چه تعداد پرستار در بروز خطای پزشکی نقش داشته اند؟
رئیس سازمان نظام پرستاری توضیحاتی در ارتباط با استیضاح رئیس سابق این سازمان، آمار ضرب، شتم و مهاجرت پرستاران، میانگین حقوق پرستاران در کشور، طرح تحول نظام سلامت و فعالیت پرستارنما‌ها توضیحاتی ارائه داد.
خبرگزاری فارس: کمتر از یک ماه است که رئیس سازمان نظام پرستاری تغییر کرده و اصغر دالوندی به جای آدابی عهده‌دار این مسئولیت شده است. سازمان نظام پرستاری از جمله سازمان‌های پرچالش بوده که طی سال‌های اخیر اختلافات زیادی با معاونت پرستاری وزارت بهداشت داشته است. مشکل جذب پرستاران و اجرای طرح تحول نظام سلامت از اختلافات عمده این دو بخش بوده که باعث شده دغدغه‌های زیادی برای پرستاران حاصل شود؛ چالش‌ها، فشار کاری و نبود حمایت‌های مالی از این قشر جامعه بعضا سبب مهاجرت و خانه نشینی‌آن‌ها شده است. مشکلاتی که رئیس جدید در بازدید از خبرگزاری فارس و نشستی با خبرنگاران این حوزه خبر از برنامه‌هایی برای کاهش و رفع آن داد که در گفت‌وگوی زیر به طور کامل به آن پرداخته‌ایم. جزئیات این گفتگو به شرح زیر است:
ماجرای رفتن رئیس سابق سازمان نظام پرستاری چه بود و چگونه شد که وارد این سازمان شدید؟
ـ. طبق موازین قانونی به اعضای هر ۵۰۰ نفری که در انتخابات شرکت می‌کنند یک نفراز هیأت مدیره سازمان نظام پرستاری به مجمع عمومی این سازمان معرفی می‌شود که مجمع می‌تواند تعدادی را برگزیند و ما جزء افرادی بوده که توسط مجمع انتخاب شده و سرانجام عضو شورای عالی شدیم.
دو سال و ۸ ماه است که در خدمت شورای عالی نظام پرستاری بوده و دبیر کمیته توسعه و تحول این شورا هستم، ولی به دلیل مشکلات پیش آمده در حوزه ریاست سازمان شورای عالی نظام پرستاری تشخیص داد موضوع تغییر ریاست را مطرح کنند که سرانجام استیضاح رأی آورد و بنده به اتفاق یکی دو نفر دیگر از همکاران شورای عالی کاندید رئیس سازمان نظام پرستاری شدیم و سرانجام شورای عالی به من رأی داد.
چرا رئیس سابق نظام پرستاری استیضاح شد و چه چالشی در این زمینه مطرح بود درحالی که هنوز ۴ سال خدمت ایشان تمام نشده بود؟
ـ. خیلی نمی‌خواهیم این موضوع را کالبدشکافی کنیم، ولی بزرگ‌ترین مشکل ریاست سابق که از همین جا از تلاش‌های ایشان برای سازمان نظام پرستاری تشکر می‌کنم، محدودیت حضور ایشان در سازمان بود، ایشان درگیر حوزه کاری خود در یزد بوده و سمت‌هایی نیز در این شهر داشتند لذا نمی‌توانستند تمام‌وقت در سازمان مسئولیت داشته باشند و این در حالی است که سازمان نظام پرستاری یک مجموعه بزرگ ۲۰۰ هزار نفری را تحت پوشش داشته و رئیس کل باید حضور پررنگ‌تری داشته و پاسخگو باشد که این موضوع بزرگ‌ترین نقدی به آقای دکترآدابی بود که خود ایشان نیز این موضوع را به عنوان نقیصه در استیضاحش قبول کرد بنابر این سازمان نظام پرستاری از حرکت مورد انتظار جا مانده بود و شورای عالی به فکر تغییر و تزریق نفس جدید برای سازمان برآمد و به دلیل فرصت کم علی‌رغم عواقبی که برای بنده به عنوان یک شخصیت علمی و دانشگاهی می‌تواند داشته باشد بر خود واجب دانسته که ریاست این سازمان را عهده‌دار شوم.
