آغاز تشریفات رسمی عضویت ایران در سازمان شانگهای

به گفته منابع خبری روزنامه "کامرسانت"، در نتیجه اصرار روسیه در نشست اخیر وزیران سازمان همکاری شانگهای، قرار است آغاز تشریفات رسمی عضویت ایران در نشست سران آتی این سازمان در شهر دوشنبه اعلام شود.

منابع خبری روزنامه «کامرسانت»، چاپ مسکو اعلام کرده‌اند که در جریان نشست آتی رهبران کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای در دوشنبه، پایتخت جمهوری تاجیکستان، آغاز تشریفات پذیرش جمهوری اسلامی ایران بعنوان عضو جدید این سازمان اعلام خواهد شد.

روزنامه روس نوشته است که این نشست سران با حضور "ابراهیم رئیسی" رئیس جمهوری جدید ایران برگزار می‌شود که نخستین سفر خارجی خود را به تاجیکستان انجام خواهد داد. پیش از این، تحریم‌های بین‌المللی و بعد از آن هم مخالفت یکی از کشورهای عضو، مانع پیوستن ایران به سازمان همکاری شانگهای شده بود.

"باختیر حکیموف" نماینده ویژه رئیس جمهوری روسیه در امور سازمان همکاری شانگهای و سفیر تام الاختیار وزارت امور خارجه این کشور نیز امروز در مصاحبه‌ای تأیید کرد که رهبران کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای در نشست سران دوشنبه، درباره آغاز تشریفات عضویت ایران در این سازمان تصمیم گیری خواهند کرد.  

این مقام روس همچنین یادآور شد که افغانستان (بعنوان عضو ناظر) نماینده‌ای در این نشست نخواهد داشت و هیئت نمایندگی از سوی جنبش طالبان در این اجلاس شرکت ندارد.‎

برگزاری نشست سران سازمان همکاری شانگهای در شهر دوشنبه در بیستمین سالگرد تأسیس آن برای تاریخ 17-16 سپتامبر (25 و 26 شهریور ماه) برنامه ریزی شده است. این سازمان در سال 2001 و با عضویت شش کشور – 5 عضو موسس اولیه آن در سال 1996: روسیه، چین، قزاقستان، قرقیزستان و تاجیکستان، و با پیوستن ازبکستان به جمع آنها بطور رسمی شروع به فعالیت کرد. امروزه 8 کشور در آن عضویت دارند: در سال 2017 هند و پاکستان نیز به این سازمان منطقه‌ای فعال در عرصه‌های امنیتی، اقتصادی و همکاری‌های انسانی پیوستند.

ایران از سال‌ها قبل علاقه‌مندی خود برای پیوستن به سازمان همکاری شانگهای را اعلام کرده است

طبق اطلاعات منابع خبری کامرسانت، اعضای سازمان همکاری شانگهای بزودی به 9 کشور خواهد رسید و در جریان نشست سران دوشنبه قرار است آغاز تشریفات رسمی پیوستن جمهوری اسلامی ایران به این سازمان اعلام شود. البته روند عضویت تهران در این سازمان هم می‌تواند زمان‌بر باشد. پیوستن رسمی دهلی و اسلام آباد به شانگهای دو سال طول کشید.

ولی همین واقعیت که این تشریفات بطور رسمی آغاز می‌شود، خود یک موفقیت محسوب می‌شود، برای اینکه ایران بیش از 10 سال است تمایل خود برای عضویت در سازمان همکاری شانگهای را اعلام کرده است. تهران در سال 2005 بعنوان عضو ناظر در این سازمان منطقه‌ای پذیرفته شده و در سال 2008 نیز رسماً خواستار عضویت تمام و کمال در سازمان همکاری شانگهای شد. آنچه مانع از پیوستن جمهوری اسلامی طی این سال‌ها شده بود، تحریم‌های بین‌المللی اعمال شده از سوی شورای امنیت سازمان ملل بود. بر اساس قوانین داخلی سازمان همکاری شانگهای، اعضای آن نباید مورد تحریم‌های بین‌المللی قرار داشته باشند. تحریم‌ها علیه ایران در سال 2015 و زمانی که مقامات تهران با محدود سازی فعالیت‌های هسته‌ای خود موافقت کردند، لغو شدند.

