گروسی در زمین چه کسی بازی می کند؟!

مقامات ارشد آژانس بین المللی انرژی اتمی و در راس آنها رافائل گروسی مدیر کل این مجموعه، طی روزهای اخیر سعی دارند نقش پررنگ تری را در مذاکرات برجامی وین ایفا کنند. البته این نقش آفرینی ، در ارتباط کامل با اهداف و تاکتیکهای مشترک واشنگتن و تروییکای اروپایی در قبال ایران تعریف می شود.

نظر روسیه و فرانسه در خصوص تفاهمنامه ایران و آژانس

رافائل گروسی ، مدیر کل آژانس از یک سو سعی دارد از فضای هیجابی روزهای اخیر در مذاکرات وین، در راستای تحمیل برخی فشارهای جدید آژانس بر ایران استفاده کند و از سوی دیگر، تمرکز زیادی بر روی تفاهمنامه در حال انقضای تهران و آژانس صورت دهد. سخنگوی وزارت امور خارجه فرانسه اخیرا  با اشاره به این موضوع( انقضای تفاهم سه ماهه ایران و آژانس) گفت، اگر تا پیش از انقضای توافق موقت ایران و آژانس، توافقی در وین حاصل نشود، ایران و آژانس باید برای تمدید این توافق اقدام کنند.

اما هیات روسی حاضر در مذاکرات وین، معتقدند که نباید تفاهم ایران و آژانس را به مثابه عاملی بازدارنده در مسیر تفاهم برجامی جدید تعریف کرد. میخائیل اولیانوف نماینده روسیه در سازمان‌های بین‌المللی در وین در پیامی توئیتری در این خصوص نوشت:

"از نظر من تمدید تفاهم‌نامه میان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و ایران در زمینه راستی آزمایی نباید لزوما نشانه ی این قلمداد شود که توافق بر سر احیای برجام در طی این ماه غیر محتمل است. هیچ یک منافاتی با دیگری ندارند. "

در هر حال، مسلم است که در صورت عدم توافق طرفین بر سر احیای برجام، تفاهنامه با آژانس باید تمدید شود. این اقدام باید با محوریت و نقش آفرینی مجلس شورای اسلامی و شورای عالی امنیت ملی صورت گیرد. این موضوع( به لحاظ حقوقی) اساسا پیچیده نیست.  بنا بر مصوبه مجلس شورای اسلامی در پی تحمیل تحریم های اقتصادی آمریکا و انفعال کشورهای اروپایی برای عادی سازی روابط اقتصادی با ایران، دولت موظف شد تا نظارت های فراتر از پادمان از جمله اجرای داوطلبانه سند (پروتکل) الحاقی را متوقف کند. با این حال پس از سفر رافائل گروسی مدیر کل آژانس بین المللی انرژی اتمی به تهران پس از ابلاغ این مصوبه، طرفین به تفاهمی موقت ( در یک بازه اجرایی سه ماهه) دست یافتند. بر این اساس،  اطلاعات دستگاه‌های نظارتی آژانس به مدت سه ماه در ایران و خارج از دسترس آژانس نگهداری می شود. در صورت احیای برجام طرف‌های برجام به تعهدات خود بازرسان آژانس می‌توانند به این اطلاعات دست یابند و به کار خود در ایران ادامه دهند و در غیر این صورت دسترسی به این داده‌ها دیگر امکانپذیر نخواهد بود.

واکنش ایران به تفاهم با آژانس

در مقابل، ر ئیس هیئت مذاکره‌کننده ایران در وین اعلام کرده است  که ازسرگیری اجرای پروتکل الحاقی توسط ایران مشروط به  لغو تحریم‌‌ها است و ابراز امیدواری کرد این امر تا پیش از پایان ماه جاری امکان‌پذیر شود.عباس عراقچی در توییتی نوشت: «ازسرگیری اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی در (مقوله) تحریم‌هایی که برچیده می‌شوند پیش‌بینی شده است. ما علاقه‌مندیم در صورت امکان تا پیش از ۲۱ مه (٣١ اردیبهشت) انجام شود.ما جدی و مصمم هستیم، آماده هستیم حتی از فردا این کار را انجام دهیم: هنگامی که تحریم‌ها به شکلی قابل تایید برچیده شوند، به اجرای کامل برجام بازخواهیم گشت.»

