مشکل سه میلیون زوج نابارور در ایران

خبرگزاری مهر: ناباروری اگرچه مشکل امروز و دیروز نیست، اما در حال حاضر، شرایط مناسب درمان این مشکل در ایران شکل گرفته و نگرانی‌ها و پیامد‌های ناشی از ناباروری در کشور، کمرنگ‌تر شده است.

بر اساس آمار دفتر سلامت و جمعیت خانواده وزارت بهداشت، حدود سه میلیون زوج نابارور در کشور ما وجود دارد و مراکز درمان ناباروری از جمله تخصصی‌ترین مراکزی هستند که ممکن است هر زوجی روزی به آن‌ها مراجعه کند. پیشرفت‌های درمان ناباروری در ایران دکتر محمدرضا صادقی رئیس پژوهشگاه و مرکز فوق تخصصی درمان ناباروری و سقط مکرر ابن سینا با بیان اینکه حدود ۲۰ درصد از زوج‌های کشور نابارور هستند، می‌گوید: میزان ناباروری در ایران نسبت به میزان آمار سازمان بهداشت جهانی کمی بیشتر است یعنی حدود ۲۰ درصد و در واقع امروزه به یاری پیشرفتی که در درمان ناباروری صورت گرفته است این ادعا وجود دارد که تمامی انواع علل ناباروری و همه زوجین نابارور قابلیت درمان دارند که این امر وابسته به شرایط و الزاماتی است که باید از سوی زوجین پذیرفته شود. وی می‌افزاید: ناباروری در کشور ما بین ۱۵ تا ۲۰ درصد در میان زوجینی که در سنین باروری هستند شیوع دارد و این افراد باید به مراکز درمانی مراجعه کنند که البته مراجعه در زمان مناسب و سریع‌ترین حالت ممکن جهت تشخیص در سنین جوان‌تر از اهمیت بیشتری برخوردار است و در این صورت درمان‌های مناسب تری برای زوجین در سنین جوانی صورت می‌گیرد و هزینه کمتری بر آن‌ها تحمیل می‌شود. این جنین شناس، بهترین زمان مراجعه زوجین جهت درمان ناباروری را سن ۲۵ تا ۳۵ سالگی از زمان تصمیم گیری برای بارداری به ویژه در زنان، عنوان می‌کند و می‌گوید: چنانچه زوجی طی یک سال متوالی جهت بچه دار شدن تلاش کنند، اما نتوانند صاحب فرزند شوند حتما باید به مراکز درمان ناباروری مراجعه کنند، که البته برای زنان بعد از ۳۵ سالگی اگر زوجین بعد از ۶ ماه تلاش برای فرزنددار شدن موفق نبودند باید جهت درمان ناباروری خود به مراکز تخصصی درمان ناباروری مراجعه کنند تا علت ناباروری تشخیص داده شود و با انجام مشاوره‌های مناسب، بهترین روش درمانی به آن‌ها پیشنهاد شود. صادقی به روش‌های جدید درمان ناباروری اشاره می‌کند و می‌افزاید: امروزه برای زوجینی که فاقد تخمک و اسپرم هستند درمان‌های جایگزین همچون اهدای تخمک و جنین را داریم. اما علم به سمتی می‌رود که در صورت نبود تخمک یا اسپرم در زوجین بتوانیم با استفاده از سلول‌های بنیادی که در بدن خود فرد وجود دارد اسپرم تهیه کنیم و یا تخمک تولید شود. وی با بیان اینکه ما امروزه می‌توانیم ادعا کنیم که با بهره گیری از فناوری‌های نوین ژنتیکی امکان تشخیص هرگونه بیماری ژنتیکی موجود در والدین وجود دارد، می‌گوید: ما در حال حاضر چند هزار بیماری ژنتیکی داریم که امکان تشخیص و درمان آن‌ها در مرکز درمان ناباروری ابن سینا فراهم است یعنی اگر بتوانیم ژن را در والدین تشخیص دهیم صددرصد در جنین هم قابل تشخیص هستند که قبل از اینکه بخواهیم جنین را در رحم مادر منتقل کنیم تشخیص داده شده و در این صورت جنین سالم را از جنین مبتلا جدا کرده و جنین سالم را به رحم مادر منتقل می‌کنیم تا از تولد فرزند مبتلا به بیماری ژنتیکی جلوگیری شود. توجه زوجین به زمان مناسب برای بچه دار شدن دکتر علی صادقی تبار مدیر مرکز فوق تخصصی درمان ناباروری و سقط مکرر ابن سینا، در پاسخ به این پرسش که آیا به تعویق انداختن بارداری برای زوجینی که در حال حاضر تصمیم به بچه دار شدن ندارند، عواقبی دارد یا خیر، می‌گوید: به صورت طبیعی زن و مردی که ازدواج می‌کنند یک زمان مناسبی را برای باروری دارند که درست آن است که این بهترین زمان را بشناسند و بتوانند از این فرصتی که در تمام طول عمرشان هم برقرار نیست استفاده کنند و قاعدتا نداشتن آگاهی نسبت به بهترین زمان مناسب برای بچه دار شدن و داشتن فرزند سالم سبب می‌شود که فرصت‌های طلایی باروری خود را از دست بدهند. وی می‌افزاید: البته عوامل متعددی در زمینه باروری تاثیر گذار هست همچون عوامل ژنتیکی، فیزیولوژیک، هورمونی و به ویژه عوامل محیطی و ما امروزه شاهد آن هستیم که نقش عوامل محیطی در وقوع