بارزانی پشت پرده توافق اردوغان و بن زاید

دستگاه دیپلماسی ترکیه در تلاش است تا عادی سازی روابط با چند کشور عربی را به فرجام برساند. در این چهارچوب، عادی سازی روابط با امارات متحده عربی، مصر و عربستان سعودی در دستور کار قرار گرفته است و پس از سفر شیخ طحنون چهره امنیتی امارات به آنکارا و دیدار او با اردوغان، تماس تلفنی بین اردوغان و ولیعهد امارات نیز، به عنوان گامی توصیف شده که به عادی سازی روابط، سرعت و انگیزه بخشیده است.

روزنامه قرار، با به کار بردن تیتر «بازگشت به خلیج فارس پس از 5 سال»، عادی سازی روابط ترکیه با امارات متحده عربی را مهم تلقی کرده و در عین حال، با بیانی کنایی، این موضوع را یادآوری کرده که تا همین چند سال پیش، اردوغان به طور مداوم در تمام سخنرانی های خود، نه تنها وضعیت لیبی، بلکه کودتای نافرجام ترکیه را نیز بر گردن امارات می انداخت و در مورد مصر نیز همواره با الفاظ سیسیِ قاتل و سیسیِ دیکتاتور از او یاد می کرد.

دور دوم مذاکره با مصر

پس از 8 سال دوری و انجماد، حالا آنکارا و قاهره، به دنبال آغاز مجدد دور جدیدی از روابط هستند. دور نخست مذاکرات مقدماتی میان ترکیه و مصر پنجم و ششم ماه می امسال در قاهره برگزار شد و حالا قرار است دور دوم مذاکرات  ترکیه و مصر در روزهای 7-8 سپتامبر در آنکارا برگزار شود.

ریاست هیات ترکیه بر عهده سدات اونال، معاون وزیر امور خارجه ترکیه خواهد بود و ریاست هیات قاهره با حمدی لوزا، معاون وزیر امور خارجه مصر است.

پیش بینی شده در مذاکرات آنکارا، طرفین به یک توافق مکتوب دست پیدا کنند و در یک مقطع زمانی کوتاه، فعالیت کامل سفارتخانه ها و حتی مقدمات اولیه برای توافق امنیتی دریایی، در دستور کار قرار بگیرد. اما پیداست که فعلاً فضای اولیه برای تماس تلفنی و گفتگوی رجب طیب اردوغان و عبدالفتاح سیاسی ایجاد نشده است.

ترکیه و فرصت های نشست بغداد

گفته می شود که عمده ترین دلیل امتناع اردوغان از سفر به نشست اخیر بغداد، این بود که محمد بن سلمان ولیعهد سعودی، ترجیح داد خودش به بغداد نرود و عربستان در سطح وزیر امور خارجه در نشست عراق شرکت کند.

در نتیجه، اردوغان نیز مولود چاووش اوغلو وزیر امور خارجه را به این نشست فرستاد. جالب اینجاست که از مجموع کشورهایی که به بغداد نماینده فرستاده بودند، ترکیه با 4 مورد، اختلاف سیاسی داشت.

منظور از این 4 کشور، مصر، امارات متحده عربی، فرانسه و عربستان سعودی است، اما دست کم در برابر دوربین رسانه ها و به صورت آشکار، قدمی برداشته نشد و شاهد گپ و گفت جدی و هدفمند چاووش اوغلو با سیسی، ماکرون، شیخ محمد بن راشد آل مکتوم و فیصل بن فرحان نبودیم. چرا که ظاهراً مشکلات ترکیه با فرانسه، فعلاً فریز شده، تلاش برای عادی سازی رابطه با مصر و امارات متحده عربی در میان است، اما در مورد عربستان سعودی، فعلاً غیر از اعزام سفیر جدید ترکیه به ریاض، اقدام خاصی انجام نشده است.

