پیش بینی افزایش آمار کرونا در روزهای آینده

وی افزود: در فاز دوم بلافاصله بعد از ساماندهی نسبی موارد بستری در کشور، وارد فاز شناسایی و مداخله زودهنگام شدیم که اولین حلقه زنجیره آن خوداظهاری در سامانه salamat.gov بود. با رویکردی مشارکت‌جویانه این اقدام انجام شد. به طوری که تا امروز بیش از ۵۴ میلیون نفر در این طرح مشارکت کرده و خوداظهاری کرده‌اند. از این مسیر با اطلاعاتی که همکاران‌مان بر اساس اطلاعات خوداظهاری شده، به دست آوردند و با راستی‌آزمایی آن و انجام ارزیابی‌های اولیه در مراکز خدمات سلامت و نهایتا ارجاع و قرنطینه بیماران و پایش روزانه، یک احاطه اطلاعاتی خوبی در بیش از ۶۰ درصد جمعیت کشور و اغلب افراد مشکوک یا مبتلا به این بیماری در اختیار داریم که موجب بیماریابی فعال‌تر، شناسایی زودهنگام و قاعدتا موجب مداخلات زودهنگام شده و ما را به سمت مدیریت بیماری برده است.

جهانپور با بیان اینکه امروز قطعا در فاز مدیریت بیماری هستیم، گفت: حتی یک مورد صحنه‌هایی که در سوییس، ایتالیا، نروژ و حتی ایالات متحده دیده می‌شود، در ایران مشاهده نمی کنیم و امیدواریم در روزهای آینده با توجه به روند مدیریت شده بیماری به خوبی پیش رویم. تاکید می‌کنم که ما در فاز مهار و کنترل بیماری نیستیم، بلکه در فاز مدیریت بیماری قرار داریم و بیماری در کشور ما مدیریت شده است که با یک شیب صعودی روند شیوع بیماری ادامه دارد و همزمان تجهیزات و امکانات مناسب هم به نسبت شیوع بیماری در کشور در حال گسترش است. امیدواریم با توجه به اینکه در زمینه مدیریت بیماری با مشارکت بین بخشی مثال زدنی موفق بودیم بتوانیم این مدیریت را به سمت کنترل، مهار و حتی حذف بیماری بریم. باید توجه کرد که مدیریت بیماری ناشی از رویکرد اجتماعی جامعه محوری است که از روزهای ابتدایی در نظر گرفته شد که البته مبتنی بر زیرساخت خوبی به نام نظام شبکه و شبکه ارائه خدمت بود. قاعدتا با توجه به اینکه در این حوزه نسبت به بسیاری از کشورها، در مدیریت بیماری موفق‌تر عمل کردیم، قاعدتا انتظار داریم که بتوانیم وارد فاز مهار و کنترل بیماری هم شویم.

وی در پاسخ به سوالی درباره رفتارشناسی ویروس کرونا در ایران، ادامه داد: مکررا گفته ام که این بیماری نوپدید بوده و ویروسی جدید است. بنابراین اطلاعات علمی درباره آن مبتنی بر شواهد و مدارک متقن نبوده و بیشتر بر اساس گزارش‌های موردی است که عمر هیچ یک از آن‌ها ممکن است به سه ماه هم نرسد. بر همین اساس قاعدتا مطالب ضد و نقیض ممکن است مشاهده شود. ما هم چیزی اضافه تر از دنیا درباره این ویروس نمی دانیم. می دانیم که دوره کمون بین سه تا ۱۴ روز است و ممکن است موارد استثنا هم وجود داشته باشد. در عین حال درباره میزان ماندگاری ویروس در سطوح مختلف، مطالب متفاوت بوده و میزان ماندگاری آن بین چند ساعت تا چند روز گفته شده است. اینکه گفته می‌شود این ویروس ۹ روز ماندگاری دارد، بیشتر در شرایط آزمایشگاهی است که شرایط زندگی عادی با شرایط آزمایشگاهی متفاوت است.

