمیت شناخته نشد.

ارتباط مرگ خاشقچی و ایران اینترنشنال

در بخش دیگر این ماجرا جالب است بدانید که به نوشته روزنامه گاردین، قتل جمال خاشقچی با افتتاح شبکه ایران اینترنشال ارتباط مستقیمی دارد. شبکه‌ای که این روزها به طور 24 ساعته بدون وقفه در حال پوشش اغتشاشات گروه اندکی از جوانان در خیابان‌هاست.

ایران اینترنشنال، شبکه‌ای ماهواره‌ای و فارسی زبان است که ۲۴ ساعته و بدون پخش حتی یک آگهی بازرگانی، علیه ملت ایران و نظام جمهوری اسلامی فعالیت می‌کند. شبکه‌ای که به گفته عواملش، بیشترین تعداد تهیه‌کننده، مجری و گزارشگر، بزرگترین اتاق خبر رسانه‌های فارسی‌زبان و به‌روز‌ترین امکانات تهیه و تولید را در اختیار دارد. ایران اینترنشنال در گران‌ترین شهر اروپا یعنی لندن و با سرمایه‌ای بالغ بر ۲۵۰ میلیون دلار تاسیس شده است و نسبت به دیگر شبکه‌های خبری، حقوقی چند برابری به کارمندانش می‌دهد. گفته می‌شود هزینه سالانه این تلویزیون، چیزی در حدود ۵۰ میلیون دلار است. نگار مرتضوی، گزارشگر سابق تلویزیون ایران اینترنشنال نوشته بود: «عربستان سعودی بسیار سیستماتیک و پیگیر در حال جهت‌دهی جدید به رسانه‌هاست. عربستان سعودی به دنبال نفوذ و اعتبار است و برای تحقق این خواسته هزینه‌های زیادی پرداخت می‌کند.»

پیش از قتل خاشقچی، روزنامه گاردین در گزارشی به افشای پشت پرده منابع مالی شبکه «ایران اینترنشنال» پرداخته بود. گاردین افشا کرده بود که سعودی‌ها تامین بودجه و در واقع، سیاست‌گذاری کلان این شبکه ضد ایرانی را بر عهده دارند. اما ارتباط این افشاگری روزنامه گاردین با قتل خاشقچی چیست؟ سعید کمالی دهقان، خبرنگار گاردین بعد از این تراژدی هولناک در توییتی نوشت: «می‌توانم تاکید کنم که جمال خاشقچی به این دلیل کشته شد که صبح ۲۶ سپتامبر (۶ روز قبل از مرگ) از استانبول با من تماس گرفت و فاش کرد که محمد بن سلمان و سعود القحطانی، شبکه ایران اینترنشنال در لندن را تامین مالی می‌کنند.» بنابراین، منبع آگاهی که اطلاعات مربوط به این افشاگری پر هزینه را در اختیار گاردین قرار داده بود، همان جمال خاشقچی، روزنامه‌نگار سعودی-آمریکایی است.

در پایان باید از اندک آشوب طلبان که خط اغتشاش را از ایران اینترنشنال می‌گیرند، پرسید که با چه منطقی و طبق کدام استانداردی در حال خط‌گیری از این رسانه سعودی هستند که عده‌ای تجزیه‌طلب دست‌اندرکار آن شده و ادعای حقوق بشری آن  مضجکه شده و تشت رسوایی‌اش از بام حقیقت افتاده است.

از طنز تلخ روزگار، سعودی‌هایی که در یک روز در ۱۲ دی ماه ۱۳۹۴ شیخ باقر النمر را به همراه ۴۶ نفر دیگر گردن زدند و سالانه دهها زندانی سیاسی را زیر تیغ شمشیر می‌برند، این روزها از تریبون ایران اینترنشنال به بهانه حقوق بشر تلاش دارند کشور را به آشوب بکشانند./فارس