ناباروری به ویژه در مردان بیشتر می‌شود و این امر بسیار مهم است که ما نسبت به این مسائل آگاه باشیم و بتوانیم به خوبی برنامه ریزی کنیم و عوامل مزاحم را جهت درمان ناباروری از بین ببریم و نهایتا به بچه دار شدن زوجین جهت داشتن فرزندی سالم کمک کنیم. صادقی تبار با اشاره به اینکه به برکت توسعه دانش پزشکی در کشور و توانمندی متخصصان ما در سطح جهان به ویژه در سطح منطقه دیگر نیازی به درمان در خارج از کشور نیست، می‌گوید: در واقع کشور ما چند مزیت مهم دارد که زوجین جهت درمان ناباروری می‌توانند از آن استفاده کنند و امروزه بسیاری از زوجین از خارج از کشور جهت درمان ناباروری به ایران می‌آیند. تخصص و تبحر تیم درمانی همکاران ما در حوزه درمان ناباروری، تجهیزات، امکانات و تکنولوژی‌های به روز و ارزان بودن خدمات درمان ناباروری در کشور ما نسبت به دیگر کشور‌ها سبب ایجاد گردشگری سلامت شده و طبیعتا استفاده از این شرایط و امکانات برای زوجین در کشور به خوبی فراهم و در دسترس است. وی با بر شمردن اهمیت اینکه سنین باروری سنین حساس و خاصی است و نمی‌توان به راحتی زمان را در آن نادیده گرفت و از دست داد، می‌افزاید: لازم است که بهترین و موثرترین روش را برای انتخاب مرکز و شیوه درمانی در نظر گرفت. صادقی تبار در پاسخ به اینکه چرا هزینه‌های درمان ناباروری بالاست و بیمه چه مقدار از این هزینه‌ها را پوشش می‌دهد، می‌گوید: درمان ناباروری مسیری طولانی و زمان بر دارد و با توجه به حجم مداخلاتی که گروه‌های تخصصی در جهت رفع مشکل ناباروری دارند، مطابق با برنامه ریزی درمانی، هزینه‌های خاص خودش نیز مورد نیاز است. البته در کشور ما نسبت به سایر کشور‌های دیگر هزینه‌های درمان ناباروری بسیار پایین است، اما حدود ۲۵ تا ۳۰ درصد هزینه‌ها جهت مصرف دارو‌های مورد نیاز صرف می‌شود و حدود ۳۰ تا ۳۵ درصد دیگر هزینه‌ها مربوط به هزینه‌های تشخیصی قبل از آغاز برنامه درمانی همچون انواع خدمات پاراکلینیکی، درمانی، رادیولوژی، سونوگرافی، آزمایشگاهی و ویزیت‌های متعددی است که توسط پزشک و تیم درمانی انجام می‌شود و مابقی هزینه‌ها نیز مربوط به هزینه‌های اتاق عمل است. مدیر مرکز درمان ناباروری ابن سینا می‌افزاید: خوشبختانه با توجه به تکنیک‌های جدیدی که مراکز درمانی به آن مجهز شده اند و از آن‌ها استفاده می‌شود، اقدام برای حفظ قوای باروری افراد از طریق فریز کردن گامت‌های زنان و مردان قبل از ازدواج و یا فریز جنین‌هایی که در حین درمان ناباروری و بارداری ایجاد می‌شوند مثل فریز تخمک یا اسپرم در مورد افرادی که به بیماری هایی، چون سرطان مبتلا هستند و هنوز درمان خود را آغاز نکرده اند، می‌تواند راه حل مناسبی برای حفظ باروری در آینده باشد. حمایت بیمه‌ها کافی نیست محمدنعیم امینی فرد عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس، با انتقاد از اینکه بیمه‌ها حمایت مناسبی از زوجین نابارور ندارند، می‌گوید: هر چند هزینه درمان ناباروری در مقیاس جهانی پایین است، اما در مقابل متوسط سرانه اقتصاد کشور بسیار بالاست، زیرا دارو‌های ناباروری بسیار گران قیمت بوده و تحت پوشش بیمه‌ها نیستند. از سوی دیگر، جراحی‌ها و روش‌های مختلف مانند اهدای جنین تحت پوشش بیمه نیست. وی معتقد است که بیمه‌ها با این سرانه اندک نمی‌توانند انجام وظیفه کنند و از سویی افزایش تکالیف و وظایف بیمه ها، زمینه بروز مشکلات زیادی را برای آن‌ها فراهم کرده است. برای حمایت از زوجین نابارور نیاز است مانند اغلب کشور‌ها سرانه بیمه‌ها را افزایش داد. البته ردیف‌های متمرکزی در راستای اجرای سیاست‌های جمعیتی برای حمایت از زوجین نابارور پیش بینی شده است و بر اساس آمار ۸۵ درصد تعرفه دولتی را می‌توان از این طریق تامین کرد که این گام مهمی است، اما با توجه به منابع ناپایدار بیمه‌ها تا زمانی که نرخ مشارکت مردم در بیمه به نرخ معقولی نرسد نباید امیدی به رفع مشکلات بیمه‌ها داشت. عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس، با طرح این موضوع که جمعیت کشور به سرعت به سمت پیری پیش می‌رود، می‌گوید: نرخ رشد جمعیت حدود ۱.۶ درصد است، به طور قطع افزایش تعداد زوجین نابارور زمینه کاهش نرخ موالید را فراهم می‌کند.