شاهزادگان ناراضی بلای جان محمد بن سلمان

«مضاوی الرشید» معارض معروف دولت سعودی و ساکن در لندن، در یادداشتی در وبسایت میدل ایست آی نوشت که به احتمال بسیار بالا شاهزادگان مخالف، مانع پادشاهی «محمد بن سلمان» خواهند شد.

الرشید در این گزارش نوشت که مردم عربستان در حالی آغاز سال میلادی را جشن گرفتند که ماه‌هاست خبری از سلمان بن عبدالعزیز، شاه سعودی نیست و چه بسا به دلیل بیماری و کهولت سن با کسی دیدار نمی‌کند.

در همین ارتباط، وبسایت سعودی لیکس چندی پیش به مسأله غیبت یک و نیم ساله پادشاه سعودی پرداخته و نوشته بود که محمد بن سلمان نه تنها رقبای خود برای پادشاهی را کنار زده بلکه کودتای آرامی نیز علیه پدرش ترتیب داده و خود عملا همه امور را در دست گرفته است (جزئیات بیشتر).

مضاوی الرشید در ادامه نوشت که ملک سلمان در شهر جدید نئوم مخفی شده و از لحاظ جسمانی دیگر امکان اداره امور را ندارد و به نظر نمی‌رسد که این ماه به مناسبت هفتمین سالروز پادشاهی‌اش بتواند در مراسم ادای سوگند هر ساله که به این مناسبت برگزار می‌شود، شرکت کند. اما شاه سعودی تا زمان مرگش در این سمت باقی خواهد ماند، هرچند بدون تردید محمد بن سلمان در عمل اکنون حاکم عربستان است.

پس از مرگ سلمان بن عبدالعزیز نیز، «محمد بن سلمان» به اجرای سیاست‌های خود با جدیت ادامه خواهد داد و در این میان سناریوی هولناک برای او، ائتلاف شاهزادگان مخالف علیه اوست و هنوزم هم علی‌رغم سرکوب گسترده شاهزادگان مخالف و رقیب، اما نمی‌توان با اطمینان گفت که در خاندان سعودی بر روی پادشاهی او اجماع وجود دارد؛ به خصوص اینکه در ماههای اخیر رسوایی بازداشت و شکنجه تعدادی از شاهزادگان رقیب از جمله فرزندان ملک عبدالله و ولی‌عهد مخلوع محمد بن نایف، سر و صدای زیادی در پی داشته است.

«سعد الجبری» رئیس سابق سازمان اطلاعات عربستان سعودی نیز که در تبعیدگاه خودخواسته‌اش در کانادا به سر می‌برد، اسرار جنجالی از تلاش بن سلمان برای مسموم کردن ملک عبدالله شاه سابق سعودی با انگشتر سمی افشا کرده است. روزنامه نیویورک تایمز نیز از شکنجه «محمد بن نایف» خبر داده است و دیگر تصویری که بن سلمان را در حال بوسیدن دست بن نایف در زمان ولی‌عهدی‌اش نشان می‌داد از خاطر رسانه‌ها حذف شده است.

به عقیده مضاوی الرشید، واضح است که محمد بن سلمان خواستار مرگ بن نایف است، اما مرگ او نیز مشکل اصلی ولی‌عهد جوان را حل نمی‌کند و شاهزادگان دیگری وجود دارند که از به حاشیه رفتن خودشان از سال ۲۰۱۵ به این سو ناراضی هستند اما همه آن‌ها در حال حاضر سکوت کرده و ترس جانشان را دارند، اما آیا این سکوت به مدت طولانی دوام خواهد آورد؟

او افزود: «به نظر نمی‌رسد که شاهزادگان رقیب، در حال حاضر بخواهند علیه بن سلمان شورش کنند، چرا که از ابزار قدرت لازم برخوردار نیستند، اما نمی‌توانیم در طولانی مدت منتظر آشوب‌هایی که به برکناری محمد بن سلمان منجر شود، نباشیم. قتل روزنامه‌نگاران و بازداشت مخالفان یا زندانی کردن آن‌ها و محروم کردنشان از مراقبت‌های پزشکی تشابهی با زندانی کردن عموزادگان و شاهزادگان ندارد. در نظام پادشاهی مطلقه سرکوب مخالفان امری طبیعی و شایع است و می‌تواند برای مدت طولانی ادامه یابد، اما چند دستگی در داخل خانواده سلطنتی یک تهدید خطرناک به شمار می‌رود».

