پروژه فرانسوی

مهدی گیوه‌کی در ادامه نوشت: جشنواره سیاسی کن، حضور دو فیلم خاص مربوط به ایران و حواشی و نظرات عوامل سازنده آنان، ذکر چند نکته را ضروری می‌سازد.

همزمانی تقریبی پخش فیلم عنکبوت در ایران و عنکبوت مقدس در کن، اظهارات دروغ عوامل برادران لیلا، گفتگو با بی‌بی‌سی فارسی و تکرار دروغ‌های همیشگی درباره وضعیت داخلی ایران، جایزه به یک هنرپیشه که سال‌هاست از ایران مهاجرت کرده - و عملا با بازی در عنکبوت مقدس، نقش بازیچه دست چندم جریان اصلی را داشت - بیانیه برخی سینماگران و هنرمندان داخلی و اظهارات چند هنرپیشه زن درمورد تعرض به آنها، همگی نشان از آن دارد که یک دستورالعمل جدید برای کنشگری منفی جریان هنری وابسته، صادر شده است.

سرنخ این اظهارنظرات و هجمه‌های یکباره را باید در سفارتخانه‌های اروپایی در تهران و به طور مشخص، سفارت فرانسه دنبال کرد. سال‌های طولانی است (از پیش از انقلاب اسلامی) که سفارت فرانسه در ایران، به دنبال کنترل و خط‌دهی به هنرمندان ایرانی در حوزه‌های مختلف است. دیدار‌های مستقیم و دوره‌ای در سفارت فرانسه با برخی از این به اصطلاح هنرمندان یا سفر خارجی و دیدار با عوامل امنیتی فرانسوی و تهدید‌ها و تطمیع‌هایی که انجام می‌شود، سبب شده این اظهارات و برخی رفتار‌ها و کنش‌های هدایت‌شده از سوی آنان صورت گیرد.

بی تردید، امتداد این شبکه فرانسوی را باید در داخل رصد کرد که سال‌هاست هدایت پنهان سینما و فرهنگ و هنر ایران را در دست داشته و هرگز نمی‌گذارند جریاناتی غیر از این جریان وابسته در هنر دیده، فعال و برجسته شوند. دولت انقلابی و غیرانقلابی هم ندارد. این جریان در فرهنگ و هنر، ریشه دوانده و با تغییر دولت‌ها، تنها سرعت آن کند و تند می‌شود، وگرنه در اصل ماجرا تغییری حاصل نمی‌شود.

فیلم برادران لیلا از نوع فیلم‌های سیاه یا ژانر فلاکت و بدبختی است که با مجوز وزارت ارشاد پیشین ساخته شده، ولی مسؤولان سازمان سینمایی به گفته خودشان، فیلم را ندیده‌اند. این فیلم، دستپخت وزارت ارشاد دولت روحانی است.

سرمایه‌گذار فیلم، فرانسوی است و هنوز مجوز اکران داخلی ندارد و سازنده با توجه به سرمایه‌گذار خارجی، فیلم را اصلاح نخواهد کرد. اینجاست که سازمان سینمایی وظیفه دارد به دور از هرگونه مماشات، مجوز اکران را صادر نکند. کمتر کسی است که نداند هدف‌گذاری سازندگان این فیلم، حضور در اسکار بوده و طبق قوانین اسکار، فیلم باید در داخل کشور نمایش داده شود؛ هرچند احتمال دارد اسکار، قوانین خود را زیر‌پا بگذارد.

عنکبوت مقدس، ادامه یک پروژه است که از دهه۸۰ شروع شده. مازیار بهاری، خبرنگار نیوزویک که سال ۸۸ در ایام فتنه به علت مسائل امنیتی بازداشت شد، سال ۸۰، مستندی با عنوان «عنکبوت آمد» را با موضوع سعید حنایی، قاتل زنجیره‌ای زنان مشهدی ساخت. سال گذشته نیز فیلم عنکبوت، ساخته ابراهیم ایرج‌زاده با تهیه‌کنندگی جواد نوروزبیگی از جشنواره فجر بازماند و به‌تازگی در سینما‌ها اکران شد. عنکبوت مقدس نیز توسط یک کارگردان دوتابعیتی در خارج از ایران ساخته شده است. این سه فیلم و مستند از یک آبشخور فکری و جریانی تغذیه می‌شود که در زنجیره این جریان وابسته، مثل همیشه بعضی اصلاح‌طلبان داخلی و برخی رسانه‌های آنان و هنرمندان وابسته به این جریان فعال هستند.

با بررسی برخی واکنش‌ها پس از اکران عنکبوت در ایران و عنکبوت مقدس در کن و برخی جریانات مشهدستیز و تقاطع‌گیری آن‌ها با یکدیگر، بخشی از نوک کوه یخ این جریان وابسته در فرهنگ آشکار می‌شود. این‌که کارگردان عنکبوت مقدس از یک کارگردان معروف و تهیه‌کننده ایرانی تشکر می‌کند، نشانه چیست؟ کارگردان اصلاح‌طلبی که از سال‌های نه چندان دور و با حضور در شهرداری تهران و سفر‌های گاه و بیگاه به فرانسه به بهانه فیلم ساختن، موجبات هشدار دلسوزان را فراهم آورده بود و امروز نقش هدایتگر این جریان را به عهده دارد. فهم این کنش‌های پیدا و پنهان و توجه عمیق به عقبه داخلی آنان بی‌تردید، لازم و ضروری است.

جریان انقلاب در حوزه هنر باید بیش از پیش فعال شده و به دور از هیجان، شروع‌کننده یک جراحی اساسی باشد؛ جراحی‌ای که هدف غایی آن، پالایش عرصه هنر از جریانات وابسته خواهد بود. از دیگر سو، تکلیف برخی جریان‌ها که این روز‌ها با برجسته‌سازی جایزه هنرپیشه زن موردنظر در کن و تبریک و یادداشت و مقاله نوشتن در این خصوص، عملا نقش پیاده نظام جریان ناتوی فرهنگی را بازی می‌کنند نیز باید مشخص شود. همسویی بی‌بی‌سی و برخی جریان‌های داخلی و محور کردن به اصطلاح موفقیت بازیگر زن فیلم عنکبوت مقدس، ایجاد پوشش برای رسیدن به یک هدف اصلی دیگر است، وگرنه خودشان می‌دانند این موفقیت نیست و بازیگر مذکور، بازیچه دست جریانات برای بازی بزرگ‌تری شده است.

نکته آخر این‌که اتفاقات کن، اولین آزمون جدی فرهنگی دولت سیزدهم است که نشان خواهد داد، دولت در برابر این ماجرا‌ها چه واکنشی خواهد داشت و آیا عزمی جدی برای پاکسازی عرصه فرهنگ و هنر از نفوذی‌های سفارتخانه‌های اروپایی دارد یا خیر؟