جوانی سخت و پیری سخت‌تر دهه شصتی‌ها

روزنامه قدس: طبق آخرین آمارها، نرخ باروری ایرانی‌ها به حدود 5/1 رسیده است. این آمار در حالی است که 34 درصد جمعیت ایران یا تک فرزند هستند و یا فرزندی ندارند. آخرین آمار رسمی منتشره توسط سازمان آمار بیان می‌کند جمعیت ایران در سال 1390، 75 میلیون نفر ثبت شده است که این رقم تا پایان سال گذشته به حدود 80میلیون نفر رسیده است. اما ماجرای جمعیت وقتی جالب می‌شود که حرف از آینده به میان بیاید. آینده‌ای نه چندان دور که چهره‌ای سالخورده از کشور را برایمان ترسیم می‌کند. در دوران طلایی جمعیت قرار داریم معاون پژوهشی مرکز مطالعات و پژوهش‌های جمعیتی آسیا و اقیانوسیه در توضیح شرایط جمعیتی کشور می‌گوید: ایران افق جمعیتی مناسبی دارد و به عبارتی در اوج وضعیت مطلوبی قرار دارد. رشد جمعیتی در کشور 2/1 درصد است؛ رشد مطلوبی که بسیاری از کشورها تلاش می‌کنند این رقم را به حدود یک درصد رسانده و آن را حفظ کنند. این درصد مطلوب که در بستر تغییرات تحولات جمعیتی مرحله‌ای از سال 1385 آغاز شده است به قول جمعیت‌شناسان «پنجره جمعیتی» و یا «هدیه جمعیتی» نامیده می‌شود. این وضعیت که دوران طلایی جمعیت است و دوره‌ای در حدود 30 ساله دارد و تا سال 1430 طول می‌کشد. در این دوران نسبت جمعیت در سنین فعالیت افزایش یافته و به حداکثر خود یعنی بالای 70 درصد می‌رسد. رشد نرخ باروری در کشور نیاز به تداوم سیاست‌ها و برنامه‌ریزی برای بچه‌های تازه به دنیا آمده دارد. سیاست‌هایی که کمرنگ اجرا می‌شود و نیاز به بازنگری دارددکتر شهلا کاظمی‌پور اضافه می‌کند: این رشد از این نظر اهمیت دارد که کشور می‌تواند براحتی شکوفایی اقتصادی داشته و دولتمردان و مسئولان از فرصت این پنجره برای رشد و ارتقای کشور بهره ببرند. در حال حاضر در کشور 71 درصد جمعیت در سنین فعالیت و اشتغال 15 تا 64 سال قرار دارند که سن فعالیت و اشتغال است. شیب سالمندی را باید کم کرد این جمعیت شناس توضیح می‌دهد: البته این دوران، دوران گذرایی است و به آینده نگری ما نیازمند است. به علت اینکه کشورهایی که نرخ باروری شان کم می‌شود در دوره 15 سال بعدی، به پنجره جمعیتی می‌رسند، ولی ثابت نمی‌ماند. زیرا کاهش باروری که منجر به پنجره جمعیتی شده تداوم پیدا کرده و نه تنها آن‌ها را از پنجره جمعیتی خارج می‌کند که حتی جمعیت را به سمت سالخوردگی می‌برد. پس نیاز است که به طور صحیح و درست از این فرصت استفاده کرده و از برنامه‌ریزی جمعیتی نباید غافل شویم. عضو هیئت علمی‌دانشگاه تهران با اشاره به اینکه بین سال‌های 1360 تا 1365 بیش از 11 میلیون تولد در کشور داشته‌ایم می‌گوید: این جمعیت تا سال 1430 می‌تواند بحران سالمندی را پدید آورد و ما نباید اجازه دهیم این اتفاق تبدیل به بحران شود. متولدین دهه 1360 در صورت نداشتن برنامه، پس از تحمل مشکلات دوران جوانی و میانسالی مانند کمبود شغل، مسکن، ازدواج