وی تاکید کرد: اینکه آیا رفتار بیماری‌زایی ویروس در ایران با جاهای دیگر، متفاوت بوده یا خیر، مطلب خیلی قابل اعتنایی نیست و باید منتظر آمارها و تحلیل های اپیدمیولوژیک باشیم. اینکه در برخی مناطق کشور می بینیم که رفتار ویروس شدیدتر یا ملایم تر است، ممکن است مربوط به تفاوت‌هایی در برخی جهش‌های خود ویروس باشد که دو مورد آن را در دنیا گزارش کرده‌اند. اینها گزارش هایی است که هنوز دقیق و علمی تدوین نشده است. به هر حال قطعا این بیماری سریع الانتشار و انتقال است و قطعا از انواع سوش‌های آنفلوآنزا سرعت انتقال و انتشار آن بیشتر است. درباره شدت بیماری زایی آن نسبت به آنفلوآنزا هنوز مشخص نیست. ممکن است که تعداد مبتلایان واقعی یا افراد بی علامت یا دارای علامت خفیف یا متوسط بیش از چیزی باشد که در حال حاضر مطرح می‌شود که در این صورت نمی‌توان این این زمینه قضاوت کرد. به عنوان مثال ایالات متحده ۱۸ هزار مرگ ناشی از آنفلوآنزای فصلی را گزارش کرده است حال باید دید تعداد مبتلایان کرونا در این کشور بیشتر خواهد شد یا خیر. آنچه که ما می‌گوییم در ایران قطعا تا این لحظه تعداد مبتلایان، تعداد افراد بستری و البته میزان مرگ و میر ناشی از کرونا، بیش از آنفلوآنزا و حتی بیش از آنفلوآنزای H۱N۱ بوده است. از موضع ایران شدت، حدت و حتی سرعت انتشار این بیماری بیشتر از آنفلوآنزا گزارش خواهد شد.

سخنگوی وزارت بهداشت در پاسخ به سوالی درباره کیت‌های تشخیصی ساخت ایران و امکان افزایش انجام تست‌های کرونا، گفت: در کشور به فناوری ساخت کیت‌های تشخیصی کرونا دست پیدا کرده اند. موارد اشکالات فنی آن‌ها از سوی انستیتو پاستور اعلام شده بود که بعد از اصلاح این اشکالات و بعد از تایید سازمان غذا و دارو، ظرف روزهای آینده این کیت‌ها به صورت تولید انبوه، تولید خواهد شد و قطعا بیش از ۸۰ هزار کیت در هفته خواهد بود. قاعدتا این تعداد برای انجام غربالگری با دست بازتر خواهد بود. البته باید توجه کرد که در حال حاضر ما در فازی نیستیم که تست‌های PCR کمک چندانی به غربالگری ما کند. برای شناسایی ردپای اولیه بیماری و ورود آن به مرحله ابتلای انفرادی یا طغیان، نیازمند فناوری و کیت‌های آزمایشگاهی هستید که بتواند با اختصاصیت بالا، موارد قطعی را مشخص کند، اما از یک جایی که در فاز طغیان قرار می‌گیرید و طغیان بیماری در همه مناطق کشور برای شما روشن می‌شود و حتی ممکن است در فاز اپیدمیک باشد، دیگر تست کاربری زیادی در رهگیری بیماری نخواهد داشت. در ادامه مسیر جایی که نمودارمان نزولی شود و بخواهیم مشخص کنیم که از حالت اپیدمی یا طغیان در حال خروج هستیم، به تست PCR نیاز بیشتری خواهد داشت. بنابراین کاربرد تست‌ PCR بیشتر در مراحل ابتدایی و یا پایان یک اپیدمی بیماری در حوزه کووید-۱۹ است.

