تلاش محرمانه ریاض برای نزدیک شدن به ایران

«فیصل بن فرحان» وزیر خارجه سعودی شب گذشته  طی یک نشست خبری در واشنگتن با تایید این‌امر که ریاض تا کنون چهار نشست با تهران برگزار کرده، گفت: «گفت‌وگوها با تهران دوستانه بوده اما پیشرفت ملموسی نداشته است».

وی پیشتر با این ادعا که احیای کامل روابط دیپلماتیک میان عربستان سعودی و ایران خواست تهران است، در گفت‌وگو با یک روزنامه آمریکایی گفته بود که ریاض در حال بررسی دادن مجوز به ایران برای باز کردن کنسولگری خود در شهر بندری جده است اما مذاکرات پیشرفت کافی برای احیای کامل روابط دیپلماتیک نداشته است.

در حالی که «محمد بن سلمان» ولی‌عهد سعودی چند سال پیش به صراحت با افراطی خواندن نظام جمهوری اسلامی ایران، از عدم هرگونه مصالحه با تهران سخن می‌گفت، به اذعان رسانه‌های آمریکایی، اکنون به دنبال یافتن نقاط مشترک و تلاش‌های دیپلماتیک برای رفع تنش‌ها میان دو طرف است. هرچند که به اعتقاد تحلیلگران و ناظران سیاسی این چرخش ریاض بیشتر یک تاکتیک از بیم تغییر اولویت‌ها در سیاست واشنگتن است تا استراتژی جدید در سیاست خارجی ریاض.

در چنین فضایی، «مصطفی منیغ» نویسنده و رئیس تحریریه مغربی «الامل» امروز طی یادداشتی که در وبگاه «المغرس» منتشر شد،  نوشت: «پادشاهی عربستان سعودی به صورت کاملا محرمانه، با نهایت تلاش به دنبال نزدیک شدن به جمهوری اسلامی ایران است تا با آن وارد مرحله جدیدی از تفاهم و همکاری و فراموش کردن گذشته با تمام مصیبت‌های عمیقی که هر دو طرف را درگیر کرده، شود. اما به نظر می‌رسد که ایران شروطی دارد که عربستان را از دادن امتیازات واقعا دردناک باز می‌دارد».

نویسنده در ادامه معتقد است که ریاض معتقد است که با پذیرفتن این شروط با چالش کاهش اثربخشی نقش خود در شورای همکاری خلیج فارس مواجه خواهد شد اما رویکرد سعودی‌ها و تمایل آن‌ها به نزدیک شدن به ایران به این دلیل است که ریاض یقین داد که نقش آمریکا در حمایت از آن رو به پایان است و باید راهی را برای دور نگه داشتن خود از آشفتگی مراحل بعدی جستجو کند. زیرا در آینده باید شاهد ایجاد ائتلاف‌های جدیدی که ائتلاف‌های قدیمی را محو خواهد کرد، بود.  

در ادامه این یادداشت آمده است: «عربستان سعودی  می‌خواست از سازوکارهایی که جمهوری عربی مصر با آن به موفقیت چشمگیری دست یافت و روابط خود را با ترکیه ی"اردوغان"؛ دشمن سابقی که دوست آینده شد، کمک بگیرد. اما دارای صلاحیت‌های قابل مقایسه با سرویس‌های اطلاعاتی مصر نبود». 

به اعتقاد نویسنده، ایالات متحده آمریکا در چنین فضایی سکوت می‌کند و منتظر نتیجه این تحرکات است که در هر حال به نفع آن است. زیرا واشنگتن تمایل دارد که برای رویارویی اجتناب ناپذیر با چین، که در حال پیشرفت در مسیر رهبری جهانی است، خود را آماده کند. این امر، مستلزم دوری از نگرانی‌های جزئی مانند ایران و پرونده‌های لبنان، نوار غزه، عراق، یمن، بحرین، سوریه و حتی عربستان سعودی که گاه با ترکیه، گاه با روسیه و کمتر با پاکستان همسو می‌شود، است.

در ادامه این یادداشت آمده است که مصر در ابتکار خود برای بازگرداندن اعتماد بین خود و ترکیه درست عمل کرد، زمانی که مجبور شد این کار را با تغییراتی که ترکیه در مستندسازی مرزهای دریایی بین آن و لیبی یا حفاری نفتی در داخل خط حاکمیت دریایی خود ایجاد کرده بود، انجام دهد و از سیاست «کسانی را که نمی‌توانید بر آن‌ها غلبه کنید، در آغوش بگیرید» استفاده کرد و این چیزی بود که اتفاق افتاد و موفق شد.