از پلمپ مرکز حجامت ایران تا لغو کنگره‌ ملی حمایت از طب سنتی/ طب سنتی نیازمند حمایت است نه برخورد چکشی

کش‌مکش‌ها پیرامون طب سنتی همچنان ادامه داشت، اما حقیقتاً باید گفت اقدامات پژوهشی، علمی و آموزشی اطبای زبده‌ در زمینه‌ی طب سنتی، همچنان این دانش کهن را پرورش داد و پیش‌برد. در نهایت رهبر معظم انقلاب، در فروردین ماه سال 1393، با ابلاغ سیاست‌های کلی سلامت، راه روشن و مشخصی را در ارتباط با این دانش کهن و نقش آن در حوزه‌ی سلامت کشور به مسئولین معرفی کردند؛ سیاست‌های کلی ابلاغی رهبر انقلاب در مورد طب سنتی از این قرار بود: «۱۲* بازشناسی، تبیین، ترویج، توسعه و نهادینه نمودن طب سنتی ایران، *ترویج کشت گیاهان دارویی تحت نظر وزارت جهاد کشاورزی و حمایت از توسعه نوآوری‌های علمی و فنی در تولید و عرضه فرآورده‌های دارویی سنتی تحت نظر وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی ، *استاندارد سازی و روزآمد کردن روش‌های تشخیصی و درمانی طب سنتی و فرآورده‌های مرتبط با آن، *تبادل تجربیات با سایر کشورها در زمینه طب سنتی، *نظارت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی بر ارائه خدمات طب سنتی و داروهای گیاهی، *برقراری تعامل و تبادل منطقی میان طب سنتی و طب نوین برای هم‌افزایی تجربیات و روش‌های درمانی، *اصلاح سبک زندگی در عرصه تغذیه». در همین رابطه معاونتی در وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی، تحت عنوان معاونت طب سنتی، مأمور پی‌گیری توسعه و ترویج این دانش و ایجاد ساختارهای لازم شد.

گرچه تا حدود زیادی قضاوت در زمینه‌ی کش‌مکش‌های مربوط به طب سنتی ایرانی-اسلامی(به دلیل علمی و تخصصی بودن آن) سخت است، اما باید گفت با وجود آنکه این حوزه در دستور کار سیاست‌های کلی نظام هم قرار دارد، اما همچنان در مسیر ایجاد ساختارهای قانونی مربوط به آن مشکلات جدی دیده می‌شود. از یک سو تلاش‌های فروانی صورت می‌گیرد تا ضمن ایجاد ساختارهای لازم، پایه‌های این حوزه تقویت شود، نهادهای مدنی مربوط به آن شکل بگیرد و مراجع مختلفی به تحقیقات و پژوهش‌های دامنه‌دار دست بزنند و حتی ارائه خدمت کنند و از یک سو اتفاقات تلخی باعث می‌گردد تا این حرکت‌ها با مشکل مواجه گردند.

اوج این مشکلات با آغاز سال 1395 رخ‌داد. در هفته‌های آغازین اردیبهشت ماه، رسانه‌ها از تعطیلی و پلمپ «مرکز حجامت ایران» و نمایندگی «دانشگاه طب سنتی ارمنستان» و حتی محاکمه‌ی مسئولان آن خبر دادند. رسانه‌ها اعلام کردند مرکز حجامت ایران به دلیل فعالیت بدون پروانه رسمی و بهره برداری و همچنین استفاده از نیروی انسانی فاقد مدرک قانونی، غیرمجاز شناخته و پلمپ شده است. رضا پایدار معاون درمان دانشگاه علوم پزشکی در این باره به مهر گفته بود: «سازمان تعزیرات حکومتی، در دو مرحله به این مرکز اخطار داده بود، اما مرکز حجامت ایران بدون توجه به هشدارها، فعالیت خود را ادامه می‌داد که در نهایت با دستور پلیس، این مرکز پلمپ شد. علاوه بر این، این موسسه در تهران اقدام به راه اندازی دانشکده‌ای به نام شعبه‌ی دانشگاه ارمنستان کرده بود که در آن به افراد عادی آموزش حجامت را ارئه می‌دادند و برای آنها مدرک و گواهی صادر می‌کردند که این دانشکده نیز به دلیل فقدان مجوز، پلمپ شد».

هنوز از پلمپ مرکز حجامت ایران چند روزی نگذشته بود که شایعاتی در ارتباط با انحلال معاونت طب سنتی-ایرانی اسلامی منتشر شد. بسیاری از چهره‌های نامدار این حوزه نسبت به آن اعتراض کردند. گرچه وزارت بهداشت و حتی شخص وزیر بهداشت به این شایعات واکنش نشان دادند و اعلام کردند معاونت طب سنتی همچنان به کار خود ادامه می‌دهد.

وزیر بهداشت در این ارتباط به ایکنا گفته بود: «هم اکنون مشکل ما قدری با فعالان این حوزه است که علاقه مندیم تحرک بیشتری در این زمینه داشته باشند. ما امیدواریم طب سنتی بتواند بخشی از خدماتی را که مردم از طب نوین دریافت می‌کند تأمین کند». گرچه همچنان برخی از دغدغه‌مندان حوزه‌ی طب سنتی معتقد بودند این معاونت تحت عنوان دفتر ویژه، تقلیل رتبه‌ی سازمانی پیدا کرده و در وزارت بهداشت به حاشیه رانده شده و جدی گرفته نمی‌شود.

