پاسخ وزیر بهداشت به سوالات یک اقتصاددان

خبرگزاری فارس: مسعود نیلی امروز در یادداشتی در یکی از روزنامه های اقتصادی کشور نکاتی را درباره کرونا و وضعیت کشور به رشته تحریر درآورده است. در همین راستا سعید نمکی وزیر بهداشت در نامه‌ای به این سوالات پاسخ داده است.

در یادداشت وزیر بهداشت آمده است: بی تردید بزرگترین آرزوی بنده و مدافعان سلامت کشور، گذری آبرومند و با کمترین عارضه برای مردم شریف ایران زمین از این تنگنای سخت تاریخ نظام سلامت جهان که در صدساله اخیر بی بدیل‌ست می‌باشد. واجب دیدم با همه گرفتاری‌ها در این طوفان سهمگین ضمن سپاسگزاری از بذل عنایتتان پاسخی داشته باشم بر پرسش‌های منطقی که شاید در پس ذهن جستجوگر دیگر اندیشمندان و خردورزان سرزمینم نیز باشد. اگر بخواهم از تاریخچه و مقدمه بیماری در جهان و ایران بگذرم و به اصل گفتار جنابعالی بپردازم مهمترین موارد قابل بیان عبارتست از :

1. آنچه در جمهوری اسلامی ایران در مقابله با بیماری ناشی از COVID-19 گذشت با همه فراز و نشیب¬هائی که شاید در حوصله این مقال نگنجد مبتنی بر روش علمی و منطبق با اصول منطقی مبارزه با بیماری‌های واگیر بود و شاید یکی از علل آن تجربه حقیر در چند دهه قبل بعنوان مسئول بهداشت کشور و مدیریت و ریشه‌کنی بیماریهای واگیردار همچون مالاریا، سل، فلج اطفال، سرخک، التور و کزاز می باشد که تجربه طولانی آن ایام در پیش‌بینی، تدارکات و مدیریت بیماری در کنار ایثار و فداکاری جهادگرانه همکارانم در سراسر کشور بگونه‌ای بکارآمد که در شرایط تحریم و جنگ اقتصادی یک بیمار در پشت درب بیمارستانی سرگردان نماند و در اوج اپیدمی در شهرهای گرفتار بیماری بدون دارو و درمان و پزشک رها نشود. این الگوی مدیریت بیماری کرونا را که شاید بتوان منحصر به سرزمین عزیزمان دانست در آینده بعنوان مدل ملی موفق به استحضار عزیزان خواهیم رساند.

2. در مورد اعمال محدودیت‌ها از همان روزی که در اواخر دیماه در کشور چین مورد بیماری اعلام شد. اینجانب تقاضای تشکیل جلسه اورژانسی و در روز تعطیل با حضور معاون اول محترم رئیس جمهور کردم تا پروازهای مستقیم از چین به کشورمان و بالعکس قطع شود و بلافاصله پس از تشخیص اولین موارد آلودگی در کشور پیشنهاد تشدید محدودیت‌ها همچون تعطیلی دانشگاه‌ها، مدارس، اجتماعت، نمازهای جمعه، مراسم عروسی و عزا، اعتکاف، راهیان نور، آستان‌های مقدس، سینماها، تئاترها، ورزشگاه‌ها و غیره پیگیری و اگرچه به سختی ولی با همراهی و همدلی به اجرا در آمد. پیرو آن فاز بعدی فاصله‌گذاری اجتماعی SOCIAL DISTANCING در قالب محدودیت ترددها بمدت دوهفته مصوب شد که به جزئیات آن واقفید.

امروز با کمال افتخار در مقایسه با آنچه در اثر بیماری برجهان مسلح به پول، تکنولوژی، ابزار و امکانات می گذرد می توان بیان کرد آنست که با شیوه‌های علمی مدیریت بیماری، همراهی همگان بخصوص مردم شریف در رعایت اصول بهداشتی و ماندن در خانه، اجرای طرح فاصله گذاری، طرح بسیج ملی مبارزه با کرونا و جان فشانی کادر بهداشتی درمانی موج سهمگین بیماری در سراسر کشور مدیریت و در اکثر استانها به آستانه مهار و کنترل نزدیک شدیم.