عراقچی هفته پیش  نیز در مصاحبه با  تلویزیون ژاپن، ان اچ کی، تاکید کرد که  ایران امیدوار است پیشرفت کافی در مذاکرات هسته‌ای جاری در وین با هدف احیای توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ حاصل شود و نیازی به تمدید توافق با آژانس نباشد.البته بارها تصریح شده است که اگر طرفین تا زمان پایان ضرب الاجل اعلام شده سه ماهه اولیه به توافقی دست پیدا نکردند، تمدید تفاهم ایران و آژانس تجاناب ناپذیر خواهد بود.

آژانس نیت مثبتی در مذاکرات ندارد

در این میان، مقامات آژانس بر اساس دستورالعملی که از سوی کاخ سفید و تروییکای اروپایی( چهار بازیگر مهم در شورای حکام ) دریافت کرده اند، سعی دارند "تشدید نظارتها بر ایران" ، حتی به صورت فراپادمانی را در قالب گزارشهای ظآهرا مستقل اما همزمان و موازی خود با مذاکرات وین، به عنوان یک "نیاز فنی" مطرح سازند! آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در تازه ترین گزارش خود  با استناد به نمونه‌گیری‌های انجام شده توسط بازرسان خود در ایران اعلام کرده است که سطح غنی‌سازی اورانیوم در تأسیسات هسته‌ای نطنز به ۶۳ درصد افزایش یافته است.

گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در حدود یک ماه بعد از آن منتشر شده که ایران قصد خود برای غنی‌سازی اورانیوم تا خلوص ۶۰ درصد را به اطلاع آژانس اتمی رساند.این نهاد در گزارشی در روز ۲۸ فروردین‌ماه آغاز این سطح از غنی‌سازی را تأیید کرد.

آژانس به بازی در زمین کاخ سفید ادامه می دهد

آنچه مسلم است اینکه آژانس بین المللی انرژی اتمی به بازی مستقیم خود در زمین آمریکا ادامه می دهد. به عبارت بهتر، رافائل گروسی دقیقا همان رفتاری را صورت می دهد که در دوران ریاست جمهوری دونالد ترامپ و در تقابل مطلق با تهران صورت داده بود. تنها راه حفظ و صیانت از برجام در مسیر منافع ملی ما، حفظ گارد بسته در مقابل بازیگران عصیانگر برجام( آمریکا و تروییکای اروپایی) و آژانس بین المللی انرژی اتمی است. اتفاقا خوش بینی  نسبت به آژانس بین المللی انرژی اتمی  در مسیر اجرایی شدن برجام  پاشنه آشیل ما در مواجهه با توافق نهایی خواهد بود. بنابراین باید در عین تعامل با آژانس، به این تعامل رنگ خوش بینی و اعتماد ندهیم. نکته مهم تر این که بی اعتمادی ما نسبت به آژانس برخاسته از یک معادله انتزاعی نیست، بلکه سوابق قبلی این نهاد در حوزه طرح و اصرار بر مطالعات ادعایی و همچنین مقوله حیاتی بازرسی ها به اندازه ای مخدوش است که جایی برای خوشبینی نسبت به رافائل گروسی و همراهانش ( حخصوصا در روزهای پایانی مذاکرات برجامی در وین )  باقی نمی گذارد. از سوی دیگر، تجربه نشان داده است رفتارهای آژانس در چارچوب یک "معامله قاطعانه" بیشتر قابل کنترل است تا یک "خوشبینی تصنعی"! معامله قاطعانه یعنی همکاری واقع بینانه و غیر خوش بینانه در عین حفظ خطوط قرمز و آگاهی نسبت به اصل غیر قابل اعتماد بودن طرف مقابل!