البته این مسئله نیز دربهای سازمان همکاری شانگهای را به روی این کشور باز نکرد. بطور ناگهانی تاجیکستان که در آن زمان روابط چندان گرمی با تهران نداشت، با عضویت ایران مخالفت کرد. مقامات دوشنبه تهران را به حمایت از حزب "احیای اسلام تاجیکستان" که فعالیتش در این کشور ممنوع بود، متهم کردند. ولی چندی پیش تاجیکستان و جمهوری اسلامی توانستند اختلافات خود را حل و فصل کنند. اکنون هم ابراهیم رئیسی قصد دارد شخصاً به دوشنبه عزیمت کند. ضمن اینکه این نخستین سفر خارجی وی بعد از رسیدن به مقام ریاست جمهوری ایران خواهد بود.

روسیه از پیوستن ایران به سازمان همکاری شانگهای حمایت می‌کند

روسیه بطور واضح همواره از عضویت جمهوری اسلامی ایران به سازمان همکاری شانگهای حمایت کرده و امیدوار است که این کشور، بعنوان یک کشور مطرح منطقه‌ای، وزنه‌ای برای این سازمان در عرصه بین‌المللی باشد. کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای بطور مرتب بیانیه‌های مشترکی را منتشر می‌کنند که تنظیم کننده اکثر آنها مقامات مسکو هستند. در همین راستا، این طرف روسی بود که در جریان نشست ماه جولای (خرداد ماه) شورای وزرای امور خارجه کشورهای عضو در دوشنبه بر ضرورت بررسی درخواست ایران برای عضویت در سازمان همکاری شانگهای اصرار و از این مسئله دفاع کرد.

"عدلان مارگویف" کارشناس موسسه تحقیقات بین المللی در دانشگاه روابط بین الملل مسکو به این روزنامه توضیح داده است: «سازمان همکاری شانگهای، عرصه‌ای بسیار مهم برای بررسی مسائل مختلف منطقه‌ای است و ایران یک قدرت منطقه‌ای است که بررسی موضوعات و مشکلات و یافتن راه حل آنها با این کشور اهمیت زیادی دارد و روسیه نیز بر این مسئله واقف است. به همین دلیل، نشستن جمهوری اسلامی بر کرسی سازمان همکاری شانگهای و این کشور را مهمان خطاب نکردن، مهم خواهد بود.»

این تحلیلگر روس یادآور شد: «و در حال حاضر هم برای ایران و هم دیگر اعضای شانگهای بسیار مهم است که مشکلات امنیتی در افغانستان و مسائل پیرامون آن مورد بررسی قرار بگیرد. عضویت تمام و کمال تهران در سازمان همکاری شانگهای این مسئله را مورد تأکید قرار خواهد دارد که ایران بخشی از مباحثات مربوط به امنیت منطقه است و سازمان همکاری شانگهای، عرصه‌ اساسی و مهم برای این مباحثات است. بدین ترتیب، گسترش این سازمان با عضویت ایران در آن به نفع همه خواهد بود.»

این روزنامه در آخر یادآور شده که علاوه بر ایران، سه کشور دیگر: افغانستان، بلاروس و مغولستان نیز خواستار پیوستن به سازمان همکاری شانگهای هستند. ضمن اینکه این سازمان دارای 6 شریک در زمینه گفتگو است: جمهوری آذربایجان، ارمنستان، کلمبیا، نپال، ترکیه و سری‌لانکا. و 12 کشور، از جمله عراق، بحرین، قطر و امارات متحده عربی هم ادعای عضویت ناظری در سازمان همکاری شانگهای دارند./تسنیم