چرا امکان صدمه‌زدن به سایت هسته‌ای فردو وجود ندارد؟

باشگاه خبرنگاران جوان: به سالروز خروج آمریکا از برجام نزدیک می‌شویم؛ ۱۸ اردیبهشت سال گذشته، دونالد ترامپ خروج واشنگتن از برجام را امضا کرد و پس از آن هر روز بیشتر از روز گذشته تلاش کرد تا با اعمال تحریم ها عرصه را بر اقتصاد ایران تنگ کند که البته تهران هم متقابلا تمام تلاش خود را برای کاستن اثرات آن به کار گرفت.

برخی اخبار حاکی از آن است که حسن روحانی رئیس جمهور کشورمان روز چهارشنبه در رابطه با برجام، اقداماتی که ایران در یک سال گذشته انجام داده و اقداماتی که در آینده انجام خواهد داد، سخنرانی خواهد کرد.

در ادامه گفت و گویی را درباره مطالبی که احتمالا در روز چهارشنبه بیان خواهد شد را خواهید خواند.

حسن عابدینی کارشناس مسائل بین الملل در گفت‌وگو با خبرنگار حوزه سیاست خارجی گروه سیاسی باشگاه خبرنگاران جوان، با اشاره به سالروز خروج آمریکا از برجام گفت: نخست اینکه دولت ایالات متحده آمریکا هرگز به تعهدات بین المللی خود وفادار نبوده است و پیش از این نیز بار‌ها گفته می شد که هیچگونه اعتمادی به امضای مقامات آمریکایی نیست.

وی در ادامه افزود: آنچه در حال حاضر اتفاق افتاده این است که پس از یک سال که از خروج آمریکا از برجام می گذرد، ۳ روز پیش واشنگتن ۲ تحریم تازه را علیه ایران اعمال کرد که یکی از آن‌ها ۲ معافیت را از بین برد؛ یکی از آن‌ها شامل انتقال آب سنگین ایران به عمان بود که طبق برجام ایران حق دارد ۱۳۰ تن آب سنگین را در داخل کشور نگه دارد و مازاد آن را از طریق عمان به کشور‌های خریدار بفروشد؛ معافیت دوم هم مبادله اورانیوم غنی شده و کیک زرد بود که آمریکا آن را هم لغو کرد.

این کارشناس مسائل بین الملل در ادامه توضیح داد: موضوعات ذکر شده به این معنا است که عملا نه تنها آمریکا تحریم‌های مجدد را بر ضد جمهوری اسلامی ایران تدارک دیده است، بلکه پوسته‌ای که از برجام باقی مانده بود با اقدام اخیر آمریکا شکسته شد؛ بنابراین جمهوری اسلامی ایران به عنوان یک کشور مسئولیت پذیر در صحنه بین المللی که طی ۴ سال گذشته با پایبندی خود به تعهدات برجام خویشتنداری کرد، اکنون شرایطی پیش آمده است که ایران می‌تواند در چاچوب بند ۲۶ و ۳۷ برجام به اقداماتی که علیه اش انجام شده در این مدت زمان انجام شده است، پاسخ دهد.

ایران می‌تواند بهره برداری از سانتریفیوژهای نسل جدید را شروع کند عابدینی در رابطه با پاسخ‌ها و راه حل‌هایی که ایران در مقابله اقدامات آمریکا می تواند انجام دهد، توضیح داد: گزینه‌های بسیار زیادی در چارچوب برجام بر روی میز است، نخست اینکه ایران می‌تواند بهره برداری از سانتریفیوژ‌های نسل جدید مانند IR ۴ و IR ۲ N را شروع کند؛ ویژگی این سانتریفیوژ‌ها این است که قدرتشان ۵ برابر IR ۱ها است، این به این معنا است که ما پیش از برجام ۱۹ هزار سانتریفیوژ نسل ۱ داشتیم، اما اکنون با سانتریفیوژ‌های نسل جدید که هم گازدهی شده اند، هم امتحان استاتیک آن انجام شده است، به علاوه اینکه از تمام تست‌ها موفق بیرون آمده اند و در قالب زنجیر‌های ۱۷۰ تایی امکان بهره برداری آن‌ها فراهم شده است، ما با چیزی حدود ۳ الی ۴ هزار سانتریفیوژ می توانیم میزان غنی سازی را بیش از دوران برجام ارتقا دهیم.

