وبا آمد، شکست پیشگیری به جای درمان

فارس: بیماری وبا سالهاست که عده زیادی از مردم کشور را بیمار و جمعی را هم تلف میکند، وزارت بهداشت میگوید سبزیهای آبیاری شده با فاضلاب منشأ اصلی شیوع این بیماری است اما معلوم نیست چند درصد مردم روش صحیح ضدعفونی سبزیها را میدانند و چقدر واقعاً به آن عمل میکنند. می‌گویند، پیشگیری بهتر از درمان است این شعار قدیمی شاید هنگام اپیدمی و شیوع یک بیماری بیشتر اهمیت پیدا کند، مانند هنگامی که بیماری وبا شایع می‌شود. بیماری وبا دهها سال است که مهمان تابستان و پاییز ایرانی هاست و اکنون دیگر یک بیماری بومی شده اگر چه اخیراً مسئولان وزارت بهداشت شیوع امسال این بیماری را به حضور اتباع پاکستانی که این بیماری را به کشور آورده اند منتسب کرده‌اند. به گفته متخصصان میکروب این بیماری از طریق دفع وارد فاضلاب می‌‌شود و سبزی کاری‌هایی که با فاضلاب آبیاری می‌شوند به راحتی این میکروب به سفره غذای مردم می آورند و می‌توانند از طریق بلع جمع زیادی از مردم را به این بیماری کشنده مبتلا کنند. بیماری وبا یک بیماری اسهالی شدیده است که اگر زود تشخیص و مداوا نشود می تواند به علت از دست دادن آب و الکترولیت بدن فرد را جان فرد را هم بگیرد. گر چه وزارت بهداشت آماری از شیوع و مرگ این بیماری تاکنون اعلام نکرده اما حداقل کاری که می شد کرد این بود که به مردم آموزش وسیعی برای ضدعفونی کردن سبزی بدهند تا حداقل پیشگیری قبل از درمان شود. به گفته کاظم ندافی، رئیس مرکز سلامت محیط وزارت بهداشت هنوز 7600 هکتار از سبزیکاریهای کشور با فاضلاب آبیاری می‌شوند که علاوه بر استان تهران در نیمی از استانهای کشور دیده می‌شود. محمد مهدی گویا، رئیس مرکز مدیریت بیماریهای واگیر هم گفته است که استانهای تهران، البرز و برخی استانهای شمالی کانون تجمع موارد شناسایی شده بیماری وبا در تابستان امسال است، بیماری که برای شناسایی و درمان بیماران آن تا آخر مهر وزارت بهداشت را به حالت آماده باش نگه داشته است. وزارت بهداشت البته عرضه سبزی را در رستورانها و اغذیه فروشی‌ها ممنوع کرد چون مطمئن نبود که چه میزان اصول بهداشتی و درست ضدعفونی کردن در این اماکن رعایت می‌شود گر چه به علت ضعف نظارت و کمبود مأموران بهداشتی معلوم نیست چند درصد این مراکز به این ممنوعیت عمل کرده‌اند اما عرضه سبزی در سبزی فروشی‌ها و مصرف خانگی آن کماکان ادامه دارد. مسئله مهم در اینجا آموزش همگانی و مداوم مردم درباره روش صحیح و کامل شست و شو و ضدعفونی کردن سبزی است تا مصرف آن کاملاً بی خطر باشد زیرا معلوم نیست سبزی که امروز در سفره یک ایرانی است از کدام مزرعه آمده و آیا با فاضلاب آلوده آبیاری شده یا نه . با این وجود ضعف آموزش و آگاهی اندک مردم در این زمینه امری واضح است که کاملاً به چشم می‌خورد. وزارت بهداشت هم هیچ آمار دقیقی از موفقیت آموزش‌های جسته و گریخته خود در این زمینه نداده است یک برآورد کلی نشان می‌دهد که اکثریت مردم روش صحیح شست و شو و گندزدایی سبزی یعنی روش 4 مرحله‌ای را نمی‌دانند و بسیاری از کسانی که می‌دانند هم حال و حوصله انجام آن را ندارند و این یعنی شکست پیشگیری به جای درمان. *سعی کردیم سبزی مصرف نکنیم اکرم محمدی زن خانه‌دار 45 ساله در این زمینه می‌گوید: از وقتی که شنیدم سبزی‌ها ممکن است آلوده به میکروب وبا باشد دیگر سبزی نخریدم البته شنیدم که باید با مواد ضدعفونی‌کننده آن را شست و می‌توانم بعد از این مراحل سبزی را مصرف کنم اما این کار را نکردم. وی می‌افزاید: مراحل ضدعفونی کردن سبزی را هم دقیق نمی‌دانم و البته جایی هم نبوده که این موضوع را آموزش دهد و ما در تبلیغات تلویزیونی آن را نمی‌بینیم. * از نمک