گزینه‌های ایران در خرید جنگنده‌ و جت آموزشی از روسیه

 اندیشکده  آمریکایی «شورای آتلانتیک» روز چهارشنبه در گزارشی با اشاره به سفر اخیر «سرلشکر محمد باقری» رئیس ستاد کل نیروهای مسلح ایران به مسکو در اواسط اکتبر و ملاقات با «سرگئی شویگو» وزیر دفاع روسیه به موضوع خرید‌های نظامی محتمل ایران از روسیه پرداخت.

این اندیشکده نوشت، ایران اغلب برای تسلیحاتی که قادر به تولید آن در داخل نبوده به روسیه روی آورده است، از جمله خرید سامانه موشکی زمین به هوای برد بلند «اس-۳۰۰»که با تاخیر زیادی همراه بود. علاوه بر این، ایران زیردریایی‌های «کلاس کیلو»، تانک‌های «تی-۷۲»، خودروهای زرهی پیاده نظام «بی ام پی -۲ »، بالگردهای «می-۱۷ » و سامانه‌های مختلف ضد تانک خریداری کرده است.

*مناسب بودن خرید نظامی از روسیه

بزرگترین خریدهای ایران از روسیه در دهه 1990 انجام شد، زمانی که ایران در حال بازسازی نیروهای مسلح خود پس از جنگ  با  حکومت بعث عراق بود. دلایل متعددی وجود دارد که نشان می‌دهد روسیه در حال حاضر تامین کننده سخت افزار نظامی مناسبی برای ایران است. روسیه هیچ تحریمی علیه ایران ندارد که اکثر کشورهای غربی را از فروش سلاح به تهران منع می‌کند.

مزیت مهم دیگر برای ایران، هزینه نسبتاً پایین تهیه و نگهداری تجهیزات روسی است. به عنوان مثال، یک تانک «لئوپارد» ساخت آلمان که اخیرا توسط قطر و مجارستان خریداری شده است حدود ۱۰ میلیون دلار هزینه دارد، در حالی که قیمت واحد تانک «آرماتای» ساخت روسیه حدود ۴ میلیون دلار است. در حال حاضر، برای ایران که از انواع قدیمی‌تر تی-۷۲ استفاده می‌کند، این یک ارتقاء منطقی خواهد بود، زیرا هم خدمه و هم پرسنل به زمان کمتری برای یادگیری نحوه استفاده از آنها نیاز دارند.

سومین مزیت مهم برای ایران این است که قوانین روسیه شرکت‌ها را موظف به ارائه گزارش در مورد صادرات تسلیحات نمی‌کند و در واقع محرمانه بودن را تشویق می‌کند. این با اولویت ایران در مورد امنیت و دفاع همخوانی دارد.

*گزینه‌های ایران در خرید جنگنده‌ و جت آموزشی

اندیشکده شورای آتلانتیک در ادامه به حدس و گمان در زمینه نوع خرید‌های تسلیحاتی ایران از روسیه پرداخت و نوشت، آژانس اطلاعات دفاعی آمریکا بر این باور است که ایران مایل به خرید جنگنده‌های «سوخو-۳۰»، جت‌های آموزشی «یاک-۱۳۰»، تانک‌های «تی-۹۰»، سامانه‌های دفاع موشکی زمین به هوای « اس- ۴۰۰» و سامانه‌های موشکی متحرک دفاع ساحلی «کا-۳۰۰ باستیون» است.

این در حالی است که سرلشکر باقری در سفر اخیر خود به مسکو گفت که تهران به جت‌های جنگنده، جت‌های آموزشی و بالگردهای رزمی روسیه علاقه مند است.