بی تردید در شرایط همه‌گیری بیماری عفونی، آنهم از این نوع که دارو، واکسن و درمان خاصی ندارد و رعایت فاصله فیزیکی و عدم تجمعات و تراکم جمعیتی تأثیرگذارترین مولفه موثر بر کاهش موارد ابتلاست، برای مدیران ارشد نظام سلامت استمرار اجرای طرح‌های فاصله‌گذاری فیزیکی و اجتماعی فرصتی طلائی‌ست تا بتوانند با حوصله و دقت موارد آلوده را شناسائی، ایزوله و زنجیره انتقال را سریعتر قطع کنند.

بدیهی است انجام دوره طولانی‌تر ماندن در خانه و تعطیلی کسب و کارها و به تبع آن کاهش ترددها، تمهیدات اقتصادی ویژه‌ای می‌طلبد که مدتهاست با بیان مستمر این دغدغه در شرایط عدم امکان جبران خسارت‌های وارده از خزانه‌ای که جنابعالی بعنوان صاحب‌نظر اقتصادی بدان واقفید ما و همکارانمان مجبور به ارائه راهکاری بودیم تا بتوان با تدوین و اجرای دستورالعمل‌هائی بتدریج روزنه‌ای به اقتصاد تاریک کشور گشود که تأثیر آن بر نظام سلامت هم سهمگین نباشد.

لذا با تلاش بی وقفه طرحی را تحت عنوان "فاصله گذاری هوشمند" تدوین کردیم که در آن با گشایش تدریجی کسب و کارهای کم‌خطر مبتنی بر رعایت دقیق دستورالعمل‌ها از فشار بر اقتصاد کشور بخصوص عرصه تولید بکاهیم. با مراجعه به سایت طراحی شده وزارت بهداشت جهت بازگشائی‌ها مستحضر خواهید شد که یکی از علمی‌ترین اسنادیست که در این زمینه در جهان تدوین شده است.

امیدوارم با نظارت مستمر بر اجرای این پروتکل‌ها بتوانیم تأثیر بازگشائی‌ها بر افزایش بیماری و مرگ ومیر را که به حداقل رسیده کاهش دهیم، مع‌الوصف ما و همکاران‌مان همواره مترصد و نگران خیز بیماری از نقطه‌ای هستیم و با رصد کردن مستمر و بازگشائی تدریجی به محض مشاهده هرگونه تأثیر منفی بر مدیریت بیماری سریعاً منعکس و خواستار احیای شرایط انقباضی خواهیم شد. چون ما معتقدیم هیچ پدیده‌ای مخرب تر از تطویل دوره بیماری بر مولفه‌های اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی کشور نمی‌باشد.

در پاسخ پرسش جنابعالی که بیماری در ماه‌های آینده با ما چه خواهد کرد نیز باید به این واقعیت تلخ که بارها گفته‌ام اذعان نمود که در جهان همه کشورها و سازمان جهانی بهداشت نیز پاسخی برای این پرسش ندارند.

همه دارند با ویروس ناشناخته شطرنج بازی می‌کنند. گرچه پیش بینی های اپیدمیولوژیک ما تا کنون مقرون به صحت است اما تغییرات آینده نامعلوم بیماری در جهان همه کارشناسان خبره را با بلاتکلیفی مواجه کرده است. آنچه از اجداد ویروس موجود می‌شناسیم با رفتار این فرزند ناخلف برابر نیست و شاید با گذر ایام و تبادل اطلاعات جهانی بتوان در برآوردهای آتی مطمئن تر اظهارنظر کرد.

اینکه فرموده‌اید در صورت بروز مشکلات برای سلامتی و جان مردم بدلیل گشایش‌های موجود انگشت‌های ملامت این حقیر را نشانه خواهد گرفت نیز باید بیان کنم که اینجانب آنچه در زمینه کارشناسی و مدیریت بیماری در عرصه نظام سلامت که حاصل چهاردهه تجربه و دانش علمی و اجرائی بود به صحنه آوردم. آنچه همکاران جنابعالی و صاحبنظران عرصه اقتصاد بعنوان دغدغه ملی از اقتصاد کشور بیان کردند ما را بر آن داشت تا راهی میانه برگزینیم. ما در بهداشت می‌گوئیم آب آلوده نخورید اگر گفتند در این بیابان خشک، آب دیگری نیست می‌گوئیم لااقل بجوشانید و میل کنید. همه دانشمندان عرصه اقتصاد و جامعه شناسی و غیره در این روزهای سخت باید در کنار مدافعان سلامت کشور قرار گیرند و راهکارهای دیگری بیابند تا همکاران من فقط نگران سلامت مردم باشند نه اقتصاد، سیاست، فرهنگ، روابط بین‌الملل و غیره.