چرا نجفی نتوانست خشم خود را کنترل کند؟

باشگاه خبرنگاران: خبر قتل یک زن توسط همسرش این روز‌ها در سطح جامعه بازخورد زیادی به همراه داشت و همه در هر جایگاهی از قتل صحبت می‌کنند.

محمدعلی نجفی شهردار اسبق تهران با سوابق بلند مرتبه سیاسی و اجتماعی متهم به قتل همسر خود شده و اکنون حکم قصاص او صادر شده است.

حال باید بررسی کنیم که چه عواملی موجب شد شخصیتی همچون نجفی که به آرامش و متانت معروف بود و از لحاظ سابقه تحصیلی در جایگاه ویژه‌ای قرار داشت و یکی از نخبگان کشور محسوب می‌شد، اکنون در بند زندان، متهم ردیف اول قتل همسر خود شناخته شده است.

به همین منظور محمدباقر حسنوند روانشناس و مشاور، از منظر روانی درباره علت این اتفاق اظهار کرد: همه انسان‌ها، فارغ از ویژگی‌هایی نظیر سن و جایگاه اجتماعی-اقتصادی، ظرفیت آسیب به خود و دیگران را دارند.

او با بیان اینکه روان همه انسان‌ها همچون زمین مین‌گذاری شده است، افزود: فشار دادن هر کدام از این مین‌ها، می‌تواند خشم را در آن‌ها راه‌اندازی کند و اگر خشم که همچون سیل عمل می‌کند و مدیریت نشود، آسیب‌های جدی به همراه خواهد داشت، تنها تفاوت انسان‌ها در تعداد، حساسیت و شدت آسیب‌رسانی مین‌هایشان است.

این روانشناس ادامه داد: عدم اطلاع از مین‌ها یا ماشه‌چگان‌های خودمان (ضعف در مهارت خودآگاهی) و ماشه‌چگان‌های دیگران (ضعف در مهارت همدلی)، یا عدم پیشگیری از ورود به شرایط راه‌انداز خشم، احتمال پدیدآیی خشم‌هایی را فراهم می‌آورد که همچون گلوله برفی بزرگ و بزرگ‌تر می‌شوند و به ناگهان همچون بهمنی بر سر فرد و دیگران فرو می‌ریزند و گاهی حتی در کنار آسیب به دیگران، دستاورد‌های کل زندگی را از بین می‌برند.

حسنوند درباره قشر مخ و قدرت کنترل رفتار گفت: قشرمخ به انسان‌ها قدرت کنترل بر رفتار را می‌دهد، اما یادمان نرود که بخش مشترک ما با حیوانات (دستگاه لیمبیک) گاهی به صورت خودکار عمل می‌کند، رفتارمان را در اختیار می‌گیرد و فرصتی برای قشر مخ و رفتار خردمندانه باقی نمی‌گذارد.

این روانشناس با اشاره به اینکه همه انسان‌ها در شرایطی ممکن است به لیمبیک واگذاشته شوند، افزود: آموختن مهارت کنترل خشم، احتمال رفتار‌های آسیب‌زا را کاهش می‌دهد، مهارتی که آموزش فراگیر آن برای مردم کشور بسیار ضروری است.

او اضافه کرد: با توجه به پیچیدگی مورد اخیر، ممکن است مشاوره روان‌شناختی به این زوج سودمندی کمی داشت، با وجود این، می‌توان گفت در غالب موارد، مشاوره‌های روان‌شناختی احتمال تبدیل چالش‌های درون‌خانوادگی به مشکلات غیر قابل حل نظیر مورد اخیر را کم می‌کند، اما دانستن این امر ضروری است که هرچند ممکن است در حل مشکلات دیگران توانمند باشیم، اما توان ما در کمک به حل مشکلات خودمان محدود است و گاهی لازم است کمک حرفه‌ای بگیریم.

حسنوند با بیان اینکه دسترسی به عامل مرگبار و به ویژه همراه داشتن آن در لحظات اوج خشم، احتمال رخ دادن چنین مواردی را افزایش می‌دهد، گفت: لازم است دسترس‌پذیری به عوامل مرگ و میر کاهش داده شود.

این روانشناس درباره راهکار‌هایی برای مدیریت خشم و عصبانیت بیان کرد: نشانه‌های بروز خشم را بشناسید، با شناخت این نشانه‌ها و کنترل آن‌ها می‌توان از شدت یافتن آن جلوگیری کرد. نشانه‌هایی مانند افزایش ضربان قلب، فشارخون، منقبض شدن عضلات، تغییر تنفس، مشت شدن دست‌ها و به هم فشردن دندان‌ها از نشانه‌های فیزیولو‍ژیک خشم هستند.

حسنوند با بیان اینکه احساس منفی خود را بیان کنید، افزود: اگر ناراحتی خود را به زبان نیاورید، طرف مقابل متوجه نمی‌شود که شما چه احساسی دارید. به جای خشم و پرخاشگری، با استفاده از کلمات مناسب احساس خود را بیان کنید و زمینه مناسبی را برای حل مشکلی که چنین احساساتی را به وجود آورده است، فراهم کنید.

او ادامه داد: هنگام خشم مراقب کلام خود باشید، موقعیت را ترک کنید و کمی ورزش کنید، چرا که ورزش در مدیریت خشم نیز بسیار کمک کننده است. همچنین کینه به دل نگیرید، بخشش ابزاری بسیار قوی است و منطقی نیست که از همه آدم‌ها توقع داشته باشید در همه شرایط همان طوری رفتار کنند که شما دوست دارید.

این روانشناس از دیگر راهکار‌های مدیریت خشم را خوش طبعی دانست و اضافه کرد: شوخی و خنده به مقابله با فشار عصبی کمک می‌کند و از طعنه و ریشخند دوری کنید، زیرا ممکن است موجب جریحه‌دار شدن احساسات دیگران شود و همه چیز را بدتر کند. همچنین خود را آرام کنید و از عذرخواهی نترسید.

حسنوند گفت: اهمیت موضوع را بسنجید، خود را به جای طرف مقابل قرار دهید، تا ده بشمارید و بدانید چه زمان نیاز به کمک دارید، چرا که یاد گرفتن مهارت کنترل و مدیریت خشم برای همه آدم‌ها سخت است، اگر به نظرتان عصبانیت شما شدیدا خارج از کنترل است و باعث می‌شود دست به کار‌هایی بزنید که بعدا پشیمان شوید یا به اطرافیانتان آسیب برسانید، حتما از متخصص کمک بگیرید.