گیاهی برای درمان عوارض دیابت نوع ۲

خبرگزاری ایسنا: "سیاه‌گیله" یا Vaccinium arctostaphylos یکی از گیاهانی است که در طب سنتی ایران به عنوان دارو مورد استفاده قرار می‌گیرد. این گیاه در جنگل‌های ارسباران آذربایجان شرقی، اردبیل و ارتفاعات گیلان و همچنین کلاردشت یافت می‌شود.

بوته سیاه‌گیله به صورت درختچه‌ای متراکم است و گل‌های آن خوشه‌ای و به رنگ‌های سفید، صورتی و ارغوانی روشن هستند. میوه آن ترش و شیرین، گرد و به رنگ ارغوانی تا سیاه است و غبار سفید رنگی نیز روی آن را می‌پوشاند. گیاه «بلوبری» خویشاوند اروپایی سیاه‌گیله است و از نظر ظاهری شباهت زیادی به آن دارد. همچنین در برخی منابع سیاه‌گیله را با نام قره‌قات نیز می‌شناسند. در طب سنتی ایرانی، از برگ‌ها و میوه‌های سیاه‌گیله به عنوان کاهش‌دهنده فشار خون و ضد دیابت استفاده می‌شود. فشار خون، چربی خون و دیابت نوع ۲ از عواملی هستند که خطر بیماری‌های قلبی عروقی را افزایش می‌دهند. بیماری‌های قلبی عروقی اصلی‌ترین دلیل مرگ در جهان هستند.

از آن‌جا که گیاهان هنوز هم در اکتشاف دارو‌ها نقش مهمی دارند، پژوهشگران دانشگاه علوم پزشکی بقیه الله (عج) و پژوهشکده گیاهان دارویی جهاد دانشگاهی به بررسی تأثیرات گیاه سیاه‌گیله بر فشار خون و چربی خون بیماران مبتلا به دیابت نوع ۲ پرداختند.

دکتر رضا محتشمی؛ استادیار بیماری‌های داخلی دانشگاه علوم پزشکی بقیه الله (عج)، دکتر حسن فلاح حسینی؛ دانشیار فارماکولوژی پژوهشکده گیاهان دارویی و همکارانشان در این پژوهش مشارکت داشتند.

این پژوهش از اردیبهشت ۱۳۹۲ تا خرداد ۱۳۹۶ در کلینیک بیماری‌های متابولیک دانشگاه علوم پزشکی تهران انجام شد. شرکت‌کنندگان در پژوهش، ۱۰۰ بیمار مبتلا به دیابت نوع ۲ بودند که فشار خون و چربی بالا داشتند و سن آن‌ها بین ۴۰ تا ۸۰ سال بود. این بیماران به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش و دارونما قرار گرفتند.

افرادی که در گروه آزمایش قرار داشتند به مدت دو ماه و سه بار در روز کپسول حاوی عصاره برگ سیاه‌گیله را در کنار دیگر داروهایشان استفاده کردند و افراد گروه دارونما از کپسول حاوی پودر نان تست مصرف کردند. بیماران از محتوای کپسول‌ها اطلاعی نداشتند تا از تأثیر دارونما بر روی آن‌ها جلوگیری شود.

پیش از شروع این آزمایش و ماه پس از اتمام، فشار خون بیماران گرفته شد و قند و چربی خون آن‌ها نیز از طریق آزمایش خون مورد بررسی قرار گرفت. همچنین برای اطمینان از ایمن بودن این گیاه، آنزیم‌های کبدی و میزان کراتینین بیماران نیز بررسی شد و پژوهشگران از بیماران خواستند تا هرگونه مشکلی را گزارش کنند.

نتایج این پژوهش نشان داد که عصاره هیدروالکلی برگ گیاه سیاه‌گیله، دارای اثرات ضد فشار خون بود و چربی خون بیماران دیابتی را بدون عارضه جانبی کبدی و کلیوی کاهش داد.

پژوهشگران در خصوص نتایج به دست آمده، بیان کردند: «عصاره برگ گیاه Vaccinium arctostaphylos یک عامل بدون خطر و مؤثر در درمان فشار خون، قند خون و چربی خون بالا در بیماران مبتلا به دیابت نوع ۲ است و این گیاه می‌تواند از مشکلات قلبی عروقی ناشی از دیابت جلوگیری کند».

نتایج این پژوهش، زمستان ۲۰۱۹ در آخرین شماره مجله‌ی علمی پژوهشی «گیاهان دارویی ابن سینا» به چاپ رسیده است. این مجله بین‌المللی توسط دانشگاه علوم پزشکی مشهد و به زبان انگلیسی منتشر می‌شود.