جهانپور ادامه داد: در این مرحله انجام ارزیابی‌های اولیه و تست و اقداماتی که در قالب بسیج ملی مقابله با کرونا انجام می‌شود، کفایت می‌کند. اینکه در روزهای اخیر تعداد موارد ابتلا را افزایش یافته می‌بینید ناشی از این است که با هدف شناسایی و مداخله زودهنگام موارد بیشتری را شناسایی می‌کنیم. این‌ها در مسیر مدیریت و در گام‌های بعدی یعنی کنترل و مهار بیماری کمک می‌کند. با توجه به اینکه سهولت دسترسی به تست‌های PCR افزایش خواهد یافت، قاعدتا تعداد مواردی که ممکن است مثبت گزارش شود حتی در بین افراد بدون علامت بیشتر می‌شود و ممکن است که افراد بدون علامت و یا افراد دارای علائم خفیف یا متوسط هم به جمع مبتلایان اضافه شوند که خاص کشور ما هم نیست. امروز اگر در ایتالیا ۱۰ درصد و در اسپانیا ۱۱ درصد مرگ و میر ناشی از بیماری کووید-۱۹ می‌بینید این آمار واقعی نیست. این بیماری به هیچ وجه ۱۰ تا ۱۱ درصد مرگ و میر ندارد، بلکه به این دلیل است که افراد بدون علامت و خفیف هنوز وارد فهرست بیماران این کشورها نشده است. در کشور ما هم با شدتی کمتر به همین صورت است.

جهانپور در پاسخ به سوال ایسنا درباره متوسط روزهای بستری بیماران کرونا و همچنین امکان انجام تست برای افراد مشکوک به این بیماری گفت: فکر می‌کنم اکنون متوسط بستری بیماران کرونایی در بیمارستان حدود هفت تا ۱۰ روز است. البته با توجه به اینکه نقاهتگاه‌ها و استراحتگاه‌های پسابیمارستانی را در سراسر کشور به ویژه در استان‌هایی که بار بیماری بیشتر بود، تدارک دیده شده است و با اقدامات بسیاری خوبی نسبت به برخی کشورها انجام شده و حتی با برخی کشورهای ثروتمندی که ادعایشان در این حوزه بسیار بالاست، اصلا قابل مقایسه نیست. اینکه از تخت های یکبار مصرف و تخت‌هایی که برای آفتاب گرفتن استفاده می‌شوند را به استراحتگاه تبدیل کنند تا اینکه ما بهترین مهمانسراها، هتل‌ها و بعضا ورزشگاه‌ها و مکان‌هایی را که در اختیار نیروهای مسلح بود با بهترین امکانات رفاهی و تجهیزات برای این بیماران آماده کردیم، اصلا قابل قیاس نیست.

وی افزود: آنچه که ما برداشت می‌کنیم این است که این استراحتگاه‌ها با الگوهای فرهنگی، جامعه شناختی و روانشناختی اجتماعی ما قرابت نزدیکی ندارد. به نظر می آید که افراد و خانواده‌ها تمایل دارند که از بیماران‌شان در منزل مراقبت کنند. یکی از مشکلات ما در برخی استان‌ها امتناع بیمارانی است که دیگر نیازی به خدمات بیمارستانی نداشته و لازم است در محیط استراحتگاه های پسابیمارستانی به سر برند که خانواده‌ها امتناع کرده و این را نمی‌پذیرند. این موضوع نشان می دهد در عین اینکه تلاش می کنیم افراد را اقناع کنیم که اقامت‌شان در این محل‌ها به نفع خود و خانواده‌هایشان است ، اما با توجه به تفاوت‌های فرهنگی و حمایت‌های خانوادگی به نظر می‌آید که مردم مراقبت در منزل را ترجیح می‌دهند.

وی در پاسخ به سوالی درباره نامناسب بودن نتایج کیت‌های اهدایی از چین، گفت: گزارش رسمی در این زمینه نداشته‌ایم. البته کیت‌های تشخیصی که از ابتدا تا کنون مصرف کردیم، عمدتا کیت‌های هلندی، آلمانی و کشورهای اروپایی بوده است که بعضا از سوی این کشورها یا صلیب سرخ این کشورها به ما داده شده بود. هنوز به استفاده وسیع از کیت‌های اهدایی صلیب سرخ چین نرسیده‌ایم، اما چنین گزارشی را هم از ایران نداریم. درباره رسمیت و قطعیت و درستی این گزارش‌ها از کشورهای دیگر اطلاعات دقیقی نداریم.