و... با مشکلات آسایشگاه‌های سالمندان، بیماری، تأمین اجتماعی، امکانات زندگی و... روبه‌رو خواهند شد. به عبارتی دیگر باید طول این پنجره سالمندی را بیشتر کرده و سیل حرکت به سمت سالخوردگی را با افزایش باروری کندتر کنیم. دهه 60 نسلی با جوانی سخت، پیری سخت‌تر معاون پژوهشی مرکز مطالعات و پژوهش‌های جمعیتی آسیا و اقیانوسیه عنوان می‌کند: در سال 1365، 762هزار سالمند بالای 65سال در کشور وجود داشت. این تعداد در سال 1385 به 3 میلیون و 600 هزار نفر و در سال 1390 به 4 میلیون و 300 هزار نفر رسید. آماری که تفاوت چشمگیری را در سال‌های 1385 تا 1390 نسبت به پنج سال قبل از آن را نشان می‌دهد و بیانگر آن است که سیاست‌های افزایش موالید تضمینی برای حل مشکلات و روند سرعت گرفتن سالخوردگی نیست. ضمن آنکه باروری در سال 1395 نسبت به سال 1394 افزایش پیدا کرده است و امسال هم میزان این آمار نسبت به مدت مشابه در سال گذشته افزایش پیدا کرده است. آماری که نویدی برای نشان دادن رشد باروری در کشور است. کاظمی‌پور اضافه می‌کند: رشد نرخ باروری در کشور نیاز به تداوم سیاست‌ها و برنامه‌ریزی برای بچه‌های تازه به دنیا آمده دارد. سیاست‌هایی که کمرنگ اجرا می‌شود و نیاز به بازنگری دارد. بر اساس ابلاغیه رهبر معظم انقلاب، در گام اول باید به تغذیه مادر و سلامت مادر و کودک توجه کرد. گام دوم آموزش و برنامه‌ریزی برای بالابردن کیفیت آموزشی کودکان است. این استاد جمعیت شناس در پایان در توضیح به اینکه این افزایش موالید در سال‌های اخیر ناشی از سیاست‌های دولت است یا ساختار جمعیت می‌گوید: بررسی این موضوع نیاز به تحقیق و پژوهش دارد. زیرا همان طور که شاهد هستیم متولدین دهه 60 به سن ازدواج و فرزندآوری رسیده‌اند و نمی‌توان این افزایش نرخ را از سیاست‌های دولت دانست. این سیاست‌ها همان طور که گفته شد نیاز به بررسی دارد. زنگ خطری که به صدا درآمده است دبیر کمیسیون اجتماعی مجلس نیز با اشاره به آمار ارائه شده در سرشماری اخیر مرکز آمار به خبرنگار ما می‌گوید: این اعداد و ارقام نشان از این دارد که بیش از 70درصد جمعیت کشور جوان هستند؛ جمعیتی که اگر برای آن تدبیری اندیشیده نشود، در دو دهه آینده تبدیل به جامعه‌ای پیر و از کار افتاده خواهند شد که به صلاح کشور نیست. روح‌الله بابایی صالح با انتقاد از بالارفتن سن ازدواج می‌گوید: دیر ازدواج کردن مشکلات فراوانی برای خانواده‌ها و جامعه به همراه دارد. پس از دیر ازدواج کردن، چند سالی هم برای فرزندآوری زمان هدر می‌رود که زنگ خطری برای مملکت است و نیاز به اقدام‌های دولت و مسئولان دارد. وی در ادامه بیان می‌کند: برای افزایش جمعیت باید زیرساخت‌های اجتماعی و اقتصادی را فراهم کرده و تعادلی میان افزایش جمعیت و زیر ساخت‌های اجتماعی فراهم کنیم. البته باید در نظر داشت که افزایش جمعیت بدون برنامه‌ریزی نیز مشکلاتی در آینده برای جامعه به وجود خواهد آورد.