البته وزارت بهداشت همچنان مدعی است که این معاونت در حال فعالیت است، اما به نظر می‌رسد با تأکیدی که مسئولان وزارت‌خانه بر تغییرات ساختاری وزارت بهداشت دارند، این معاونت نیز مشمول تغییرات ساختاری شده و حداقل به شکل یک اداره‌ی کل تقلیل سازمانی داده شده است.

آخرین اتفاق اثرگذار نیز خرداد امسال رخ داد. برگزار کنندگان کنگره‌ی ملی حمایت از طب ایرانی اسلامی که قرار بود اواسط خردادماه در سالن 12 هزار نفری آزادی برگزار شود با صدور اطلاعیه‌‌ای اعلام کردند، این کنگره برگزار نخواهد شد. در این اطلاعیه آمده بود: «همکار محترم، روحانیت معظم، پزشکان ارجمند و اقشار گوناگون از آقایان و بانوان و خیل عظیمی که برای شرکت در اولین کنگره حمایت از طب اسلامی ایرانی در مجموعه ۱۲ هزار نفری آزادی مساعدت نمودید به اطلاع می رساند با وجود تمام هماهنگی های صورت گرفته با مراجع قانونی و صدور مجوز لازم، اداره اماکن ناجا مانع برگزاری این کنگره گردید».

بارها و بارها، افراد بسیاری تلاش کردند که پیرامون ماهیت طب سنتی روشنگری کنند، در تأیید این نوع از طب، علاوه بر دانشمندان و نخبگان گوناگون، مراجع عظام تقلید و متخصصان دیگر نیز سخن گفته‌اند. اما همواره حس می‌شود کارشکنی‌هایی صورت می‌گیرد و یا با موضوع طب سنتی به صورتی که باید همراهی نمی‌شود. شاید این امر از آنجایی نشأت می‌گیرد که برخی از افراد مؤثر همچنان طب سنتی را در تضاد با دانش نوین پزشکی تفسیر می‌کنند.

فعالان طب سنتی معتقدند برای متوقف کردن حرکت طب سنتی در ایران دست‌هایی در کار است. در همین باره «نعمت‌الله مسعودی» از متخصصان طب سنتی معتقد است که مشکل مرکز حجامت ایران، بجای پلمپ آن، با مذاکره و گفت‌وگو حل می‌شد، اما مسئولان ترجیح دادند تا جلوی کار آنها را بگیرند. مسعودی در این باره به رسانه‌ها گفته بود:‌ «بزرگان طب سنتی به شکل پراکنده در حال فعالیت هستند و برخی از این قضیه سوء استفاده کرده و از آب گل‌آلود ماهی می‌گیرند. در این شرایط نیز فضای نفاق شکل‌ می‌گیرد، به نظر می‌رسد پشت پرده‌هایی در ارتباط با مبارزه با طب سنتی در کشور وجود دارد، اما بزرگان این طب و مسئولین وزارت بهداشت باید برنامه‌ریزی‌هایی را در جهت پیشرفت طب سنتی و توجه به آن در راستای رهنمودهای مقام معظم رهبری انجام دهند». مسعودی در ارتباط با موانعی که برای پیشرفت طب سنتی ایجاد می‌شود گفته است: «این مسئله نشان می‌دهد برخی ازگروه‌های مافیایی از طب سنتی متضرر شده و یا برخی در رابطه با این طب جهالت دارند؛ همچنین ممکن است تعدادی مغرضانه علیه طب سنتی عمل کنند».

به نظر می‌رسد، مؤسسات و نهادهایی که به فعالیت در زمینه‌ی طب سنتی می‌پردازند هم بی اشکال نیستند، اما اشکالات و اشتباهات این مؤسسات را می‌توان با مذاکره و اقدامات دیگر رفع کرد. مثل تمام مشکلات دیگری که در بدنه بهداشت و درمان و بیمارستان های کشور وجود دارد. به ویژه آنکه در ارتباط با مرکز حجامت ایران باید بدانیم که طبق گفته‌ی فعالان طب سنتی، چندین هزار پزشک در این مؤسسه، آموزش‌های لازم را در رابطه با حجامت دیده بودند و این شیوه‌ی برخورد با اشتباهات ساختاری این مؤسسه شایسته نبوده است.

همچنین این برخوردهای عجله‌ای در ارتباط با مراکز دیگر نیز وجود دارد. گرچه باید پذیرفت فعالیت برخی افراد سودجو در مراکزی که با عنوان طب سنتی تأسیس می‌کنند و با کلاه‌برداری و سودجویی به سلامت مردم نیز آسیب می‌زنند، حساسیت نهادهای مسئول را بیشتر کرده است. اما در هرحال، ارتباط نزدیک‌تر و دوستانه‌ی وزارت بهداشت با فعالان بخش طب سنتی و خودی دانستن آنان، در کنار تقویت ساختار معاونت طب سنتی در وزارتخانه بهداشت و درمان می تواند مشکلات زیادی را در مسیر توسعه و ترویج طب سنتی رفع نماید.