مطلع فجر؛ چشم‌های بینای آسمان ایران +عکس

باشگاه خبرنگاران: رادار‌ها جزئی از پد‌افند هوایی نیرو‌های نظامی کشور‌های دنیا محسوب می‌شوند که وظیفه رصد و شناسایی دشمن را دارند و به محض شناسایی، موقعیت دشمن را به سامانه‌های دفاعی و پدافندی مخابره می‌کنند؛ هر کدام از این رادار‌ها نیز مربوط به شناسایی ادواتی است که از سوی دشمن برای حمله استفاده می‌شود. کشورمان ایران ۴۰ رادار پدافندی دارد که هر کدام کارآیی‌های خاص خودشان را در اعلام خبر حمله دشمن به سامانه‌های دفاعی دارند؛ گروه سیاسی باشگاه خبرنگاران جوان قصد دارد برای آشنایی هر چه بیشتر با این رادارها، مطلع فجر ۱ و ۲ که از مهم‌ترین رادار‌های ساخته شده داخل است، رادار نظارت هوایی بای استاتیک میان‌برد و کاوش را بررسی کند.

رادار مطلع فجر در ردیف اولین رادار‌های ساخت ایران مطلع فجر راداری است که توسط متخصصان داخلی در ۲ نوع ساخته شده، نوع ۱ آن جزو اولین رادار‌های کشور محسوب می‌شود که توانایی آن در شناسایی یا بهتر بگوییم کشف اهداف پنهان‌کار است، همچنین نوع کیفی مطلع فجر ۱ در زمره رادار‌های متوسط به بالا قرار می‌گیرد که در باند VHF به کار می‌رود. آنتن‌های مطلع الفجر ۱ به صورت یاگی یا شاخه‌ای هستند، وقتی این رادار بر روی کانتینر در حال حرکت است، آنتن‌های رادار به صورت جمع شده در سقف کانتینر قرار دارند و با رسیدن به ناحیه مورد نظر باز می‌شوند؛ برد این را‌دار ۳۶۰ درجه است که حدود ۳۰۰ کیلومتری در اطراف خود پوشش می‌دهد، البته با ارتفاع ۲۰ کیلومتر بالاتر از سقف پروازی بسیاری از هواپیما ها‌ی نظامی؛ علاوه بر این مطلع الفجر قابلیت ردگیری همزمان ۱۰۰ هدف و نگهداری سابقه اهداف را دارد.

همگی تجهیزات راداری در مطلع فجر نظیر مکانیزم‌های استقرار، سامانه‌های پردازش و کنترل نمایشگر‌های کاربران، ادوات مخابراتی و سامانه تولید برق توسط یک تریلر حمل می‌شود. توانایی دیگری که رادار مطلع فجر ۱ دارد، مجهز بودن به سامانه‌های ضد جنگ الکترونیک است که پایداری خوبی در فضا‌های نبرد مدرن ایجاد می‌کند. از جمله ویژگی‌های دیگری که این را‌دار دارد کاربرد آن به صورت شبانه‌روز است، علاوه بر این قابلیت آموزش استفاده، تعمیر و نگهداری این رادار بسیار آسان است.

رادار مطلع فجر ۱ تکمیل می‌شود ر‌ادار مطلع فجر ۲ را می‌توان تکمیل شده نمونه اولیه دانست یا آن را نمونه پیشرفته این رادار نام برد. مطلع الفجر ۲، راداری ۳ بُعدی است که تحرک آن نسبت به حجم بسیار بالای آنتن‌هایش مناسب است. این رادار مأمور شناسایی اهداف هوایی است، البته با هشدار زودهنگام در باند VHF که عملکردی مستقل دارد، اما در هر صورت رادار جزئی از شبکه یکپارچه پدافند هوایی می‌باشد.

