تهران تایمز/شکل گیری بن بستی قریب الوقوع در مذاکرات وین

روزنامه انگلیسی زبان «تهران تایمز» گزارش امروز خود را به بررسی چشم انداز مذاکرات وین اختصاص داد که به واسطه کارشکنی های آمریکا، گمانه زنی درباره نتیجه آن بیش از پیش دشوار شده است.

تهران تایمز در این باره می نویسد: از سه هفته پیش که مذاکره کنندگان به وین بازگشته اند، سرعت پیشبرد گفتگوها متفاوت بوده تا آنجا که گاهی روندی ثابت و رو به جلو داشته حال آنکه در مواردی دیگر، با دشواری هایی همراه بوده است. این دشواری ها هم عمدتاً بابت مانع تراشی های آمریکا در باب چندین موضوع کلیدی است که حل و فصل آنها برای احیای توافق هسته ای ۲۰۱۵ ضروری تلقی می شود.

یکی از این موضوعات، روند راستی آزمایی است که طی مذاکرات وین و با توجه به سابقه آمریکا در عمل به تعهداتش، از سوی ایران مطالبه شده است. این در حالی است که آمریکا با چنین روندی مخالفت کرده است.

ظاهراً دولت واشنگتن به هیچ وجه مطالبه ایران مبنی بر راستی آزمایی تاثیرات اقتصادی رفع تحریم ها را نمی پذیرد. این در حالی است که مسئله راستی آزمایی در کنار ارائه تضمین که هر دو از مطالبات ایران هستند، یکی از اصلی ترین نقاط اختلاف در دور هشتم مذاکرات وین است. به ادعای منابع آگاه، در حالی که ایران روی برچیدن قابل راستی آزمایی تحریم ها متمرکز است، آمریکا این مسئله را از خطوط قرمز خود تلقی می کند.

علاوه بر راستی آزمایی و ارائه تضمین، مذاکره کنندگان با دو مسئله دیگر نیز دست و پنجه نرم می کنند: آن دسته از اقدامات هسته ای ایران که باید بعد از حصول توافق برچیده شوند و تحریم هایی که آمریکا باید به عنوان بخشی از توافق رفع کند.

در دو مقوله تعهدات هسته ای و تحریم ها پیشرفت هایی حاصل شده است اما آمریکا در حال حاضر ساختار کل مذاکره را با خطر فروپاشی مواجه کرده است تا آنجا که به گفته منابع آگاه، دولت واشنگتن حتی از اذعان به اینکه گفتگوها با پیشرفت همراه بوده امتناع می کند. همزمان، مانع تراشی های آمریکا در رابطه با دو مقوله راستی آزمایی و تضمین ها هم سرعت مذاکره را به گونه ای پایین آورده که کارشناسان را به هشدار درباره شکل گیری بن بستی قریب الوقوع در صورت ادامه سنگ اندازی های تیم مذاکره کننده آمریکا واداشته است.

ایران بر مطالبه این حق پافشاری می کند که هرگونه برداشته شدن تحریم های آمریکا، به این دلیل که واشنگتن قابل اعتماد نیست، باید قابل راستی آزمایی باشد.

«سعید خطیب زاده» سخنگوی وزارت خارجه ایران هم از عدم سرمایه گذاری آمریکا بر مقوله راستی آزمایی خبر داده و می گوید یکی از دلایل کندی روند مذاکرات وین عدم آمادگی آمریکا برای ارائه پاسخی سازنده به برخی پیشنهادهای کاربردی ایران در این رابطه است.

خطیب زاده در کنفرانس خبری روز دوشنبه خود هم گفت که در مقوله راستی آزمایی بیش از مقوله ارائه تضمین ها پیشرفت حاصل شده و برخی ایده ها در همین رابطه در دست بررسی است حال آنکه مسائل بسیار مهمی هم هست که لاینحل باقی مانده و گذر از آنها به تصمیم سیاسی آمریکا بستگی دارد و ایران نیز منتظر اتخاذ چنین تصمیمی از سوی دولت واشنگتن است.

تهران تایمز در ادامه می نویسد: به نظر می رسد که این قبیل تصمیم ها بزرگترین مانع در راه حصول توافق در دور فعلی (هشتم) است. «میخائیل اولیانوف» نماینده روسیه در مذاکرات وین هم دیروز دوشنبه اعلام کرد که مذاکره کنندگانِ ایران و ۱+۴، «به تهیه پیش‌نویس بخش مهمی از سند نهایی مذاکرات وین ادامه دادند» حال آنکه «برخی از مسائل قابل توجه هنوز در بخش مربوط به تهیه سند نهایی باقیمانده است».

اکنون باید دید که آیا مذاکره کنندگان موفق به پر کردن شکاف های باقی مانده می شوند یا خیر. این در حالی است که ایران اهمیت زیادی به دو مقوله راستی آزمایی و تضمین ها می دهد و امضای توافقی که از دوام و ثبات برخوردار نیست، بعید به نظر می رسد. برای ایران، یکی از گزینه هایی که ضامن بقای توافق بعد از دوره زمامداری بایدن است، شامل گرفتن تضمین هایی از آمریکا می شود مبنی بر اینکه تحریم ها بعد از رفتن بایدن از کاخ سفید، قابل بازگشت نخواهد بود.

با این حال، دولت بایدن مدعی است که در موقعیتی قرار ندارد که چنین تضمین های قانونی را ارائه کند چرا که به برجام به چشم یک تفاهم نامه سیاسی نگاه می کند و نه یک معاهده الزام آور. با همین توجیه هم هست که آمریکا دائماً اقدامات سیاسی (کوتاه مدتی) را پیشنهاد می دهد از جمله اطمینان دادن به شرکت های خارجی مبنی بر اینکه برجام مادامی که بایدن در کاخ سفید باشد، رعایت می شود. البته لزومی ندارد که بگوییم این اقدامات به هیچ وجه پاسخگوی مطالبات ایران نیست./مهر