دود از دانشگاه بلند می‌شود!

فرارو: خیلی‌ها که اولین بار به دانشگاه می‌آیند، به خواب هم نمی‌بینند روزی لب به سیگار یا ماده اعتیادآور دیگری بزنند. اما برخی هم انتظار می‌کشند تا به محض رهایی از نظارت‌های شدید خانواده، سیگار کشیدن را شروع کنند و به خود و دیگران نشان دهند بزرگ شده‌اند و مدرن فکر می‌کنند. شب‌های دور هم نشینی در خوابگاه و قرارهای دوستانه دانشجویی، هم از موقعیت‌هایی است که کمتر کسی تاب می‌آورد و به سوی دخانیات متمایل نمی‌شود. این روزها بسیاری از دانشجویان سیگار می‌کشند و مصرف سایر مواد دخانی هم به روز گسترش است. گفته می‌شود آمار دقیقی از استفاده دخانیات در دانشگاه‌ها وجود ندارد ولی مصرف آن بین دانشجویان، به ویژه دانشجویان دختر در حال افزایش است. پیش از این مرضیه وحید دستجردی، اعلام کرده بود دانشجویان پزشکی که سیگار مصرف می‌کنند از ادامه تحصیل محروم خواهند شد. چندی بعد برای اینکه نشان دهند این اخطار کاملاً جدی است، نخستین دانشجوی پزشكی سیگاری دو ترم از تحصیل محروم شد. اما چنان که به نظر می‌رسد این تدبیر هم چندان موفقیت‌آمیز نبوده است. چرا که دبیر اجرایی نمایشگاه «زندگی بدون دخانیات» در مصاحبه‌ای تأکید کرده است که دانشجویان بیش از پیش به سمت مواد دخانی گرایش می‌یابند. مریم فتحی گفته است: «متاسفانه پس از سیگار و قلیان، مصرف پیپ هم در میان دانشجویان شایع شده است و با توجه به اینكه پایه هر سه مورد تنباكو است، مضرات آنها نیز مشابه هم است و حتی شاید مضرات پیپ و قلیان بیش از سیگار باشد.» نمایشگاه «زندگی بدون دخانیات» از سی‌ام آبان ماه در پردیس مرکزی دانشگاه تهران بر پا شده است و به مدت سه روز ادامه دارد. در این نمایشگاه به مواردی همچون عوارض دخانیات، قلیان و روش‌های ترک پرداخته شده است. چرا که تصور می‌شد اکثر دانشجویان با روش‌های ترک آشنایی نداشته باشند و آن را پروسه‌ای بسیار طولانی و نشدنی بدانند. از این رو برپاکنندگان نمایشگاه سعی کردند با کمک یک مشاور به دانشجویان آگاهی دهند. دانشجویان هم به ظاهر استقبال خوبی از نمایشگاه کردند و همه نشان دادند که از این روند خسته‌اند و به دنبال راه حلی برای ترک دخانیات هستند. آن‌ها که سیگار می‌کشند، از اخراج نمی‌ترسند یکی از دانشجویان رشته مهندسی برق، اولین بارسیگار کشیدنش را پس از آمدن به تهران و استقرار در خوابگاه می‌داند. چرا که پدر و مادر این دختر اجازه نمی‌دادند برای تحصیل به تهران بیاد. بعد از چند هفته مشاجره و تحمل فشار روانی، بالاخره این دانشجوی جوان خواسته‌اش را به خانواده‌اش تحمیل می‌کند و به تهران می‌آید. همان موقع به نشانه اعتراض اولین سیگار را می‌کشد. دانشجوی فیزیک نیز تنها عادی بودن این مسئله را دلیل سیگار کشیدن می‌داند. یعنی وقتی تمام دوستانش که همگی درس‌خوان و نخبه‌اند، سیگار می‌کشند پس او هم باید به این رویه دوستانش را پیش بگیرد؛ بدون هیچ دلیل خاصی! دانشجوی دیگری نیز مصرف سیگار را ناشی از استرس‌های بیش از اندازه در محیط‌های دانشگاه، امکانات کم، هدفمند نبودن و غیره می‌داند. به نظر یکی دیگر از دانشجویان دختر رشته مهندسی فرار از هنجارهای دست‌وپاگیر و رهایی از فشارهای عصبی از عوامل گرایش او به سیگار و قلیان بوده است. این دانشجو همچنین اصرار داشته است تا نشان با دانشجویان پسر تفاوتی ندارد. یکی از دانشجویان عمران که گویا بین دوستانش محبوبیت زیادی هم دارد به صراحت می‌گوید که دانشگاهی که نشود در آن سیگار کشید، بهتر است درش بسته است. او همچنین با تأیید دوستانش ادامه می‌دهد که کسی نمی‌تواند بگوید سیگار نکش، به ویژه در دانشگاه. این روزها اگرچه استعمال دخانیات در دانشگاه ممنوع شده است و از اخطار و احضار گرفته تا محرومیت و اخراج را در پی دارد، ولی پشت ساختمان و کنار بوفه و بین درختان هنوز هم فضاهایی پیدا می‌شود که دانشجویان از قانون منع دخانیات فرار کنند. کارشناسان معتقدند علاوه بر زمینه‌های مختلف اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، مشکلات روان‌شناختی نیز در بروز گرایش جوانان به مصرف دخانیات مؤثر است. یکی از اساتید دانشگاه بر این عقیده است که شرایط محیطی زندگی دانشجویان به گونه‌ای است که بسیاری از تصمیمات را بدون هوشیاری کامل می‌گیرند و بعد که متوجه تصمیم خود می گردد، تازه پی به اشتباه خود می برد. بیشتر اوقات دانشجویان با داشتن آگاهی از مضرات سیگار، به مصرف آن بپردازند. چرا که به علاقه به سلامتی در آن‌ها کم شده است. بی‌تردید کنترل استعمال دخانیات بین جوانان در حال تحصیل، تنها با اجبار و تهدید پیش‌نخواهد رفت. برای امیدوار ساختن جوانان به تحصیل و زندگی و افزایش علاقه آن‌ها به سلامتی باید به مسائلی دیگر اندیشید.