سال‌های طولانی سازمان نظام پرستاری با معاونت پرستاری وزارت بهداشت دچار مشکل بود و چالش‌های زیادی در این زمینه وجود داشت در حال حاضر چه برنامه‌هایی برای رفع این مشکلات در نظر گرفته شده است؟
ـ شعار ما امید، اتحاد و استقلال پرستاری است و فکر می‌کنم از همه ظرفیت‌ها پرستاری باید استفاده کرد بنابر این من بنا را بر تفاهم می‌گذارم و با همین شعار آمده و پیش می‌روم باید نهایت تلاش را انجام دهیم تا برای جامعه پرستاری اقدامات لازم را انجام دهیم. همگرایی حائز اهمیت بوده وباید از همه افکار و شخصیت‌های موجود در پرستاری می‌خواهیم بهره‌مند شویم تا با کمک یکدیگر مسیر رفع مشکلات را طی کنیم. کمتر از یکسال به بحث برگزاری انتخابات سازمان نظام پرستاری دوره پنجم باقی مانده و همگرایی باید مورد توجه باشد و تلاش می‌کنم این موضوع هر چه بهتر محقق شود.
حداقل حقوقی که پرستاران در کشور دریافت می‌کنند، چقدر است؟
ـ. حداقل دریافتی‌ها و متوسط آن در حال حاضر در بخش خصوصی حدود ۲ میلیون و ۶۰۰ هزار تومان برآورد شده، ولی این بدین منزله نیست که همه بیمارستان‌ها از آن تبعیت می‌کنند. برخی از بیمارستان‌ها متأسفانه از بحث قانون کار استفاده کرده و حداقل پرداختی را برای پرستاران دارند که حدود یک میلیون و ۴۰۰ است و این موضوع سوء استفاده برخی از بیمارستان‌ها است و سطوح مختلف تحصیلی را نیز برای آن در نظر نمی‌گیرند همچنین با استفاده از قانون بهره‌وری که ما خیلی از آن در بخش دولتی راضی نیستیم استفاده می‌شود ضمن این که در اکثر بخش‌های خصوصی اجرا نمی‌شود و بیشترین دریافتی نیز در بخشی از بیمارستان‌های وابسته به دانشگاه‌هایی بوده که درآمد بیشتری دارند و کارانه‌ای را نیز برای پرستاران در نظر می‌گیرند، ولی با تاخیر‌های از چند ماه تا یکسال به آنان پرداخت می‌شود.
آمار ضرب و شتم پرستاران در سال گذشته چه میزان بوده و چه تمهیداتی در این زمینه پیش‌بینی شده است؟
ـ نوع کار پرستاری و ماهیت کار آن‌ها وضعیت خاصی ایجاد می‌کند در بخش‌های همچون اورژانس، چون مردم وضعیت حادی دارند این درگیری گاهی بیشتر مشاهده می‌شود که بخشی از این مشکل به دلیل کمبود پرستار بوده که در واقع کمبود ناشی از جذب است. تعداد فارغ‌التحصیلان به طور سالیانه حدود ۹ هزار نفر است و از یک طرف خروجی پرستاران را داریم و از طرفی مشکل مجوز دولت برای جذب است. طبق اعلام وزارت بهداشت در ۳۰ استان پرستاران در صف انجام طرح می‌باشند و نمی‌توانیم بگوییم کمبود پرستار داریم. البته آمار دقیقی در این زمینه وجود ندارد و اینکه در چه میزانی چقدر نیاز است، نیز موجود نیست، ولی به طور کل باید زمینه جذب و انگیزه و جاذبه شغلی را افزایش دهیم. البته این یک مشکل جهانی است که جذب پرستاران نیاز به انگیزه دارد و باید نگاه‌های ویژه‌ای در این زمینه در نظر گرفته شود و به طور کلی آمار‌ها نشان می‌دهد سال گذشته ۱۸ مورد پرستار مورد ضرب و شتم قرار گرفتند.