وی در پاسخ به سوالی درباره آمار ابتلای مجدد بیماران بهبودیافته کرونا، گفت: هیچ آماری از ابتلای مجدد بهبودیافتگان قطعی که پیش از آن تشخیص قطعی کووید-۱۹ داشته باشند، نداشته‌ایم. مواردی که ممکن است در این باره در فضای مجازی منتشر شود، مستند نیست. زیرا اساسا ابتلای قطعی باید تایید شود. هیچ گزارشی از ابتلای مجدد در کشور نداریم و با توجه به موفقیت‌های نسبی که در فازهای اولیه مطالعاتی در حوزه پلاسمادرمانی در کشور گزارش شده است، به نظر می‌آید که ابتلای اولیه فرد می‌تواند سطحی از ایمنی را در فرد ایجاد کند. حال اینکه این ایمنی چند ماه یا چند سال ادامه می‌یابد را دقیقا نمی‌دانیم.

جهانپور در ادامه صحبت‌هایش گفت: با توجه به اینکه بسیج ملی مقابله با کرونا فعال شده و اطلاعات سامانه درباره افراد مبتلا یا مشکوک در حال تکمیل است، قاعدتا مراقبین سلامت، بهورزان و ... در خانه‌های بهداشت و پایگاه‌های سلامت بر اساس اطلاعات سامانه مشاوره‌های لازم و پایش‌های روزانه را انجام داده و اگر بیماری در بیمارستان باشد و چه در منزل قرنطینه باشد، این پایش‌ها برای سایر اعضای خانواده وی هم انجام شده و در صورت بروز موارد مشکوک در بین اعضای خانواده، باز هم موارد ارزیابی شده و در صورت نیاز از تست یا اقدامات بعدی استفاده می‌کنند. با روند رو به گسترش تست PCR حتی برای این افراد هم در روزهای آینده می‌توانیم این تست را انجام دهیم، اما باید توجه کرد که تست PCR حساسیت بالایی ندارد، اما اختصاصیت داشته و موارد مثبت آن بسیار ارزشمند است، اما موارد منفی آن لزوما به معنای عدم ابتلا به بیماری نیست. ما این روزها وابسته به تست PCR نیستیم و مراقبت‌ها و پایش‌ها مرتبا انجام می‌شود.

وی در پاسخ به سوالی درباره دریافت هزینه از برخی بیماران کرونا در بیمارستان‌ها، گفت: از نظر ما کرونا مانند سایر بیماری‌ها است. بیمار مبتلا به کووید-۱۹ با مبتلای به آنفلوآنزا و ... تفاوتی ندارد. سه ماه قبل طغیان آنفلوآنزای H۱N۱ را در کشور داشتیم و امروز کووید-۱۹ را داریم. بنابراین تفاوتی نسبت به رویکرد به بیمار یا بیماری وجود ندارد. بیمار بعد از بستری از سرویس بیمارستان استفاده می‌کند و ۱۰ درصد از هتلینگ را خودش به عنوان فرانشیز در بخش دولتی می‌پردازد و مابقی آن را بیمه خواهد پرداخت. قاعدتا به جز موراد اختصاصی مانند تست اختصاصی کرونا که رایگان است، سایر اقداماتی که برای بیمار انجام شده در درصد فرانشیز بیماران بر سر جای خودش است. اینکه برای کرونا یک سیاست تشویقی در نظر بگیریم، جالب و منطقی به نظر نمی‌آید. تاکید می‌کنم که تست پی سی آر برای این بیماران و اقدامات اختصاصی کووید-۱۹ رایگان خواهد بود.

