سالی ۳ هزار ایرانی به خاطر بدخطی پزشکان می‌میرند!

روزنامه جوان: دستخط پزشکان مشهورترین خصیصه آنهاست، اما تصور اینکه چنین خصیصه‌ای جان ۳ هزار انسان را بگیرد شاید در ذهن بسیاری از ما نگنجد! با وجود این طبق آماری که علی فاطمی، نایب رئیس انجمن داروسازان ایران می‌دهد، سالانه حدود ۴۵ هزار نفر در ایران به علت خطا‌های دارویی و عوارض ناشی از آن آسیب می‌بینند دستخط پزشکان مشهورترین خصیصه آنهاست، اما تصور اینکه چنین خصیصه‌ای جان ۳ هزار انسان را بگیرد شاید در ذهن بسیاری از ما نگنجد! با وجود این طبق آماری که علی فاطمی، نایب رئیس انجمن داروسازان ایران می‌دهد، سالانه حدود ۴۵ هزار نفر در ایران به علت خطا‌های دارویی و عوارض ناشی از آن آسیب می‌بینند و حدود ۳ هزار نفر جان خود را از دست می‌دهند. خلاصه اینکه ماجرا آنچنان جدی است که این بار سازمان نظام پزشکی وارد میدان شد و رئیس کل سازمان نظام‌پزشکی گفت: پزشکان بدخط و پزشکانی که خط ناخوانا در نسخ پزشکی خود دارند، به منظور جلوگیری از بروز مشکل برای بیماران، از این سازمان تذکر می‌گیرند. بعید است هر قدر هم زبانتان خوب باشد از نسخه‌هایی که پزشکان می‌پیچند سر‌در‌بیاورید. این عارضه، اما ظاهراً گریبانگیر نسخه‌پیچ‌های داروخانه‌ها هم هست و همین مسئله هم موجب می‌شود تا خیلی وقت‌ها نسخه را اشتباه بپیچند و داروی اشتباه نه فقط شفا با خود به همراه نیاورد، بلکه سلامتی بیمار را تهدید کند و حتی جانش را بگیرد. یک سوی این معادله پزشکانی هستند که با بی‌حوصلگی و بد‌خطی خودشان بیمار و نسخه‌پیچ‌های داروخانه را به دردسر می‌اندازند، اما سوی دیگر این ماجرا داروخانه‌ها و داروسازانی هستند که برای کشف خط پزشک وقت کافی نمی‌گذارند و نخستین چیزی که از روی خط پزشک دستگیرشان می‌شود را در سبد دارویی قرار می‌دهند و موجب می‌شوند تا بیمار به مشکل بخورد؛ آن هم در شرایطی که داروخانه‌ها مبلغی را به‌عنوان حق فنی یا تعرفه خدمات دارویی یا هر نام دیگری که بر آن بگذاریم، دریافت می‌کنند و نه فقط در قبال دریافت این مبلغ، بلکه بنا بر وظیفه و تعهد اخلاقی خود موظفند پیگیری دقیق‌تر نسبت به نسخه‌ها داشته باشند تا شاهد آسیب رسیدن به ۴۵ هزار نفر و مرگ سالی ۳ هزار نفر نباشیم، اما ببینیم این فاجعه چگونه شکل می‌گیرد. شمشیر‌های دولبه پزشکان از دارو به‌عنوان شمشیر دو‌لبه یاد می‌کنند؛ شمشیری که هم می‌کشد و هم درمان می‌کند. همین عوارض جانبی دارو‌ها هم هست که ضرورت توجه به تداخلات دارویی و ملاحظات این حوزه را ضروری می‌کند. برخی دارو‌ها ممکن است باعث تحریک و ناراحتی معده، سرگیجه، سردرد یا تاری دید شوند. یکی از شایع‌ترین عوارض جانبی داروها، درگیر شدن سیستم گوارش است. برخی دارو‌ها باعث بروز حالت تهوع یا ناراحتی معده می‌شوند. برای دارو‌هایی که به صورت خارجی مورد استفاده قرار می‌گیرند (پماد‌ها و قطره‌ها) این عوارض می‌تواند شامل خارش و سوزش پوست باشد. واکنش‌های آلرژیک ناشی از عوارض جانبی دارو‌ها می‌توانند شامل جوش‌های پوستی (بثورات جلدی) تا شوک آنافیلاکتیک (یک اختلال خطرناک و بالقوه کشنده) باشند. در صورتی که دارو‌ها در دوز تجویز شده مصرف شوند، معمولاً با عوارض جانبی بسیار کمی همراه هستند، اما تغییر در دوز روزانه یا تداخل با مواد یا دارو‌های مصرفی دیگر (بدون مشورت با پزشک معالج) می‌تواند در شرایط حاد حتی منجر به مرگ بیمار شود. علی فاطمی نایب رئیس انجمن داروسازان ایران می‌گوید: طبق آمار‌ها و برخی تحقیقات انجام شده احتمالا حدود ۴۵ هزار نفر در ایران به علت خطا‌های دارویی و عوارض ناشی از آن آسیب می‌بینند و متاسفانه ۳ هزار نفر جان خود را از دست می‌دهند. خط مسموم‌کننده! یسنا به‌منش، دبیر ستاد مرکزی و مرکز ملی اطلاع‌رسانی دارو‌ها و سموم سازمان غذا و دارو نیز سال گذشته و همزمان با هفته پیشگیری از مسمومیت‌ها تأکید کرد: آمار بالای مصرف دارو‌ها در جامعه از یک‌سو احتمال بروز تداخلات دارویی را بالا خواهد برد و از سوی دیگر اشتباهاتی که ضمن تجویز و مصرف دارو به صورت ناخواسته رخ می‌دهد، ممکن است بیمار را به سمت مصرف مقادیر بالاتر از دوز درمانی و متأسفانه عوارض ناشی از مسمومیت با دارو‌ها سوق دهد. به طور کلی مسمومیت با دارو خیلی منجر به مرگ نمی‌شود و از هر ۱۰۰ مرگی که به دلیل مسمومیت رخ می‌دهد، ۱۴ مورد مسمومیت دارویی است. ایرج فاضل، رئیس کل سازمان نظام پزشکی در پاسخ به این سؤال که چرا باید این تعداد خطا ناشی از خط بد پزشکان به وجود آید، می‌گوید: این مسئله باید را از آموزش‌و‌پرورش پیگیری کرد تا بتوانند روی خط خوب افراد هم تأکید داشته باشند، اما در عین حال سازمان نظام پزشکی به پزشکانی که خط ناخوانا و بد دارند، تذکرات لازم را خواهد داد. فاضل این موضوع را یک مسئله اخلاقی می‌داند و تصریح می‌کند: رسیدگی به این مسئله در دستور کار سازمان نظام پزشکی قرار دارد. رئیس کل سازمان نظام پزشکی همچنین تأکید می‌کند: در نشست‌ها و برنامه‌های مختلف با حضور پزشکان، توضیحات کامل درباره عمده مشکلات و اینگونه مسائل نیز داده می‌شود. نسخه الکترونیک راهکاری ساده و عملی محمدباقر ضیا، عضو هیئت مدیره انجمن داروسازان ایران نیز با تأکید بر اینکه یکی از علل بروز خطا در حوزه دارودرمانی ناشی از خط بد پزشکان است، می‌افزاید: متأسفانه هیچ منبع اطلاعاتی و مکانیسم رهگیری مستقل و مشخصی برای پیگیری خطا‌های ناشی از خط بد نسخه‌ها پیش‌بینی نشده است. به گفته ضیا، برآورد اولیه می‌تواند اینگونه باشد که احتمالاً عوارضی که در بیمارستان‌ها در نتیجه بدخطی رخ می‌دهد، بیشتر از مطب‌های پزشکان باشد. این داروساز آموزش نسخه‌نویسی صحیح، تایپ نسخه و تشکیل پرونده الکترونیک سلامت را از جمله راهکار‌هایی می‌داند که می‌تواند این معضل را از بین ببرد. وی تأکید می‌کند: تشکیل پرونده پزشک الکترونیک و نسخه الکترونیک همراه با سیستم‌های کامپیوتری که دستورات دارویی روی بستر الکترونیکی قرار گیرد، یکی از بهترین روش‌ها برای پیاده‌سازی درست نسخه‌هاست که این موضوع می‌تواند ۵۰ درصد از خطا‌های پزشکی بکاهد.