خشونت انواع مختلف کلامی، جسمی و روانی دارد که این آمار ۱۸ مورد تنها مربوط به خشونت فیزیکی بوده و خشونت کلامی خیلی بیش از این است و این خشونت‌ها توسط بیمار، همراهان و حتی پزشکان ایجاد می‌شود و از این ۱۸ مورد آمار خشونت جسمی دو مورد آن خشونت ایجاد شده توسط پزشکان به پرستاران بوده است.
چه تعداد پرستار در سال گذشته در بروز خطای پزشکی نقش داشته و چند آمار ثبت‌شده در این زمینه وجود دارد؟
ـ. سیستم ثبت دقیقی در این زمینه وجود ندارد، ولی ثبت شکایت مشخص است و نسبت به گذشته بیشتر شده و یکی از دلایل این مسئله این بوده که دانش اجتماعی مردم بیشتر و توقعات آن‌ها نیز افزایش یافته است. رسانه‌ها نیز در این زمینه نقش داشته و سطح سواد سلامت نیز بیشتر شده است در نتیجه به تبع آن شکایت‌ها بیشتر خواهد شد.
طرح‌های تشویقی برای جذب پرستاران در دنیا وجود دارد، در ایران چه برنامه‌هایی در این راستا انجام شده است؟
ـ. در نشست ژنو که بنده حضور داشتم، حقوق پرستاران بین ۲۰۰۰ تا ۳۰۰۰ دلار برآورد جهانی بود بنابر این، این مسئله به تنهایی شاخص مهمی برای جذب پرستاران به شمار می‌رود. اعطای مرخصی زایمان بیشتر به پرستاران که در برخی از کشور‌ها تا سه سال در نظر گرفته شده است نیز در این طرح‌های تشویقی وجود دارد. سفر‌های تفریحی برای آن‌ها نیز از دیگر اقدامات جهانی به شمار رفته که کمک می‌کند.
پرستاران روحیه بهتر و انگیزه بیشتری برای کار داشته باشند. شب‌بیداری‌ها و استرس کاری پرستاران بسیار زیاد بوده و سختی آن‌ها همچون سختی کار کارگران معدن می‌تواند باشد. کار در بخش شیمی‌درمانی و اورژانس بسیار مشکل بوده که علاوه بر فعالیت زیاد آن‌ها استفاده از برخی مواد شیمیایی نیز برایشان مشکل‌زا بوده بنابر این برای اینکه پرستاران زودتر فرسوده نشوند، این تمهیدات را باید بیندیشیم. نظام پاره وقت ایجاد کردن، حقوق مناسب ارائه دادن و اجرای حقوق بیشتر برای فعالیت در آخر هفته‌ها از جمله برنامه‌هایی است که می‌توان در نظر گرفت. از مشکلات بزرگ جامعه پرستاری ما به دلیل نوع شیفت و نبود آن‌ها در منزل است، تعادل کار در بیمارستان و منزل لحاظ نمی‌شود و این مسئله به ویژه برای زنان مشکل ایجاد می‌کند و برای خانواده‌هایشان گرفتاری به همراه دارد لذا تعادل‌بخشی وضعیت کار و حضور فرد در منزل اهمیت داشته که باید سیستم‌های لازم در این زمینه لحاظ شود که نظام پاره‌وقت در این زمینه به آن‌ها کمک می‌کند.
آماری از پرستاران خانه‌نشین و یا مهاجرت‌کرده به سایر کشور‌ها دارید؟
ـ. آمار ثبت اطلاعات دقیق نه تنها در حوزه پرستاری بلکه در بسیاری از بخش‌های دیگر نیز نداریم، ولی آمار‌های مختلفی نشان می‌دهد که پرستاران زیادی به حِرَف دیگر مشغول شده یا خانه‌نشین شده‌اند. سال گذشته حدود ۱۶۰ نفر به کانادا و استرالیا مهاجرت کرده‌اند البته مهاجرت‌هایی نیز به ترکیه و کشور‌های خلیج‌فارس و آذربایجان نیز توسط پرستاران صورت گرفته که آمار دقیقی در این زمینه نداریم، ولی کشور استرالیا و کانادا به دلیل اینکه نظام نوینی در حوزه پرستاری دارند حتما ارائه مدرک معتبر و استعلام از سازمان نظام پرستاری را درخواست می‌کنند و بر همین اساس ما آمار مهاجرت به این دو کشور را اطلاع داریم. همچنین باید توجه داشت که این پرستارانی که مهاجرت کرده و در حال مهاجرت هستند جزء نخبگان بوده و باید تمهیدات لازم در این زمینه پیش‌بینی شود تا انگیزه‌های بیشتری برای فعالیت در ایران داشته باشند.