وی در ادامه افزود: نکته بعدی این است که ایران حتی امکان استفاده از سانتریفیوژ‌های نسل ir ۶ را هم دارد که در قالب زنجیره‌های ۲۰ تایی در حال حاضر آماده به کار هستند؛ بنابراین ایران با اقدام‌های خود می تواند نشان دهد این توانایی را دارد که حرکتی بسیار مثبت در برابر تحریم‌هایی که کاخ سفید علیه ایران اعمال کرده است انجام دهد و حاضر به عقب نشینی در مورد حقوق خود نیست.

این کارشناس مسائل بین الملل در ادامه خاطر نشان کرد: نکته دوم این است که ایران می تواند غنی سازی را در سطح ۳.۶۷ درصد را در فوردو آغاز کند، زیرا در حال حاضر غنی سازی ۳.۵ درصد را در نطنز انجام می دهد، اما فوردو ویژگی‌هایی دارد که آن را از نیروگاه‌های دیگر متمایز میکند.

عابدینی در رابطه با نیروگاه فردو توضیح داد: فردو یک سایت هسته‌ای است و به دلیل این که ۷۰ الی ۸۰ متر زیر زمین قرار دارد و به علاوه زیر سخره‌های بسیار مستحکمی ساخته شده است، در ادبیات غربی به عنوان مصونیت راهبردی از آن یاد می شود. به این معنا که هیچ گونه امکان صدمه زدن به آن وجود ندارد؛ بنابراین این موضوع می تواند پیام خوبی برای طرف‌های غربی باشد.

وی در ادامه افزود: علاوه بر موارد ذکر شده ایران می تواند بالای ۳.۵ درصد غنی سازی خود را در نطنز آغاز کند و حتی می تواند بیش از ۲۰ درصد هم غنی سازی خود را ادامه دهد، نکته بعدی این است که در فوردو پیش از برجام ایران غنی سازی ۲۰ درصد را انجام می‌داد و در حال حاضر هم با وجود اینکه زنجیره‌های سانتریفیوژ که توسط یک درپوش بسته شده و ارتباط زنجیره‌ها با هم قطع کرده است، اگر درپوش‌ها برداشته شده و از لحاظ فنی مجددا به یکدیگر وصل شوند امکان تولید اورانیوم غنی شده ۲۰ درصد نیز فراهم خواهد شد؛ بنابراین جمهوری اسلامی ایران می تواند از این اقدام به عنوان یکی از گزینه‌های پیش روی خود استفاده کند.

این کارشناس مسائل بین الملل درباره گزینه‌های پیش روی ایران ادامه داد: نکته سوم این است که مقامات کاخ سفید اظهار کردند ایران این حق را ندارد که از این به بعد آب سنگین صادر کند، اما ایران طبق برجام می‌تواند ۱۳۰ تن آب سنگین را در داخل کشور داشته باشد؛ از این پس هم می‌تواند این موضوع را اعلام کند قصد دارد مازاد تولید را در داخل کشور ذخیره کند.

عابدینی ادامه داد: نکته بعدی این است که ایران در طول ۵ سال گذشته در چارچوب اعتماد سازی به صورت داوطلبانه پروتکل الحاقی و کد اصلاحی ۱.۳ را اجرا کرده است و جمهوری اسلامی می‌تواند اجرای پروتکل الحاقی از این پس به تعلیق آورد که البته این موضوع منوط به اجرای مصوبه مجلس شورای اسلامی است. تمام موضوعاتی که در بالا ذکر شد اگر مسئولین جمهوری اسلامی ایران تمایل به انجام آن داشته باشند، می تواند یکی از گزینه‌ها باشد.