جهانپور ادامه داد: در بیمارستان خصوصی هم بیمار کرونا تفاوتی با سایر بیماران نخواهد داشت و همان تعرفه‌ای که در بیمارستان خصوصی برای سایر اقدامات جاری است، برای بیماریان مبتلا به کرونا هم همان خواهد بود و مطابق با قانون با تعرفه بخش دولتی هم متفاوت است. کسانی که برای بستری به سمت بخش خصوصی می‌روند، در نظر داشته باشند که اگر مشکلاتی در پرداخت تعرفه‌های آن‌ها دارند، بدانند که در همه شهرها ما در بخش دولتی ظرفیت برای پذیرش بیمار در صورت نیاز داریم و کسی را به بخش خصوصی ارجاع نمی‌دهیم، مگر به اختیار خودش به بخش خصوصی مراجعه کند. در عین حال باید توجه کرد که تفاوت هزینه‌های بخش خصوصی و دولتی مانند سایر بیماری‌ها سرجایش است.

سخنگوی وزارت بهداشت در پاسخ به سوالی درباره روش هموپرفیوژن که در برخی مراکز برای درمان کرونا استفاده می ‌شود، گفت: این روش جزو اقداماتی که در پروتکل‌های مصوب ما باشد، نیست و اگر جایی انجام شده با رضایت بیمار و اطرافیان بیمار و تجویز پزشک مربوطه بوده است. عموما با توجه به اینکه این روش در پروتکل‌های ما قرار ندارد، اگر بخواهد برای بیماران کووید-۱۹ انجام شود باید در قالب کلینیکال ترایال‌ها باشد و بعد از اخذ مجوز از کمیته‌های اخلاق و پژوهش و تصویب آن‌ها این اقدامات قابل انجام است. اینکه با تجویز خاص پزشک و با رضایت بیمار و اطرافیانش باشد، به هر حال در مجموعه معاونت درمان از نظر مقررات ما قابل پذیرش نیست، اما وقتی بیمار رضایت داده، هزینه آن را هم می‌پذیرند. ما اصلا هزینه‌های این روش‌ها را در هیچ سیستمی قبول نمی‌کنیم؛ چراکه اثربخشی آن‌ها برای ما مشخص نبوده و در پروتکل‌های درمانی‌مان قرار ندارند.

جهانپور در پاسخ به سوالی درباره توسعه بیماری در کشور به دلیل سفرهای نوروزی، گفت: خوشبختانه با مشارکت جمعی خوب در افکار عمومی عده زیادی به مسافرت نرفتند و مشارکت جمعی خوبی داشتیم و سفرها حدود ۵۰ درصد یا بیشتر نسبت به سال قبل کاهش پیدا کرده است. البته برخی هم از این موضوع تخطی کردند و به دلیل اینکه در بازگشت آنها مشکلی ایجاد نشود، بحث فاصله‌گذاری اجتماعی و تشدید آن را مطرح کردیم که ستاد هم آن را از بامداد امروز عملیاتی کرده است. قاعدتا همین مقدار سفری هم که انجام شده، تاثیر منفی خود را در روزهای آتی به تدریج نشان می‌دهد. بخشی ازافزایش و روند صعودی‌مان به دلیل همین موارد مانند خریدهای نوروزی و سفرهای غیرضرور است، اما بخش عمده آن به بیماریابی فعال ما بازمی‌گردد. بنابراین بخشی از افزایش آمار به سفرهای غیرضرور و خریدهای نوروزی و ... بازمی‌گردد و حتی شاهد ابتلا و فوت برخی از این مسافرین نوروزی بوده‌ایم.

