انتظارات ترکیه از روسیه/چمدان لاوروف، پر از گندم

سرگئی لاوروف وزیر امور خارجه روسیه به ترکیه می رود تا با مقامات آنکارا در مورد چند موضوع مهم، گفتگو کند.

لاوروف در شرایطی به ترکیه می رود که بیش از یکصد روز از آغاز حمله روسیه به اوکراین سپری شده و ترکیه نیز یکی از کشورهای حوزه دریای سیاه است که از بسیاری جهات، تحت تاثیر جنگ و پیامدهای آن قرار گرفته است. در جریان حمله روسیه به  اوکراین، ترکیه در جستجوی کسب بیشترین منافع بوده و حالا هم می خواهد از سفر آتی لاوروف به آنکارا در دو مسیر مهم، سود ببرد.

قرار بود، لاوروف پیش از سفر به ترکیه، به بلگراد پایتخت صربستان سفر کند. اما از آنجایی که مونته نگرو، مقدونیه شمالی و بلغارستان حریم هوایی خود را به روی وزیر خارجه روسیه بسته اند؛ برنامه لاوروف برای حضور در بلگراد نیز لغو شد.

گفته می شود که الکساندر ووچیچ رئیس جمهور صربستان، به دنبال حل این مشکل بوده اما نتوانسته نتیجه بگیرد.

چمدان لاوروف، پر از گندم

معمولاً رسانه های ترکیه برای پوشش اخبار مربوط به دید و بازدیدهای دیپلماتیک، از این عبارت استفاده می کنند: «باید دید، او چه چیزی در چمدان دارد.»

این اصطلاح خاصی برای پیش بینی مهمترین موضوعات و اولویت های مورد بحث در سفرهای دیپلماتیک است. اما حالا که به خاطر حمله روسیه به  اوکراین، مسیر صادرات گندم از سمت دریای سیاه به سوی مرمره، اژه و مدیترانه ناممکن شده، خیلی ها انتظار دارند که لاوروف در کیف دیپلماتیک خود، حامل پیشنهادنامه و دستور کاری باشد که توان حل مشکل صادرات گندم را داشته باشد.

حالاست که می پرسید: این وسط، ترکیه چه نقشی دارد؟ پاسخ این است: دولت ترکیه می خواهد در این شرایط بحرانی، خود را همچون قهرمان تامین گندم جهان معرفی کند!

می ­دانیم که بخش قابل توجهی از گندم مورد نیاز خود ترکیه و چندین کشور آسیایی و حتی برخی کشورهای اروپایی، از مبدا روسیه و اوکراین و از طریق مسیر آبی، از دریای سیاه وارد کانال بسفر ترکیه شده و پس از گذر از مرمره و داردانل، وارد مدیترانه می شود تا به مقصد نهایی برسد. این یعنی یک فرصت طلایی تاریخی برای ترکیه. چرا که هم مسیر ورود از مدیترانه به دریای سیاه و هم مسیر دریای سیاه به مدیترانه در دست ترکیه است و حالا که به بهانه جنگ، گندمی از این مسیر نمی گذرد، ترکیه می تواند تبدیل به یک میانجی و واسطه شود و تابلوی نهایی را طوری به نمایش بگذارد که گویی، این اردوغان است که گندم جهان را با توان دیپلماتیک خود، تامین کرده است!

یک چانه زنی دشوار بین تیم اردوغان و تیم پوتین

روسیه قبلاً هم اعلام کرده که تنها در صورت لغو تحریم های غربی، حاضر است کشتی های عظیم حامل گندم را به حرکت درآورد. حالا باید دید آیا تیم اردوغان، می تواند به واسطه ای بین غرب و پوتین تبدیل شود و طرفین را اندکی به همدیگر نزدیک تر کند یا خیر؟

یکی از تازه ترین اقدامات تیم اردوغان در مورد چانه زنی با پوتین برای تامین مواد غذایی، اقدام یک ماه پیش اردوغان بود. در شرایطی که قیمت روغن مایع در ترکیه سر به فلک کشیده بود و اساساً روغنی برای فروش وجود نداشت، اردوغان در یک تماس تلفنی، از پوتین خواست، اجازه دهد کاروان کشتی های حامل روغن مایع از روسیه به ترکیه بروند. اما این بار، ابعاد درخواست و مطالبه ترکیه و کشورهای غربی از پوتین، بسیار بیشتر و مهم تر از تجربه موفقیت آمیز ترکیه است. چرا که پای صدها کشتی حامل گندم در میان است که در حال حاضر برای روسیه، دارای یک ارزش استراتژیک و بی همتاست.

