پایان دنباله‌روی روسیه از آمریکا در بحث هسته‌ای ایران

برنا: نیکلای پاتروشف یکی از بانفوذترین افراد کابینه روسیه امروز بعد از ظهر وارد تهران می شود. او که پیش از این رییس اداره اطلاعات امنیت فدرال روسیه بوده مدتی است به عنوان دبیر شورای امنیت ملی روسیه معرفی شده است. سفر وی به ایران شروعی دوباره در مناسبات ایران و روسیه به شمار می رود به ویژه آنکه محور این سفر پیشنهاد اخیر روسیه است که به طرح گام به گام معروف شده. روسیه تا چند سال گذشته دنباله رو سیاست آمریکا در بحث هسته ای ایران بود و عمدتا تلاش می کرد صرفا از شدت قطعنامه های تحریم شورای امنیت علیه ایران بکاهد و آن را تعدیل کند. مسکو در این ماجرا حتی از دادن رای ممتنع نیز خودداری می کرد اما طرح حاضر نشان از این دارد که روسیه برای اولین بار به یک ابتکارعمل دست زده و رویکردی جدا از سیاست های آمریکا را در پیش گرفته است. این امر نکته مثبتی به شمار می رود چراکه نشان می دهد مسکو مایل است با ابتکارعمل خود گره پرونده هسته ای ایران را بگشاید. به هر حال سفر نیکلای پاتروشف فرصتی را فراهم می کند تا این طرح به طور رسمی به مقامات ایرانی ارائه شود. دو نکته در رابطه با طرح گام به گام روسیه حائز اهمیت است. نخست اینکه گام به گام بودن این طرح به این معناست که از ایران سوالاتی پرسیده می شود و به محض اینکه تهران در هر مرحله به سوال پاسخ دهد, فاکتورهای تشویقی دریافت می کند. این اقدام در واقع پاسخ به انتقاد همیشگی ایران است؛ مبنی بر اینکه غرب همواره به دنبال امتیازگیری از ایران است بدون اینکه امتیازی به تهران ارائه کند و در برابر همکاری متقابل گام متقابلی بردارد. سرگی لاوروف, وزیر خارجه روسیه با طرح این پیشنهاد در واقع بیان می کند که نگرانی ایران قابل برطرف شدن است؛ به این طریق که به محض دریافت پاسخ تهران به یک سوال فاکتورهای تشویقی از طرف مقابل ارائه می شود. دومین نکته ای که در رابطه با این طرح مطرح است به نحوه ارائه سوالات مربوط می شود. طبق گفته لاوروف قرار است سوالات از آسان به سخت مطرح شوند. دلیل این امر آن این است که آنها می خواهند هرچه زودتر با ایران به تفاهم دست یابند. این گام مثبت به شمار می رود و می تواند فضای مثبتی در روابط دو کشور حاکم کند. نکته اساسی دیگری که باید مدنظر داشت این است که پاتروشف نیز حتما در تهران با سوالات متقابل ایران روبرو می شود چراکه سوال پرسیدن صرفا محدود به آنها نیست. ایران هم می خواهد بداند به واسطه کدام دلیل پرونده ایران به شورای امنیت گزارش شده و کدام اقدام ایران صلح و امنیت بین المللی را به خطر انداخته است که پرونده آن تحت فصل هفتم منشور ملل متحد به شورای امنیت منتقل شده است؟ به علاوه ایران مایل است بداند روند پرسش سوال تا چه زمانی قرار است ادامه یابد؟ اینکه مانند مدالیته 2007 زمانی که به سوالات پاسخ داده شد بار دیگر سوالات جدیدی قرار است طرح شود؟ سوال دیگر اینکه معیار درستی یا راستی آزمایی پاسخ ها کیست؟ به علاوه گروه 1+5 به ویژه آمریکا باید دست از بهانه جویی بردارد و به ایران پاسخ دهد که براساس چه مستنداتی ایران را به تولید تسلیحات هسته ای متهم می کند آنهم در شرایطی که همه فعالیت های ایران زیر نظارت آژانس قرار دارند؟ سوال دیگر تهران این است که مستندات آمریکا و اروپا برای اعمال تحریم های خارج از قطعنامه های شورای امنیت علیه ایران چیست؟ *تحلیلگر مسائل روسیه