چرا «تراریخته» ناگهان سالم شد؟

خبرگزاری تسنیم: 16 بهمن ماه سال جاری مناظره ای تلویزیونی بین نمایندگان سازمان حفاظت محیط زیست، سازمان غذا و دارو و وزارت کشاورزی در برنامه «نبض» شبکه 6 سیما برگزار شد. در بخشی از این مناظره از حسین رستگار، مدیر کل آزمایشگاه های مرجع کنترل غذا و دارو سازمان غذا و دارو، خواسته شد که موضع وزارت بهداشت درمورد آزادسازی کشت و مصرف محصولات تراریخته و شرایط مجوزهای این محصولات را توضیح دهد. او در این مناظره با بیان اینکه استفاده از محصولات تراریخته یک شمشیر دولبه است، خاطر نشان کرد: «از طرفی اگر از این محصولات غفلت کنیم از فناوری عقب می‌مانیم، و از سوی دیگر ادله و شواهدی وجود دارد که مصرف این محصولات می‌تواند عوارضی در مصرف کننده ایجاد کند.» وی در ادامه افزود: «همان‌گونه که ما در وزارت بهداشت و سازمان غذا و دارو برای مصرف همه داروها خط‌کش و استاندارد داریم، به مسئولین وزارت جهاد کشاورزی هم توصیه می‌کنیم که شاخصهای سلامت محصولات تراریخته و نتایج آزمایشات احتمالی صورت گرفته را در اختیار محققین قرار داده و اعلام عمومی کنند.» این عضو سازمان غذا و دارو با بیان اینکه مدارک مستحکم و مستدل علمی برای زیانبار نبودن محصولات تراریخته وجود ندارد، خاطرنشان کرد: «باید بر این مورد با تعیین شاخصها و ارزیابیهای علمی، کنترل داشته باشیم؛ نه اینکه این محصولات، به‌صورت آزاد و بدون کنترل وارد بازار مصرف کشور شوند.» اظهارات 16بهمن ماه مدیر کل آزمایشگاه های مرجع کنترل غذا و دارو سازمان غذا و دارو در حالی بود که وی یک ماه بعد یعنی 16 اسفند در تغییر موضع قبلی به یک خبرگزاری دولتی گفت: «تمامی فرآورده‌های تراریخته، از جمله روغن‌های خوراکی دارای مجوز وزارت بهداشت، آزمایشها و بررسیهای لازم را گذرانده اند؛ و سلامت و ایمنی آنها کاملاً مورد تأیید است.» او در ادامه افزود: «وزارت جهاد کشاورزی بر تولید و واردات محصولات تراریخته، وزارت بهداشت بر سلامت محصولات و فرآورده های مورد مصرف خوراکی انسان و سازمان حفاظت محیط زیست بر جنبه های زیست محیطی گیاهان تراریخته رهاسازی شده نظارت دارند.» وی خاطرنشان کرد: «سازمان غذا و داروی وزارت بهداشت بر تمامی فرآورده های تراریخته وارداتی و تولیدی که مصرف خوراکی دارند نظارت دارد و این قبیل محصولات که پس از بررسی مستندات و انجام آزمایشهای لازم مجوز وزارت بهداشت را اخذ کرده اند از لحاظ ایمنی و سلامت کاملاً مورد تأیید هستند. البته ممکن است فرآورده هایی به صورت قاچاق به کشور وارد شوند که طبعا با توجه به عدم بررسی و کنترل آنها توسط وزارت بهداشت تاییدیه لازم را ندارند.» مدیر کل آزمایشگاه های مرجع کنترل غذا و دارو سازمان غذا و دارو با انتقاد از کسانی که از برنامه مناظره اینگونه برداشت کرده اند که وی با تراریخته ها مخالف است، خاطر نشان کرد: «منظور وی از تعبیر شمشیر دو لبه، مضر بودن تراریخته ها نیست بلکه به عقیده وی نه فقط داروها و مکملهای ورزشی که حتی آب هم در صورت مصرف غیراصولی، نظارت نشده و بیش از حد می تواند زیانبخش باشد و به عنوان شمشیری دو لبه عمل کند» وی افزود: «در مورد محصولات تراریخته هم مثل همه محصولات و فرآورده هایی که به مصرف خوراکی و غیرخوراکی می رسند ضوابط و استانداردهای ملی و بین‌المللی وجود دارد که عرضه آنها منوط به رعایت این ضوابط است. در کشور ما هم محصولات تراریخته از جمیع جهات بررسی شده و در صورت انطباق با ضوابط لازم، مجوزهای قانونی را اخذ می‌کنند.» با توجه به جایگاه بسیار حساس نظارتی سازمان غذا و دارو به عنوان مرجع بررسی و ارزیابی خطر در وزارت بهداشت، و تصمیمات این نهاد که بصورت مستقیم در سلامت مردم تأثیرگذار است، تغییر ناگهانی موضع وزارت بهداشت نسبت به سلامت محصولات تراریخته پس از فضاسازی گسترده ای که مدافعان این محصولات در سطح کشور انجام داده‌اند، نگرانی‌هایی را در خصوص به خطر افتادن سلامت مردم در استفاده از این محصولات ایجاد و ابهاماتی را در خصوص دلایل چرخش یکباره نظرات مسئولان سازمان غذا و دارو ایجاد کرده که نکند وزارت بهداست تحت فشار برخی نهادها قرار گرفته باشد. باتوجه به ابهامات اساسی در ارزیابی ریسک محصولات تراریخته، و عدم صدور مجوزهای قانونی برای «رهاسازی و استفاده عمومی» این محصولات، و احتمال ارتباط مواردی چون سرطانها و اثبات همبستگی رشد 10 برابری بیماریهای خاص مانند اوتیسم با مصرف عمومی محصولات کشاورزی تراریخته، امیدواریم مراجع نظارتی و خصوصاً وزارت بهداشت، نسبت به مخاطرات «رهاسازی و مصرف عمومی» تراریخته ها دقت نظر بیشتری به خرج دهند. لازم به ذکر است نیمی از برنج موجود در بازار ایران، و بیش از 90 درصد از روغن خوراکی، جزو محصولات پرخطر و مسموم تراریخته است؛ که متأسفانه بدون ارزیابی لازم از خطر، و با کم کاری مراجع نظارتی، در سبد غذایی مردم وجود داشته و حتی بدون برچسب گذاری و اطلاع رسانی لازم به مصرف عموم مردم می رسد.