مضاوی الرشید سپس نوشت که شورش بزرگ علیه بن سلمان هنوز محتمل نیست و هیچ یک از شاهزادگان رقیب در حال حاضر کنترل هیچ نهاد امنیتی و نظامی را در دست ندارد، اما آن‌ها می‌توانند در داخل کاخ توطئه‌هایی در راستای خلاصی از ولی‌عهد جوان بچینند و او را در آینده به قتل برسانند.

ائتلاف شیوخ وهابیت و شاهزادگان ناراضی علیه بن سلمان

در این راستا نشریه انگلیسی اکونومیست چندی پیش در گزارشی از جامعه عربستان نوشت: «برخی می‌پرسند که آیا اقدامات محمد بن سلمان موجب تشکیل جریانی علیه او خواهد شد؟ در این باره باید گفت که فقط عده کمی هستند که معتقدند که روحانیون دینی تا ابد سکوت خواهند کرد. برخی می‌پرسند که آیا ممکن است شخصی چون روح‌الله خمینی رهبر انقلاب علیه شاه در ایران، در عربستان نیز ظهور کند؟».

یک مقام عالی رتبه سابق عربستانی ضمن یادآوری ترور «ملک فیصل» به دست برادرزاده‌اش در سال ۱۹۷۵ به اکونومیست گفته بود: «شاهزاده محمد می‌داند که خاندان پادشاهی چه کاری می‌توانند با او بکنند».

 یک مفتی سلفی نیز در این باره به اکونومیست گفت: «شاهزاده می‌تواند دهان‌ مخالفان را ببندد، اما نمی‌تواند آن‌ها را خفه کند».

مضاوی الرشید در ادامه یادداشت خود نوشت که اگر کودتای شاهزادگانِ به‌حاشیه‌رفته، علیه بن سلمان ممکن شود، باید گفت که آن‌ها برای این کار به سمت مفتیان وهابی و علمای خشمگین از اقدامات بن سلمان خواهند رفت. کسانی که در دوره اخیر شاهد فروپاشی قدرت بالای خود بودند و خود را ستون فقرات رژیم سعودی می‌دانند و معتقدند که پادشاهی سعودی در صورت نبود وهابیون تشکیل نمی‌شد.

او افزود: «پیش از محمد بن سلمان، شیوخ وهابیت مردم را به اطاعت از آل سعود فراخوانده و شورش علیه آن‌ها را حرام می‌دانستند، در مقابل نیز از امتیازات ویژه و هنگفتی برخوردار بودند، اما اکنون عربستان به گورستان علمای دینی تبدیل شده است».

در ادامه گزارش میدل ایست آی آمده است که شیوخ وهابیت به حاشیه رفته تا کجا می‌توانند عربستانی که غرق در «فسق و فجور» شده است را تحمل کنند؟ گروه طالبان در تابستان گذشته پس از دو دهه بار دیگر به کابل بازگشت و امیدی در دل وهابیون سعودی ایجاد کرد.

مضاوی الرشید تأکید کرد که وهابیون برای انتقام به پا خواهند خواست و باید منتظر خون‌ریزی باشیم، اما این شورش بستگی به میزان استقبال جوانان عربستانی دارد، جوانانی که اکنون احساس سرشکستگی می‌کنند، فرصت‌های شغلی اندک شده و تورم و مالیات افزایش یافته است. آن‌ها اگر احساس کنند که سهمی از کشورشان ندارند، برای اینکه به صف شیوخ وهابیت بازگردند، چیزی برای از دست دادن نخواهند داشت.

در پایان این گزارش آمده است که «محمد بن سلمان» توانسته جایگاه خود را به عنوان پادشاه آتی تا حدودی تثبیت کند، اما این مسیر بدون تهدیدات جدی علیه او نیست. مسیری که بن سلمان برای رسیدن به این نقطه پیموده و نهادهای قدرت زیادی را به حاشیه رانده، می‌تواند به مشکلات قابل توجهی برای او به هنگام پادشاهی‌اش منتهی شود.