نامه سرگشاده چهره‌های مطرح اروپایی درباره برجام

تعدادی از چهره‌های شناخته شده اروپایی در یک نامه سرگشاده، از آمریکا و ایران خواستار نشان دادن انعطاف در مذاکرات وین شدند.

چهل و سه نفر از مقام‌های ارشد سابق کشورهای اروپایی از قبیل وزرای خارجه پیشین انگلیس، سوئد و «خاویر سولانا»، نامه سرگشاده‌ای با موضوع مذاکرات وین منتشر کردند.

چهل و سه نفر از مقام‌های پیشین کشورهای مختلف انگلیس، دانمارک، سوئد، جمهوری چک، به همراه دیپلمات‌های اسبق آلمانی، فرانسوی، مجارستانی، ایتالیایی، ترکیه‌ای به همراه چهره‌های شناخته‌ای از قبیل «خاویر سولانا» مسئول سیاست خارجی اسبق اتحادیه اروپا، «جک استراو» وزیر خارجه پیشین انگلیس و «هانس بلیکس» مدیرکل پیشین آژانس بین‌المللی انرژی اتمی از جمله نویسندگان این سرگشاده هستند.

در این نامه آمده است: «امروز، اعضای "شبکه رهبری اروپا" با سوابق سیاسی و دیپلماتیک، اعضای هیئت مدیره گروه بین‌المللی بحران و اعضای شورای روابط خارجی اروپا با انتشار نامه‌ سرگشاده از روسای جمهور بایدن و رئیسی می‌خواهیم تا درباره مذاکرات آتی در خصوص توافق هسته‌ای ایران تا رسیدن به نتیجه موفقیت آمیز انعطاف نشان دهند و روی برجسته کردن مزایای عدم اشاعه برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) تاکید داریم».

آنها تصریح کردند: «ما نامه می‌نویسیم تا نگرانی فزاینده خود را از اینکه مذاکرات برای احیای پایبندی ایران به برجام و بازگشت ایالات متحده به برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) به نظر می‌رسد وارد دوره‌ای از رکود شده است، بیان کنیم؛ موضوعی که پیشرفت واقعی و خوشایند حاصل شده در ماه‌های اخیر در جهت برقراری مجدد این توافق را یک دستاورد منع اشاعه و برای صلح و امنیت بین المللی حیاتی است، تهدید می‌کند».

طبق این نامه سرگشاده، «در برهه‌ای که همکاری‌های فراآتلانتیک برای پاسخ به حمله غیرقانونی روسیه به اوکراین حیاتی‌تر شده است، برای رهبران آمریکا و اروپا اشتباه بزرگی است که اجازه بدهند فرصت برای خنثی کردن بحران هسته‌ای در خاورمیانه از دست برود».

به باور آنها، «برجام موفقیت آمیز بود. دیپلماسی چندجانبه ادامه‌دار که در آن تعدادی از امضاکنندگان (نامه سرگشاده ذیل) شخصاً درگیر بودند، توافقی را تضمین کرد که اهداف مشترک ما در زمینه عدم اشاعه را تضمین کرده بود. حفظ منافع حاصل از توافقی که محدود کردن ذخایر اورانیوم غنی شده ایران را محدود می‌کند، سطح غنی سازی آن را محدود می‌کند، و جدول زمانی برای انباشت مواد شکافت پذیری را که می‌تواند برای یک سلاح بالقوه استفاده شود، تمدید می‌کند، و همه این کارها تحت نظر آژانس بین‌المللی انرژی اتمی قرار دارد، دلیلی است که دولت‌های اروپایی تصمیم بی ملاحظه دولت ترامپ مبنی بر کنار گذاشتن توافق را بدون جایگزینی مناسب رد کردند و پس از خروج ایالات متحده در سال 2018 برای زنده نگه داشتن این توافق سخت تلاش کردند».