وی در ادامه اظهار کرد: همانطور که می دانید پروتکل الحاقی ظرفیتی را برای بازرسان فراهم می کند که از نقاط مختلف بازرسی کنند و اگر این پروتکل از طرف جمهوری اسلامی لغو شود، شمار بازرسان در ایران کاهش پیدا خواهد کرد. نکته بعدی این است که کد اصلاحیه ۱.۳ پیشتر در چارچوب آن همه کشور‌ها شش ماه قبل از آغاز غنی سازی باید سایت هسته‌ای را که مایلند راه اندازی کنند بید به آژانس بین المللی انرژی اتمی گزارش کنند، اما در چارچوب کد اصلاحیه ۱.۳ باید به محض این که ایده ساخت سایت به ذهنشان رسید آن را اعلام کنند و طبعا ایران می‌تواند اعلام کند که از این به بعد این کد اصلاحی را به حالت تعلیق در خواهد آورد.

کارشناس مسائل بین الملل در ادامه عنوان کرد: نکته بعدی این است که برخی مناطق مانند آب سنگین اراک پلمپ شده است که جمهوری اسلامی می تواند زمانی که طرف مقابل به هیچگونه از تعهدات خود پایبندی ندارد و علیرغم اینکه برجام در چارچوب قطع نامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل بسته شده است آن‌ را زیر پا می‌گذارند، جمهوری اسلامی هم می‌تواند از اجرای آن خودداری نماید.

ایران می‌تواند از پس تحریم‌های سنگین تر ازآنچه آمریکا اعمال کرده هم بر بیاید

وی در رابطه با اقداماتی که ایران در طول یک سال گذشته برای کاهش اثرات تحریم‌های برجام انجام داده است، اظهار کرد: ایران به دلایل مختلف میتواند از پس تحریم‌هایی سنگین تر از آن چیزی که آمریکا اعمال کرده است هم بر بیاید، زیرا نخست اینکه ایران تجربه دوران طولانی تحریم را دارد، از سال ۱۳۵۸ که تحریم‌ها اعمال شد و در دوران ریاست جمهوری باراک اوباما که تحریم‌ها به حالت فلج کنند‌های رسید و تا به امروز ادامه داشته است؛ بنابراین تجربه جمهوری اسلامی می تواند شرایط عبور از تحریم را فراهم کند؛ دوم اینکه جمهوری اسلامی ایران از یک تنوع و حوزه گسترده اقتصادی برخوردار است و این گونه نیست که اقتصاد ایران صرفا به یک کالای خاص وابسته باشد؛ گرچه نفت یکی از کالا‌های اساسی در سبد صادراتی ایران است، اما در حوزه‌های دیگر هم جمهوری اسلامی ظرفیت تبادل را دارد. برای مثال شاید اگر پیش از این بنزین را تحریم می کردند ایران با مشکل مواجه می شد، اما در حال حاضر در چارچوب راه اندازی پالایشگاه‌های مختلف ازجمله ستاره خلیج فارس ایران توانسته به خودکفایی برسد و این نشان می دهد که تحریم های آنها نمی تواند کارایی چندانی داشته باشد؛ در حال حاضر هم می توان با کشورهای همسایه (به جزِ آنهایی که باآمریکا روابط نزدیکی دارند) روابط تجاری مفید و نزدیکی برقرار کرد.

اگر "اقتصاد مقاومتی" به درستی اجرا شود، ایران می‌تواند از تحریم ها عبور کند این کارشناس مسائل بین الملل در ادامه افزود: نکته بعدی این است که ایران در بحث تحریم‌های آمریکا تنها نیست؛ به این دلیل که آمریکا به سبب خوی سلطه گری فشار‌های تجاری را علیه روسیه، ترکیه و در برخی از زمینه‌ها چین هم اعمال کرده است. بنابراین جمهوری اسلامی می تواند به راحتی با ایجاد تبادل تجاری با این کشور‌ها زمینه را برای عبور از مشکلات اقتصادی و تحریم‌ها فراهم کند. نکته بعدی که وجود دارد و می تواند در این حوزه موثر باشد به عقیده من بحث مربوط به بدهی‌های خارجی است؛ جمهوری اسلامی ایران جزء معدود کشور‌هایی است که از بدهی خارجی زیادی برخوردار نیست و همین موضوع سبب می شود که کشور‌های خارجی نتوانند به خاطر سر رسید بدهی‌ها فشار علیه ایران وارد کنند؛ علاوه بر همه این‌ها اتکا به اقتصاد داخلی که در ادبیات سیاسی ایران به اقتصاد مقاومتی شهرت پیدا کرده است، یکی از مهمترین موضوعاتی است که چنان چه به خوبی مورد استفاده قرار بگیرد، ایران می تواند به راحتی از موضوعات مربوط به تحریم‌ها عبور کند.