 به نوشته این اندیشکده، تمرکز بر روی سامانه‌های هوایی قابل درک است. اگرچه ایران در حال توسعه موشک‌های بالستیک و پهپاد‌های مختلف است، اما ناوگان متعارف همچنان در جنگ‌های مدرن نقش اساسی دارد. جنگنده‌های چندمنظوره جدید و دفاع هوایی تقویت‌شده در محتمل‌ترین سناریوی جنگی ایران، یعنی مقابله با حمله هوایی (رژیم) اسرائیل به تاسیسات هسته‌ای این کشور، حیاتی خواهند بود. تهاجم زمینی بزرگ بسیار بعید است و نیروهای زمینی ایران در حال حاضر توانایی کافی برای انجام عملیات در عراق، افغانستان یا کردستان ایران را دارند.

ایران که دارای ناوگان هواپیماهای متعارف بسیار قدیمی است، به احتمال زیاد به سوخو-30، یک جنگنده دو موتوره و دوسرنشین علاقه مند است بنابراین، تهران ممکن است مجبور شود سوخو-30 را انتخاب کند که یک نوع ارزان‌تر و پایین‌تر است.

*سوخو-30 اس ام2 بهترین سفارش محتمل ایران است

اما «سوخو-30 اس‌ام2» بهترین سفارش ایران خواهد بود. علاوه بر این ایران اگر بتواند سوخو-35 یک  جنگنده دو موتوره تک سرنشینه را دریافت کند، آنگاه سرمایه‌های هوایی ایران عالی خواهند شد. این دو نوع جنگنده قادر به حمله به اهداف زمینی و سطحی هستند، اما سوخو-35 که در سال 2013 در نمایشگاه هوایی در فرانسه معرفی شد، برای به اصطلاح وظایف برتری هوایی (یعنی برای عملیات هوا به هوا) بهتر طراحی شده است.

با توجه به سامانه‌های هدف گیری و تسلیحات، سوخو-35در حال حاضر پیشرفته‌ترین هواپیما در نیروی هوایی روسیه است. هر سوخو-35 محتمل ایرانی به لطف رادار «اربیس» خود می‌تواند تا 30 هدف هوایی را ردیابی کرده و از فاصله دور با اهداف درگیر شود. با این حال، هزینه مالی بار دیگر یک مانع بزرگ خواهد بود.

با این وجود، ایران ممکن است وسوسه شود که به دنبال گزینه اقتصادی‌تر باشد و جنگنده‌های «میگ-29» طراحی شده در دوران شوروی را تهیه کند. اگرچه ایران دو اسکادران از انواع  قدیمی این جنگنده رادارد، اما آنها همچنان ستون فقرات ناوگان هوایی هستند.

گزینه دیگر ایران جت یاک-130 است. یک هواپیمای آموزشی دو موتوره که می‌تواند به عنوان یک جنگنده سبک یا هواپیمای پشتیبانی نزدیک نیز استفاده شود. این توسط روسیه ارائه شده، اما با همکاری ایتالیا طراحی شده است. این هواپیما به نیروی هوایی ایران رونق فنی و صنعتی بسیار مورد نیاز خواهد داد.

در حالی که یاک-130نمی‌تواند با هواپیماهای چندمنظوره مدرن رقابت کند، به غیر از آموزش خلبانان ایرانی، می‌توان از این هواپیما برای نظارت بر حریم هوایی کشور و پشتیبانی از نیروهای زمینی استفاده کرد. در حال حاضر، این وظایف توسط هواپیماهای «اف-14 » و «اف-4»  انجام می‌شود که نیاز به جایگزینی فوری دارند. علاوه بر این، نگهداری از یاک-130 حتی برای کشورهای کمتر توسعه یافته نیز آسان است و توسط بلاروس، الجزایر، بنگلادش، لائوس، سوریه و میانمار خریداری شده است.

در مورد بالگرد‌های رزمی، ایران همچنان «بل سوپر کبرای» آمریکایی را در اختیار دارد. برخی به صورت نوین شده‌اند، اما با توجه به قابلیت‌های قدیمی و کمبود قطعات همه باید به زودی جایگزین شوند.

این اندیشکده در خاتمه نوشت، با این حال، حتی تایید رسمی علاقه به این معنی نیست که سفارشات برای تجهیزات نظامی روسیه قطعی است و ایران موانع مالی خرید این تجیزات را در نظر دارد.