اختلاف ترکیه و روسیه در سوریه

یکی از مهمترین اختلافات ترکیه و روسیه در چند سال گذشته، چند و چون مدیریت تحرکات گروه های نزدیک به ترکیه در ادلب سوریه بوده است. روسیه بارها در این باره از ترکیه انتقاد کرده و میزان اختلافات به حدی بود که حتی یکی از سفرهای مهم وزرای امور خارجه و دفاع روسیه به ترکیه لغو شود. حالا علاوه بر مساله ادلب، بحث تلاش ترکیه برای اشغال منبج و تل رفعت هم به میان آمده است. به همین خاطر، لاوروف، برخی از ژنرال های ارشد وزارت دفاع را نیز با خود همراه می کند.

رسانه های ترکیه اعلام کرده اند که قرار است سرگئی لاوروف وزیر امور خارجه روسیه، علاوه بر دستیاران و مشاورین دیپلمات خود، به همراه یک هیئت نظامی عالیرتبه به ریاست وزیر دفاع این کشور در 8 ژوئن به آنکارا برود. این هیات نظامی، دو موضوع مهم را در دیدار با مقامات سیاسی و نظامی ترکیه، بررسی می کنند:

1.چند و چون  موضوع افتتاح کریدور امنیتی در منطقه دریای سیاه برای عبور گندم و تامین امنیت دریایی و هوایی این گذرگاه.

2.بررسی اهداف ترکیه از حمله به شمال سوریه.

مولود چاووش اوغلو وزیر امور خارجه، قبلاً درباره هماهنگی های نظامی بین آنکارا و مسکو، توضیحات مفصلی ارائه داده است.

او هفته گذشته به خبرگزاری آناتولی رفت و به سوالات خبرنگاران پاسخ داد.

 چاووش اوغلو گفت: «لاوروف با یک هیئت نظامی خواهد آمد. ما به اتفاق مسئولین وزارت دفاع ملی و فرماندهان و واحدهای مربوطه می‌نشینیم و درباره ابعاد فنی کریدور گندم، بحث خواهیم کرد. این مساله بر روی  امنیت غذایی جهان تاثیر می گذارد و لذا طرح موضوع و تلاش برای کسب نتیجه، در اولویت مذاکرات است. در صورت حل این مشکل، گام مهم اعتمادسازی بین دو کشور برداشته خواهد شد.»

اما در مورد مساله سوریه، مقامات ترکیه تلاش می کنند به شکلی اظهار نظر کنند که گویی نیازی به کسب رضایت دیگران ندارند. علاوه بر خود رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه، مشاور امنیت ملی ریاست جمهوری یعنی ابراهیم کالن، خلوصی آکار وزیر دفاع و دیگران بارها اعلام کرده اند که حمله به شمال سوریه را همچون یک اقدام ضروری و حیاتی، برای حفظ امنیت ملی ترکیه لازم می دانند و نیازی نیست در این مورد، از دیگران کسب مجوز کنند.

اما واضح است که این عبارات، مصرف داخلی دارد و در شرایط عینی و بر روی ارض واقع، ترکیه برای حمله به شمال سوریه، ملاحظات فراوانی دارد و نمی تواند بی گدار به آب بزند. به ویژه در شرایطی که علاوه بر آمریکا، روسیه نیز هشدارهایی داده و از آنکارا خواسته اند که در اهداف و تحرکات برونمرزی خود، تجدیدنظر کند.

چاووش اوغلو امیدوار است که در دیدار با همتای روسی خود، او را اقناع کند که ورود ارتش تحت امر اردوغان به منبج و تل رفعت، بدون مخالفت روسیه باشد.

ابهام در مورد تصمیم ترکیه در قبال ناتو

قرار است پس از سفر لاوروف وزیر خارجه روسیه در 8 ژوئن، آنالنا بائربوک وزیر امور خارجه آلمان نیز ، اولین سفر رسمی خود به ترکیه را در 9 ژوئن انجام دهد. دستور کار اصلی در این سفر، تهدیدات اردوغان در مورد وتوی عضویت سوئد و فنلاند در ناتو خواهد بود.

کارشناسان می گویند آلمان تلاش کرده تا موضع ترکیه در قبال سوئد و فنلاند را تعدیل کند. حال باید دید، تیم چاووش اوغلو در کشاکش قدرت بین غرب و روسیه و اهمیت حیاتی منافع اقتصادی روسیه برای ترکیه، چه سناریویی را دنبال می کنند و روسیه تا چه اندازه به ترکیه امتیاز خواهد داد./تسنیم