عابدینی در ادامه در پاسخ به این سوال که چرا طرف‌های اروپایی در طول این یک سال اقدام موثری در راستای جبران خسارات وارد شده به برجام پس از خروج آمریکا انجام نداده‌اند، تصریح کرد: به نظر می رسد که ریشه کم کاری اتحادیه اروپا در قبال برجام در راهبرد‌های اتحادیه اروپا و ۳ کشور بزرگ این اتحادیه شامل فرانسه، آلمان و انگلیس قرار دارد، که در این زمینه چند نکته را باید مد نظر قرار داد.

تجربه ایران می‌تواند شرایط عبور از تحریم را فراهم کند/ سابقه بدعهدی اروپا در زمینه هسته‌ای ایران/ تعلل اروپایی‌ها در اجرای برجام تعمدی است

اروپا سابقه بدعهدی در زمینه هسته‌ای ایران را دارد/ ما نباید از کشورهای اروپایی انتظاری داشته باشیم وی در ادامه افزود: نخست اینکه اتحادیه اروپا سابقه بد عهدی در قبال ایران به ویژه در زمینه هسته‌ای را دارد، اوایل پیروزی انقلاب اسلامی آلمان‌ها علیرغم تعهداتی که برای راه اندازی نیروگاه اتمی بوشهر را داشتند، متاسفانه شاهد بودیم که تعهدات خود را رها کرده و رفتند، نکته دوم فرانسوی‌ها علیرغم اینکه ایران در سال ۱۳۵۴ حدود ۱۰ درصد از سهام اردیف پاریس را خریداری کرده بود و بنا بود در چارچوب آن توافق فرانسوی‌ها به ایران اورانیوم غنی شده بفروشند، اما نه اورانیومی تحویل ایران دادند و نه پولی را به ایران باز گرداندند و تا مدت‌های مدید هم این موضوع مورد بحث و مذاکره قرار گرفت ولی طرف فرانسوی تا مدت‌های طولانید به تعهداتشان عمل نکردند.

این کارشناس مسائل بین الملل در ادامه افزود: اوضاع انگلستان هم که معلوم است؛ با توجه به اینکه انگلیس در سال ۱۳۳۲ اقدام به کودتا برای سرنگون کردن دولت ملی ایران کرد، مشخص است خصومتی را با ایران از دیر باز داشته است.

عابدینی در ادامه توضیح داد: از سال ۱۳۸۲ الی ۱۳۸۴ جمهوری اسلامی ایران با سه کشور‌ نام برده وارد مذاکره شد، اما آن‌ها علیرغم ۳ توافق پاریس، بروکسل و سعدآباد تهران که صورت گرفت به هیچ یک از مفاد آن توافق نامه‌ها پایبند نبودند و در دوران گفت وگو‌های ۱+۵ که از سال ۱۳۹۲ آغاز شد، این سه کشور با جابجا کردن نقش‌های خودشان در هر دوره از مذاکرات، یکی از آن‌ها نقش پلیس بد را بازی می کرد؛ بنابراین ما نباید هیچگونه انتظاری از کشور‌های اروپایی داشته باشیم.

وی در پایان تاکید کرد: نکته بعدی اینکه روابط اتحادیه اروپا و آمریکا در هم تنیده است؛ آنها از لحاظ فرهنگی، سیاسی، اقتصادی، امنیتی و دیپلوماتیک به قدری در یک دیگر تنیده هستند که ما نمی توانیم بگوییم آن‌ها از یکدیگر جدا هستند؛ همچنین سیاست‌های آن‌ها در مقابل کشور‌های مستقلی مانند جمهوری اسلامی ایران همواره با یکدیگر همسو است؛ بنابراین عدم انجام تعهدات از سوی اروپا تعمدی بوده و این تعلل هم ناشی از راهبردی است که در این اتحادیه وجود دارد.