نظر شما در مورد اجرای طرح تحول سلامت چیست؟
ـ. طرح تحول پشتوانه کارشناسی لازم را نداشت و این طرح عجولانه و احساسی اجرا شد، ولی نباید نکات مثبت طرح را از آن غافل شد، این طرح تا حدودی عدالت در گسترش تخت‌های بیمارستانی و تا حدودی گسترش پزشکان را به همراه داشت، ولی عدالت در درون نظام سلامت را در بر نداشت و شکاف بین طبقات مختلف حتی در درون جامعه پزشکی رخ داد. این طرح بیشتر برای جراحان کاربرد داشت از روز اول تا ۶۵ درصد این طرح را بر چه اساس و مبنایی به یک قشر خاص اختصاص دادید و پرستاران و سایر غیر پزشکان بیمارستانی از ۲۵ درصد این طرح برخوردار شدند که حتی همین هم عملیاتی نشد و این موضوع را به عرض وزیر بهداشت نیز در جلسه‌ای اعلام کردیم و ایشان گفتند این موضوع را بررسی می‌کنیم. پیشنهاد حداقل ۴۰ درصد آورده این طرح باید برای غیر پزشکان باشد. ما حدود ۱۶۰ هزار نیروی پرستاری داریم.
طرح در گسترش آن به مناطق محروم همچون سیستان و بلوچستان مناسب بود، ولی این طرح بیشتر طرح تحول بیمارستانی بود تا طرح تحول سلامت. من به عنوان متخصص حوزه سلامت می‌گویم قرار بود طرح ارتقاء سلامت و پیشگیری را مدنظر قرار دهد و شعار پیشگیری مهمتر از درمان محقق شود، ولی واقعیت این بود که طرح بیشتر به سمت توسعه بیمارستان‌ها رفت و ما از حوزه ارتقاء سلامت غافل شدیم و بر خلاف اکثر کشور‌های دنیا که پرستار در صف اول درمان است عمل کردیم و در کشور ما شرایط طوری شده که افراد زمانی که فرزندشان سرما می‌خورد بیشتر راغب هستند آن را بجای بردن نزد پزشک عمومی به نزد پزشک متخصص ببرند و این داستان بار عظیمی بر دوش حوزه اقتصاد سلامت داشته و نقش پرستاران در حوزه سلامت جامعه کم‌رنگ در نظر گرفته است. اینکه تنها بگوییم صرفا چند خانه بهداشت در روستا‌ها ایجاد کرده‌ایم موفق نشده‌ایم روی ارتقاء سلامت و پیشگیری بیماری‌ها کار کنیم و باید برای مردم و در کنار مردم به سمت سلامت حرکت کنیم.
با توجه به اینکه موضوع مراقبت پرستاری در منزل نیز مطرح است بازنگری‌های لازم در این زمینه مورد توجه قرار گرفته بنده عضو کارگروه این حوزه بوده و اعلام کرده اقدامات لازم در این زمینه انجام شود. بسیاری که تخصصی در حوزه پرستاری ندارند متأسفانه به موضوع مراقبت‌های در منزل روی آورده اند که این مسئله عوارض زیادی برای بیماران به همراه دارد و مشخص شدن لباس واحد همچون لباس پرسنل اورژانس می‌تواند در کاهش این آسیب مؤثر باشد.