نویسندگان این نامه نوشتند: «راهبردی که ایالات متحده بیش از دو سال پس از این خروج (از توافق برجام) تنها مبتنی بر "فشار حداکثری" دنبال کرد، تنها نتیجه‌ای جز تشدید تنش هسته‌ای، جنگ خطرناک منطقه‌ای و محرومیت اقتصادی برای مردم ایران نداشت. میراث این خطای راهبردی را امروزه می‌توان بر حسب موارد ذیل سنجید: میزان تُن اورانیوم غنی شده‌ای که ایران از آن زمان انباشته کرده است، از جمله اورانیوم غنی شده تا درجه نزدیک، هزاران سانتریفیوژ پیشرفته در حال چرخش و بازه زمانی به سرعت رو به کاهش ایران برای دستیابی به زمان گریز. رئیس‌جمهور بایدن بازگشت متقابل ایالات متحده و ایران به تعهدات مربوطه خود تحت توافق ۲۰۱۵ را به درستی به عنوان یک اصلاح مسیر ضروری مورد شناسایی قرار داد».

در ادامه یادداشت آمده است: «از آوریل ۲۰۲۱، مذاکرات سخت اما مثمرثمر در وین باعث نگارش پیش‌نویس سندی شد که در ازای برداشتن تحریم‌های اعمال‌شده آمریکا در دوران دولت ترامپ که با برجام ناسازگار است، پیشرفت‌های هسته‌ای ایران را معکوس می‌کند همانطور که جوزپ بورل (مسئول سیاست خارجی) اتحادیه اروپا بیش از یک ماه پیش بیان کرد، "یک متن نهایی اساسا آماده و روی میز است"».

از نظر آنها، «دو سناریو محتمل در پیش است. در یک سناریو، ایالات متحده به سرعت رهبری قاطع و انعطاف لازم را برای حل و فصل مسائل باقیمانده از اختلافات سیاسی (نه هسته‌ای) با تهران نشان می‌دهد. در سناریوی دیگر، طرف‌ها وارد یک وضعیت بن‌بست فرسایشی می‌شوند که منافع هیچ‌یک از طرفین را تامین نمی‌کند و خطر تبدیل وضعیت به چرخه افزایش تنش هسته‌ای می‌شود که ناگزیر با استفاده بیشتر از ابزارهای قهری با آن مقابله می‌شود».

نگارندگان نامه سرگشاده در ادامه نوشتند: «می‌دانیم که مسائل سیاسی مربوط به این موضوع، به ویژه در مورد موضوعاتی مانند نامگذاری سپاه پاسداران انقلاب اسلامی به عنوان یک سازمان تروریستی خارجی، دشوار است؛ موضوعی که بنا بر گزارش‌ها آخرین موضوع اختلافی است. در حالی که البته جزئیات این موضوعات باید توسط سیاستگذاران ایالات متحده تعیین شوند، ما معتقدیم که راه‌هایی وجود دارد که مزایای ضد تروریسم نامگذاری کنونی تامین شود و در عین حال درخواست خاص ایران را برآورده می‌کند و ما بررسی کامل آنها را ضروری می‌دانیم. ایران به نوبه خود نباید انتظار داشته باشد که توافق هسته‌ای به حوزه‌های گسترده‌تری از اختلافات بین تهران و واشنگتن رسیدگی کند. هر دو طرف باید با درک این موضوع که پیامدهای راهبردی شکست شدید و عمیق خواهد بود، به مرحله نهایی مذاکره نزدیک شوند».

آنها در پایان نوشتند: «بر اساس تجربه طولانی‌مان در دیپلماسی و حکمرانی، ما توافق (بین آمریکا و ایران در مذاکرات وین) را کاملاً ممکن می‌بینیم. با توجه به رسیدن به فاصله بسیار نزدیک به خط پایان (مذاکرات)، ما از رئیس‌جمهور بایدن و رهبری ایران می‌خواهیم که در برخورد با موضوعی که برای رژیم جهانی منع اشاعه سلاح‌های هسته‌ای و ثبات منطقه اهمیت دارد انعطاف‌ نشان دهند و این مذاکرات را به نتیجه موفقیت‌آمیز برسانند».