جهانپور در پاسخ به سوالی درباره بیماران پنهان کرونا که فاقد علامت هستند، گفت: اطلاعات ما بر اساس گزارش‌هایی است که از سایر کشورها به ویژه چین به دست ما رسیده است. بر اساس گزارش‌ها ۱۸ درصد افراد مبتلا به کرونا هیچ وقت علامت‌دار نمی‌شوند. این افراد با افرادی که علائم خفیف یا متوسط را پیدا می‌کنند، ممکن است ۸۰ درصد را شامل شوند. حال ممکن است این افراد به دلیل خوددرمانی در روزهای ابتدایی بهبود یافته و در آمار نباشند، اما با طغیان بیماری پزشک هم اصل را بر این می‌گذارد که فرد با علائم شبه آنفلوآنزا مشکوک به کروناست، مگر اینکه خلاف آن ثابت شود.

وی افزود: امروز در فازی هستیم که این خطای آماری که در همه دنیا در روزهای ابتدایی وجود دارد، در کشور ما کمتر شده است. یکی به دلیل خوداظهاری افراد در سامانه و ارزیابی آنهاست. هرچه از روز اول شناسایی این بیماری در کشور می‌گذرد، هر روز از تعداد افراد بدون علامت یا با علامت خفیف و متوسطی که ممکن است در آمار روزانه نیایند، کاسته می‌شود. هرچه جلوتر رویم این اتفاق بیشتر رخ می‌دهد. زیرا بیماریابی ما هر روز فعال‌تر و زودهنگام‌تر از قبل است. همین امروز در اروپا سهم هفت تا ۱۰ درصد مرگ و میر در کشورهای مختلف عدد ابتلای واقعی را نشان نمی‌دهد، بلکه نشان می‌دهد که آمار ابتلا بالاتر است و قطعا در آن کشورها هم هنوز نتوانستند افراد بدون علامت یا دارای علائم خفیف و متوسط را وارد آمار کنند. در روزهای آینده انتظار افزایش آمار را داریم، زیرا افراد بدون علامت یا با علامت خفیف هم به آمار اضافه می‌شوند.

جهانپور درباره تب‌سنجی بیماران و میزان اطمینان به تشخیص آن، گفت: تب سنجی یکی از اقداماتی است که در مراقبت سندرومیک برای غربالگری انجام می‌دهید، اما این غربالگری کامل و تمام عیار نیست و موارد منفی کاذب در تب سنجی زیاد است، اما نباید به دلیل این موارد تب سنجی را کنار گذاشت. به هر حال یکی از اقدامات در غربالگری ورود به شهرها و استان‌ها و جاهایی که تجمع وجود دارد، یکی از اقدامات مفید و در عین حال غیرکاملی که وجود دارد، تب سنجی است. ما در ایام اربعین هم از تب سنجی برای زائران افغانستانی، پاکستانی استفاده می‌کنیم. بنابراین این نوعی غربالگری است.

وی در پاسخ به سوالی درباره مصرف خودسرانه برخی داروها مانند کلروکین برای پیشگیری از کرونا، گفت: هیچ دارویی به عنوان پروفیلاکسی یا پیشگیری برای این بیماری معرفی نمی‌شود. مصرف مستمر این داروها می‌تواند عوارض داشته باشد. البته در جایی که فرد بیمار است، بنابر ضرورت عوارض پذیرفته می‌شود، اما وقتی فرد بیماری ندارد و به طور متناوب این داروها را مصرف می‌کند می‌تواند برایش عوارض چشمی یا کبدی داشته باشد و حتی ممکن است در کنار برخی داروها، آریتمی بدهد و موارد مرگ ناگهانی در دنیا داده و در کشور ما هم می‌تواند بدهد. بنابراین به هیچ وجه توصیه ای برای مصرف کلروکین فسفات یا هیدروکسی کلروکین برای پیشگیری وجود ندارد.

سخنگوی وزارت بهداشت در پاسخ به سوالی درباره تعویق پرداخت اقساط بانک‌ها با توجه به اپیدمی کرونا، گفت: در این زمینه برای پزشکان و پرستاران‌مان چه در بانک‌های دولتی و چه خصوصی درخواست تعویق اقساط‌شان را داریم و قاعدتا وزارت اقتصاد و بانک مرکزی باید اظهارنظر کنند.