بسیاری از خانواده‌ها برای نگهداری بیماران و سالمندان خود به آگهی‌های برخی از افراد تحت عنوان پرستار در روزنامه‌ها اکتفا می‌کنند که آسیب‌های زیادی می‌تواند به همراه داشته باشد برنامه‌های شما برای کنترل این موضوع چیست؟
ـ. در حال حاضر از فقدان نبود اطلاعات دقیق و آماری رنج می‌بریم، وزارت بهداشت و سازمان نظام پرستاری لیست مراکزی که پرستار ویژه مراقبت در منزل ارائه می‌دهند را اعلام کرده است که این مراکز دارای مجوز بوده و افراد با مراجعه به سایت می‌توانند به مراکز معتبر دست یابند، ولی زمانی که در رسانه‌ها تبلیغ پرستار در منزل داده می‌شود کار سخت شده و ما قرار است با وزارت ارشاد مکاتبه‌ای داشته باشیم تا هیچ آگهی بدون هماهنگی با سازمان نظام پرستاری برای تبلیغ پرستار در منزل در رسانه‌ها منتشر نشود چرا که این افراد پرستارنما بوده و مشکلات زیاد فرهنگی و اخلاقی و اجتماعی را می‌تواند به همراه داشته باشد. خدمات پرستاری در منزل نیز هنوز تحت پوشش بیمه نیست در نتیجه هزینه‌های گزافی را نیز برای خانواده‌ها می‌تواند به همراه داشته باشد البته تعرفه آن مشخص شده که غیرواقعی بوده و مسائل گوناگونی در آن در نظر گرفته نشده است.
اجرای طرح سلامت‌یار که توسط هلال‌احمر قرار بود انجام گیرد به کجا رسید؟
ـ. شاید دوستان نیت خوبی داشتند، ولی واقعیت این است که در اجرا موانع زیادی وجود داشت و این مسئله باید در یک سیستم تعریف‌شده انجام گیرد که به دلیل اینکه این مسئله محقق نشد نیز تداوم نیافت.
خبر خوش شما برای قشر پرستاران چیست؟
ـ. برای شفافیت محیط حرفه پرستاری باید تکلیف پرستاری کشور را مشخص کنیم هیچ نهادی اعم از نظام مهندسی، پزشکی، روانشناسی و ... بدون داشتن پروانه صلاحیت حق فعالیت ندارند. تنها جایی که سازمان وجود دارد، ولی افراد بدون پروانه در آن کار می‌کنند حرفه پرستاری است. پرستاری که مستقیم با جان مردم سر و کار دارد و یک سی‌سی دارو به راحتی می‌تواند بیمار را به دچار مشکل کند پس چگونه است که این مهم تا بحال رخ داده است. معاونت پرستاری نیز باید این موضوع را به جد مدنظر قرار دهد و امید داریم که امسال با همکاری وزارت بهداشت در این زمینه به تفاهم برسیم و صلاحیت حرفه‌ای و صدور پروانه کارکه مهمترین اصل است را مدنظر قرار دهیم که هیچکسی بدون پروانه صلاحیت بر بالین بیمار نرود. همچنین امید داریم پوشش خدمات پرستاری در منزل در شورای عالی بیمه رأی بیاورد و این موضوع مصوب شود و اجرای تعرفه‌های پرستاری نیز که از سال ۸۶ در مجلس مصوب شده به وزارت بهداشت محول شده است و امیدواریم اقدامات لازم در این زمینه انجام شود و وزیر این موضوع را در بودجه سال ۹۸ در نظر گیرد تا خبر خوبی برای پرستاران باشد.
گسترش کلینیک‌های تخصصی پرستاری در سطح کشور خبر خوشی در این حوزه بوده که پایلوت آن در بیمارستان آتیه آغاز شده و پرستاران با شرکت در دوره‌های تخصصی می‌توانند در این کلینیک‌ها که مورد تأیید وزارت بهداشت نیز بوده فعالیت کنند. در واقع پرستاران مستقل می‌توانند مجوز این کلینیک‌ها را گرفته و در حوزه‌هایی همچون زخم و مراقبت‌های تسکینی و پرستاری مکمل فعالیت کنند.
دیدگاه تان را بنویسید