برای شستن سبزی استفاده می‌کنم ولی سبزی پلاسیده می‌شود ترلان قلی‌یار سالمند 70 ساله که هنوز کارهای خانه‌اش را به تنهایی انجام می‌دهد در این زمینه می‌گوید: وقتی از دوستانم شنیدم که این سبزی‌هایی که در میوه فروشی‌ها می‌فروشند شاید آلوده باشد دیگر سبزی نخریدم. وی اضافه می‌کند: البته دو سه بار آن هم برای مهمان این کار را کردم و آن را با آب نمک شستم ولی سبزی ها پس از چند ساعت ماندن در یخچال پلاسیده شد و مجبور شدم آن را دور بریزم. *سبزی 4 بار با آب نمک باید شسته شود مائده ساغری کارمند 20 ساله در این زمینه اظهار می‌دارد: با شنیدن زمزمه‌های شیوع بیماری وبا خریدن سبزی را کم کردم اما آن طور که گفته‌اند سبزی‌ها را پس از خرید در آب سرد می‌ریزند و پس از از بین رفتن گل سبزی، آب را عوض می‌کنند. وی ادامه می‌دهد: بعد از تعویض آب و قراردادن سبزی در آب جدید در داخل آب نمک یا یک محلول مخصوص می‌ریزیم و برای اطمینان از تمیزشدن این کار را 4 بار تکرار می‌کنیم. *سبزی‌ها را باید 10 دقیقه در محلول مایع ضدعفونی و آب قرار داد الهام اکبریان، دانشجوی 19 ساله نیز در این زمینه می‌گوید: برای شستن سبزی‌ها که الان می‌گویند احتمال دارد وبا را منتقل کنند باید مواد ضدعفونی‌کننده را از فروشگاه‌ها خرید و بعد از پاک‌کردن سبزی و خیس‌کردن آن، مایع را داخل آب ریخت و اجازه داد تا 10 دقیقه در آب بماند. * نمی‌دانم ولی اصلاً سبزی نمی‌خرم احمد یارعلی جوان تازه‌ازدواج‌کرده 28 ساله در این زمینه می‌گوید: اصلاً سبزی نمی‌خرم چون می‌گویند وبا زیاد شده به خصوص در اطراف تهران. وی اضافه می‌کند: با این وجود اگر هم بخرم به تنهایی نمی‌دانم چطور باید آن را ضدعفونی کنم که خیالم از بابت میکروب‌های وبا راحت شود. * اگر خریدیم با مایع ظرفشویی می‌شوییم رضا سلمانیان کارمند 38 ساله در این زمینه می‌گوید: با آمدن وبا سبزی‌خوردن و کاهو را تعطیل کردیم و عطایش را به لقایش بخشیدیم. وی می‌افزاید: در روزهایی که قرار باشه سبزی مصرف کنیم و البته از وبا هم خبری نباشد سبزی را با آب می‌شوییم تا گل و لای آن خارج شود و پس از مقداری مایع ظرفشویی داخل سبزی و آب تمیز می‌ریزیم و هم می‌زینیم تا کف کند و در نهایت هم دوباره با آب تمیز می‌شوییم. فکر کنم این طوری از دست وبا راحت شویم. * 4 مرحله شستشوی سبزی اما روش شست‌‌وشوی سبزیجات، همان روش ۴ مرحله‌ای است که وزارت بهداشت توصیه در مواردی توصیه کرده است. مرحله اول شامل پاک‌سازی اولیه می‌شود. پاکسازی اولیه یعنی اینکه تمام برگ‌های زرد، چوب‌ها و گل‌و‌لای احتمالی از سبزی جدا شوند. در این مرحله بعد از جدا کردن بیشتر گل و لای چشبیده به سبزی آن رابا آب می شوند تا گل و لای سبزی از بین برود اما هنوز انگلهای چسبیده به سبزی پاک نشده به همین علت مرحله دوم را باید انجام داد. مرحله دوم، انگل‌زدایی است که طی آن یک ظرف آب، به ازای هر لیتر آب، بین ۲ تا ۴ قطره مایع ظرفشویی می ریزند و سبزی را در آن غوطه ور می کنند تا لیز شود و تخم و کیست انگل‌ها لیز و لزج شود و به سطح آب بیاید. در این مرحله باید آب روی سبزی به آرامی تخلیه شود تا انگل ها دور ریخته شوند و سپس سبزی‌ از درون ظرف خارج شود. مرحله سوم، میکروب‌زدایی است که طی آن باید دوباره سبزی را درون یک ظرف پر از آب غوطه‌ور کنید و مقداری از محلول‌های ضدعفونی‌کننده مانند پرکلرین را که در بازار وجود دارند، طبق دستور روی آن‌ داخل آب سبزی بریزید. طبق دستور روی آن ماده چند دقیقه صبر کنید تا عمل ضدعفونی انجام شود. مرحله چهارم یا مرحله نهایی هم، آبکشی ساده است تا اثر مواد شیمیایی ضدعفونی کننده کاملاً از بین برود و در این صورت سبزی کاملاً پاک و قابل استفاده است.