آیا سی تی اسکن برای بیماران کرونایی خطرناک است؟!

خبرگزاری تسنیم: دکتر مسعود پزشکی راد، دبیر سی و ششمین کنگره سالیانه انجمن رادیولوژی ایران ظهر امروز در نشست خبری این کنگره در پاسخ به این سؤال که آیا اشعه تصویربرداری‌های پزشکی در تشخیص بیماری کرونا مضر هستند یا خیر اظهار کرد: هر روش تصویربرداری باید در جایگاه صحیح خود استفاده شود.

وی ادامه داد: تقاضای القایی در انجام تصویربرداری‌های پزشکی، هزینه‌های مالی برای بیماران و کشور در پی دارد، رادیوگرافی قفسه صدری و سی‌تی‌اسکن، دارای اشعه یونیزان هستند که خطراتی برای سلامت فرد و درنتیجه جامعه دارد؛ علیرغم این‌که این دو روش تشخیصی، جایگاه ویژه‌ای در تشخیص بیماری کرونا دارند، اما قرار نیست بر مبنای احساس نیاز و ترسی که در افراد از کرونا ایجاد شده است برای همه بیماران از این روش‌های تشخیصی استفاده شود.

دبیر سی و ششمین کنگره سالیانه انجمن رادیولوژی ایران تصریح کرد: سی‌تی‌اسکن و رادیوگرافی قفسه سینه روش غربالگری نیستند و پزشک معالج، بر اساس علائم بیمار و در برخی از مراحل بیماری، تصویربرداری از قفسه صدری را درخواست می‌کند.

پزشکی‌راد خاطرنشان کرد: در قدم اول، رادیوگرافی قفسه سینه یا ریه قابل درخواست است، زیرا رادیوگرافی میزان اشعه پایین‌تری دارد، اگر نیاز به دقت بیشتری باشد یا پزشک بخواهد عوارض یا شدت درگیری ریوی بیمار را ارزیابی کند، از سی‌تی‌اسکن استفاده می‌کند. سی‌تی‌اسکن، حدود ۵۰ تا ۱۰۰ برابر رادیوگرافی، به بیمار اشعه وارد می‌کند و هزینه بالاتری دارد، ولی به هرحال، ارزش تشخیصی بالاتری دارد؛ اما این روش تشخیصی باید زمانی به کار گرفته شود که از آن به‌جا استفاده شود بنابراین تصویربرداری برای بیماری کرونا، روش غربالگری نیست و تشخیصی است و مردم به دلیل ترس، نباید از پزشک درخواست انجام تصویربرداری داشته باشند و این روش تشخیصی باید بر اساس صلاحدید پزشک معالج انجام شود.

وی در پاسخ به این سؤال خبرنگار تسنیم که آیا در کشور ما تصویربرداری پزشکی بیش از حد نیاز انجام می‌شود، تصریح کرد: نمی‌توان در این باره اظهار نظر قطعی کرد، اما می‌توان این را گفت که به علت نبود یک سیستم ارجاع مناسب، ممکن است تصویربرداری‌ها مکرر برای بیماران انجام شود؛ تا زمانی که سیستم ارجاع مناسبی نباشد تا بیمار به پزشک خانواده و سپس به مراکز دیگر مراجعه کند، نمی‌توان آمار دقیقی ارائه کرد. برای این که دریابیم میزان تجویز و توصیه به تصویربرداری‌های پزشکی بیشتر از کشور‌های دیگر است یا خیر، نیاز به اصلاح سیستم ارائه خدمات پزشکی و استقرار نظام ارجاع داریم.

وی ضمن گرامیداشت یاد و خاطره شهدای مدافع سلامت، گفت: متأسفانه تعدادی از همکاران رادیولوژیست را به دلیل ابتلا به بیماری کرونا از دست داده ایم؛ کنگره انجمن رادیولوژی سالانه به صورت حضوری برگزار می‌شد، اما به دلیل کرونا، امسال از ۱۳ تا ۱۶ آبان ماه این کنگره به صورت مجازی برگزار خواهد شد؛ تصویربرداری در بیماری کرونا از محور‌های اصلی این کنگره است و تصویربرداری زنان و زایمان، اطفال، رادیولوژی مغز و اعصاب و... از سایر محور‌های مورد بحث در این کنگره خواهد بود. بالغ بر ۷۰ سخنرانی توسط سخنرانان داخلی و خارجی برای متخصصین تصویربرداری ارائه خواهد شد؛ بیش از ۹۰ مقاله علمی مورد داوری قرار گرفته است که نتایج این مقالات جدید در اختیار همکاران قرار گرفته است.

