نکات کلیدی در مصرف گیاهان دارویی برای سرماخوردگی‌ها

خبرگزاری تسنیم: همزمان با کاهش دمای هوا در فصول سرد و به‌واسطه عواملی نظیر مجاورت بیشتر افراد در محیط‌های سربسته و... شیوع بیماری سرماخوردگی افزایش یافته و این بیماری به‌ظاهر ساده می‌تواند باعث اختلال در کار و زندگی روزمره شما شود و این مشکل می‌تواند بار‌ها در طول فصول سرد سال تکرار شود، علاوه بر موارد مذکور، نقش مفید گیاهان دارویی و استفاده از آن‌ها در پیشگیری و بهبود علائم سرماخوردگی نیز حائز اهمیت می‌باشد، ولیکن به‌دلیل امکان بروز تداخلات دارویی، موارد منع مصرف، عوارض جانبی احتمالی و... پیش از اقدام به مصرف آن‌ها حتماً با دکتر داروساز یا پزشک خود مشورت نمایید.

به‌گفته کارشناس اداره نظارت بر فرآورده‌های طبیعی سنتی و مکمل‌های معاونت غذا و داروی دانشگاه ایران در فصول سرد سال در صورت انجام برخی موارد نظیر تخلیه بینی و شست‌وشوی آن با سرم‌های شست‌وشو، گرم نگه داشتن بدن و استراحت کافی، غرغره با محلول ولرم آب و نمک و تغذیه مناسب می‌توانید از شدیدتر شدن سرماخوردگی جلوگیری کرده و سریع‌تر به روال عادی زندگی برگردید.

در ادامه چند مورد از گیاهان دارویی پرکاربرد به‌عنوان عامل کمکی در درمان سرماخوردگی و علائم آن با تمرکز بر ملاحظات و مخاطرات مصرف ذکر خواهد شد.

آویشن

آویشن یکی از گیاهان خانواده نعنا می‌باشد که در ایران دارای ۱۸ گونه به‌ثبت‌رسیده است و با اسامی مختلفی نظیر "صَعتر"، "آبشَن"، "کَهلیک اوتی" و... نامیده می‌شود. آویشن‌ها گیاهان چندساله‌ای هستند که به‌اشکال بوته‌ای، بالشتکی با فرم افراشته و ارتفاع کمتر از ۵۰ سانتی‌متر دیده می‌شوند. ساقه آن‌ها چهارگوش یا با مقطع گرد و معمولاً پوشیده از کرک است. برگ‌ها معمولاً پوشیده از کرک و گل آن‌ها به‌رنگ‌های سفید، صورتی، ارغوانی، قرمز یا بنفش بوده و در انتهای شاخه‌ها دیده می‌شود.

آویشن وحشی (Wild Thyme) یکی از گونه‌های مورد استفاده آویشن Thymus serpyllum L. است که عموماً اندام هوایی خشک‌شده یا تازه گیاه به‌صورت خوراکی برای درمان سرفه و برونشیت به‌روش دم‌کرده یا سایر فرآورده‌های طبیعی استانداردشده استفاده می‌شود. مقدار متوسط مصرف روزانه این گیاه نیز حدود ۴ گرم است.

تاکنون هیچ گونه عارضه جانبی مضر و خطرناک ناشی از مصرف بجای مقادیر درمانی گیاه مزبور شناسایی نشده است، ولیکن در خصوص مصرف درازمدت و همچنین مصرف آن در دوران بارداری و شیردهی رعایت موارد احتیاط ضروری است.

اکیناسه (سرخارگل)

گونه‌های مختلف جنس Echinaceae متعلق به خانواده کاسنی می‌باشد. گیاهان جنس اکیناسه، علفی، چندساله به‌ارتفاع تا ۴۵ سانتی‌متر، دارای برگ‌های تنک، بزرگ و منفرد، متقابل یا متناوب، سرنیزه‌ای تا خطی و گل‌های زبانه‌ای به‌رنگ قرمز و گاه سفید هستند.

گیاهان این جنس بومی مرکز و شرق ایالات متحده بوده و در اروپا و بعضی نقاط ایران به‌صورت کاشته‌شده یافت می‌شود.

بخش مورد استفاده از گیاهان این جنس بسته به نوع گونه مورد استفاده می‌تواند شامل ریشه، برگ و گیاه کامل در مراحل مختلف رشد باشد، به‌عنوان مثال اندام هوایی گیاه Echinacea purpurea (L.) Moench به‌صورت خوراکی برای درمان کمکی سرماخوردگی معمولی، سرفه/برونشیت، تب همراه با سرماخوردگی، عفونت‌های مزمن دستگاه تنفسی، التهاب دهان و گلو، کاهش استعداد ابتلاء به عفونت، و ریشه گیاه Echinacea pallida (Nutt.) Nutt به‌عنوان داروی کمکی در تب همراه با سرماخوردگی و عفونت‌های شبه‌آنفلوآنزا استفاده می‌شود.

مصرف گیاهان و فرآورده‌های طبیعی جنس اکیناسه در صورت وجود بیماری‌هایی نظیر مولتیپل اسکلروزیس (MS)، بیماری‌های بافت کلاژن، ایدز و دیگر بیماری‌های خودایمنی ممنوع است. همچنین مصرف این گیاه در دوران بارداری ممنوع است.

تداخلات دارویی مصرف همزمان گیاهان و فرآورده‌های طبیعی جنس اکیناسه با دارو‌های سرکوبگر سیستم ایمنی نظیر Basiliximab، آزاتیوپرین، کورتیکواستروئیدها، سیرولیموس، تاکرولیموس و... می‌تواند مخاطره‌آمیز باشد، بنا بر این ضروری است از مصرف همزمان آن‌ها خودداری شود.

پنیرک

گیاه پنیرک با نام علمی Malva sylvestris L. گیاهی است علفی دو یا چندساله به‌ارتفاع تا ۲/۱ متر، دارای ساقه‌های منشعب، خزیده تا خمیده به‌طرف بالا، مختصراً چوبی و دارای کرک‌های زبر، گل‌های ارغوانی روشن با رگه‌های تیره که در محور برگ‌ها قرار دارند. این گیاه در اروپا، شمال آفریقا، جنوب غرب آسیا و ایران رویش دارد.

عموماً گل، برگ خشک‌شده، گیاه کامل گلدار و تازه یا فرآورده‌های طبیعی حاصل از آن به‌صورت خوراکی به‌عنوان عامل کمکی در درمان سرفه و برونشیت، التهاب دهان و گلو به‌روش دم‌کرده یا سایر فرآورده‌های طبیعی استانداردشده استفاده می‌شود.

تاکنون هیچ گونه عارضه جانبی مضر و خطرناک ناشی از مصرف بجای مقادیر درمانی گیاه مزبور شناسایی نشده است، ولیکن در خصوص مصرف درازمدت و همچنین مصرف آن در دوران بارداری و شیردهی رعایت موارد احتیاط ضروری است.