چرا؟ به این دلیل که عادی سازی روابط بین ترکیه و عربستان سعودی و پایان دادن به اختلافات، ارتباط مستقیمی با کیش شخصیت و عادات و ویژگی های اردوغان و بن سلمان دارد.

پس از قتل جمال خاشقچی و جنایت فجیعی که در ساختمان کنسولگری عربستان سعودی در استانبول روی داد، اردوغان بارها با خود ملک سلمان پادشاه سعودی صحبت کرد اما در مورد ولیعهد، موضوعاتی بیان کرد که به شکل غیرمستقیم، برای خود اردوغان، تعهد ایجاد کرده است.

او بارها گفته که باید به آمریت محمد بن سلمان در این ماجرا اشاره شود و در نشست های بین المللی دیگر نیز، حرف و سخنی بین اردوغان و بن سلمان رد و بدل نشد و به اصطلاح عوامانه باید گفت: این دو، همچنان با هم قهر هستند! اتفاقاً همین قاعده در مورد اردوغان و سیسی نیز صدق می کند. اما یخ رابطه بین اردوغان و ولیعهد امارات آب شده و حالا باید دید آیا در مورد سیسی و بن سلمان نیز این اتفاق روی می دهد یا همه چیز به مواضع شخصی اردوغان مرتبط خواهد ماند.

آیا بارزانی واسطه شد؟

رسانه های ترکیه در مورد زمینه سازی های لازم برای تماس تلفنی بین اردوغان و بن زاید، توضیح خاصی ارائه نداده اند، اما بخش انگلیسی المانیتور، در گزارشی مدعی شده که نیچروان بارزانی رئیس اقلیم کردستان، همان فردی است که در پشت پرده، اردوغان و بن زاید را به توافق رساند تا در یک تماس تلفنی، بخش دیگری از مسیر عادی سازی روابط را طی کنند.

رئیس جمهور ترکیه، رجب طیب اردوغان و ولیعهد ابوظبی، محمد بن زاید آل نهیان تلفنی صحبت کردند، این واضح ترین علامت گرم شدن بین رقبای منطقه است که با مداخله شخصی تسریع شد. المانیتور از نیچروان بارزانی، رئیس اقلیم کردستان عراق خبر داد.

خانم عمبرین زمان، روزنامه نگار ترک مقیم اروپا در المانیتور، چنین نوشته است:«المانیتور به اطلاعاتی دست یافته که نشان می دهد نیچروان بارزانی رئیس اقلیم کردستان عراق، با اردوغان و بن زاید صحبت کرده و زمینه تماس تلفنی را فراهم آورده است. بارزانی روابط شخصی نزدیکی با اردوغان دارد. این رابطه، از دستاوردهای قرارداد نفتی سال 2010 میلادی بین  اقلیم و ترکیه است. نیچروان بارزانی در 12 ژوئن به دعوت ولیعهد به ابوظبی سفر و با او در مورد ترکیه، صحبت کرده است».

چشم انداز پیش رو

ترکیه در سیاست خارجی خود در چند ماه اخیر، تلاش کرده به مشکلات خود با امارات متحده عربی و عربستان سعودی پایان دهد. در مورد مصر باید گفت، میزان اهمیت عادی سازی روابط ترکیه با مصر، به مراتب بیش از اهمیت عربستان و امارات است. چرا که مصر، علاوه بر آن که یک کشور عربی مهم جهان اسلام است، در حوزه آفریقا و معادلات لیبی و تونس با ترکیه مشکلاتی دارد و از این گذشته، در حوزه مهم و حساس شرق مدیترانه، از چنان اهمیت استراتژیکی برخوردار است که بر منافع مهم دیپلماسی انرژی ترکیه سایه می اندازد و بخش مهمی از مسائل ترکیه با یونان، قبرس و حتی رژیم صهیونیستی، تحت تاثیر این موضوع خواهد بود که آیا آنکارا به اختلاف با قاهره پایان می دهد یا خیر./تسنیم