تأثیر تحریم‌ها بر مراکز تصویربرداری پزشکی

دکتر حسن هاشمی، دبیر بورد رادیولوژی و مدیرگروه رادیولوژی دانشگاه علوم پزشکی درباره تجهیزات و امکانات مراکز تصویربرداری نیز در این نشست گفت: اکثر هزینه‌های دستگاه‌های رادیولوژی به ارز وابسته است؛ بسیاری از مراکز برای ادامه کار با سختی‌هایی روبرو شده اند و حتی بخشی از مراکز دانشگاهی و دولتی نیز به بخش خصوصی واگذار شده اند و رادیولوژی به تکنولوژی وابسته است و اگر دستگاه‌های تصویربرداری مشکلی پیدا کنند، تأمین و تهیه آن‌ها هزینه‌های سرباری بسیاری خواهد داشت و بروز مشکل و خرابی در یک دستگاه، باعث افزایش شدید هزینه‌ها و درنتیجه تعطیلی برخی مراکز تصویربرداری شده است.

وی با ارائه مثالی افزود: هر کپسول گاز هلیوم که برای دستگاه MRI نیاز است پنج سال پیش ۵ میلیون قیمت داشت، ولی امروزه این قیمت به ۱۰۵ میلیون تومان رسیده است.

دکتر محمدعلی کریمی، عضو هیئت مدیره انجمن رادیولوژی ایران نیز در این نشست درباره هزینه‌ها و تعرفه‌های مراکز تصویربرداری پزشکی گفت: تتخصص رادیولوژی بیشترین وابستگی را به تجهیزات پزشکی دارد که دستگاه‌ها و تجهیزات پزشکی نیز بیشترین وابستگی را به ارز دارند، دستگاه‌های رادیولوژی، سی تی اسکن، MRI و ... با ارز آزاد تهیه می‌شوند که نرخ این ارز به طور سرسام آوری بالا رفته است، اما این افزایش، در سیاستگذاری‌های تعیین تعرفه درنظرگرفته نشده است.

وی افزود: این امر باعث شده هزینه خرید و نگهداری تجهیزات پزشکی و اقلام مصرفی روزمره مراکز تصویربرداری افزایش یابد و تعدادی از این مراکز رو به ورشکستگی و حتی تعطیلی بروند. انتظار داریم دولت با افزایش پوشش بیمه ای، بدون این که به مردم فشار مالی مضاعفی وارد شود، این هزینه‌ها را جبران کند تا کیفیت خدمات تصویربرداری برای مردم افت پیدا نکند و مراکز تصویربرداری، توان تأمین و تعمیر تجهیزات را پیدا کنند. با شعار دادن، نمی‌توان مراکز تصویربرداری را سرپا نگه داشت.

وی افزایش نظارت و پوشش بیمه‌ای را راهکار جلوگیری از تقاضای القایی و جلوگیری از افزایش هزینه‌های درمانی مردم دانست.

دکتر حسین قناعتی، رئیس مرکز تحقیقات رادیولوژی نوین و تهاجمی نیز در این نشست با بیان این که رادیولوژی در ایران علی رغم تحریم‌ها رشدعلمی بسیار خوبی داشته است؛ تصریح کرد: با استفاده از این تخصص می‌توان بدون جراحی، مشکلاتی نظیر فیبروم رحمی، مشکلات تیروئیدی و برخی سرطان‌ها را درمان کرد؛ در بحران کووید ۱۹ باید از ابزار‌هایی که داریم استفاده بهینه کنیم؛ نباید همه افرادی که دچار کرونا می‌شوند تحت سی تی اسکن قرار بگیرند و سی تی اسکن و تست، روش‌هایی تشخیصی هستند که باید توسط متخصص مربوطه تجویز شوند و کمکی برای کنترل اپیدمی کنند در غیر این صورت مؤثر نخواهند بود. به نظر من در این زمینه برنامه ریزی برای منابع و واردات و استفاده از تجهیزات تصویربرداری به خوبی صورت نمی‌گیرد.

وی افزود: اشعه‌هایی که در تصویربرداری استفاده می‌شود می‌تواند تغییرات ژنی ایجاد کند و ترجیح در رادیولوژی بر این است که تا حد امکان افراد در معرض اشعه قرار نگیرند، اما در صورتی که پزشک تصویربرداری تجویز کند انجام دادن آن مشکلی ایجاد نمی‌کند.