شرایط آب و هوایی نیز هیچ تأثیری بر عملکرد رادار مطلع فجر ۲ ندارد و این رادار قادر است به راحتی در هر شرایطی از آب و هوا با بالاترین سطح کیفی که دارد عمل کرده و اهداف هوایی را تا برد ۴۸۰ کیلومتر و همچنین اهداف با سطح مقاطع پایین را شناسایی کند. مطلع فجر ۲ همانند نسل قبلی خود با تریلر قابل حمل بوده و منابع تغذیه آن توسط برق شهری یا دیزل ژنراتور انجام می‌شود. سیگنال‌های ارسالی این رادار از روش پردازش منسجم است که از نظر فاز به صورت یکسان فرستاده می‌شوند تا از اثرات تصادفی آن‌ها پیشگیری شود، این در حالی است که در روش‌های نامنسجم سیگنال‌های ارسالی دارای اختلاف فاز هستند. نتایج استفاده از چنین روشی تنها توانایی تشخیص کوچکترین تفاوت سرعت اهداف بوده که ناشی از اختلاف سیگنال‌های بازگشتی است؛ در مطلعفجر ۲ از ۳۲ آنتن در دو طبقه به فاصله حدود ۲ تا ۴ متر و در هر طبقه دو ردیف استفاده شده و هر ردیف ۸ آنتن بطور متقارن حول استوانه نگهدارنده قرار گرفته است؛ بنابراین ارتفاع نهایی آنتن‌ها از سطح زمین باید به حدود ۱۲ تا ۱۴ متر رسیده باشد که در افزایش پوشش‌دهی ارتفاع پایین و نزدیک به سطح زمین مؤثر است. آنتن‌های مستقر در طبقه اول و دوم این رادار دو کانال مستقل ایجاد کرده و قابلیتی را به وجود آورده است که اگر در طبقه اول آنتن‌های رادار از کار بیفتند، طبقه دوم به راحتی به کار خود ادامه می‌دهد. ویژگی‌های دیگری نظیر اندازه‌گیری زاویه، جهت سرعت و ارتفاع، اهداف پروازی به روش مقایسه سیگنال بین دو کانال مستقل در این رادار وجود دارد.

کابوس جنگنده‌های نسل پنجم، پهباد‌ها و موشک‌ها راد‌ار بای استاتیک، میانبرد دیجیتال و حالت جامد دارد که بر روی باند VHF به کار می‌رود. بای استاتیک میا‌ن‌برد اهداف هوایی را به خوبی شناسایی و اطلاعات را به شبکه پدافند هوایی می‌دهد. رادار بای استاتیک اطلاعات اهداف پروازی در سطح پایین که نظیر جنگنده‌های نسل پنجم، پهباد‌ها و موشک‌ها هستند را به سامانه‌های دفاعی می‌دهد. تکنیک پرش فرکانس این رادار از دو حالت خودکار و هوشمند با استفاده از حالت رندوم انجام می‌گیرد. کار تحلیل جمینگ دشمن را انجام داده و فرکانس‌هایی که تحت تأثیر جنگ الکترونیکی قرار گرفته تشخیص و برای تغییر آن اقدام می‌کنند.

بای استاتیک میانبرد، راداری ۲ بُعدی است و گیرنده‌های آن در فاصله چند کیلومتری از یکدیگر قرار دارند که این قابلیت به عنوان یک مزیّت برای رادار محسوب می‌شود، چراکه بخش‌های غیرفعال آن (پستیو) در حمله دشمن از رادار محافظت می‌کنند. البته توان تحرک این سامانه بالا بوده و فرستنده و گیرنده هر یک در مکان محافظت شده جداگانه‌ای قرار دارند و به راحتی منتقل می‌شوند در نتیجه زمان آماده به کار شدن و خروج از حالت کار کمتر از ۴۵ دقیقه است. مزیت دیگری که در طراحی و ساخت این سامانه لحاظ شده، بیشینه توان تشعشعی است که ۴۰۰۰ وات بوده و ۱۲۰ کیلومتر را پوشش می‌دهد. این سامانه قابلیت ردگیری تا ۱۰۰ هدف را با استفاده از توانایی ردگیری در حین جست‌وجو و ارتباط کامل با بخش‌های کنترل و فرماندهی دارد. این رادار دارای حامل‌های مختلف سیگنالی نوع پیوسته و فرستنده تماماً حالت جامد بوده و علاوه بر قابلیت JATS برای مقابله با جمینگ، تکنیک جهش فرکانسی و روش «طیف گسترده» نیز در آن به کار گرفته شده است.

رادار کاوش رادار کاوش از تجهیزات سامانه پدافند هوایی موشکی مرصاد محسوب می‌شود. این رادار همچون رادار‌های بای استاتیک میانبرد و مطلع الفجر کار جستجو و شناسایی اهداف مورد نظر را به عهده دارد. اهداف را پس از دسته بندی و برنامه ریزی با سرعت به واحد فرماندهی کنترل و ارسال می‌کند. البته این رادار جدای از ۲ رادار جویا و هادی نیست که در گزارش‌های بعدی در رابطه با بررسی رادار‌ها به آن می‌پردازیم.

جمهوری اسلامی ایران همانند دیگر کشور‌های دنیا حافظ منافع ملی خود است و برای تحقق این امر از هیچ تلاشی فروگذار نیست؛ همانطور که پس از پیروزی انقلاب اسلامی با وجود تهدیدات و دسیسه‌های دشمن قد خم نکرده و در صنعت نظامی با ساخت تجهیزات بومی جزء ارتش‌های قدرتمند دنیا محسوب می‌شود. نظام جمهوری اسلامی ایران تضمین می‌دهد که این روند را ادامه داده تا پیشرفت‌های وسیع‌تری در ساخت رادار‌ها و تجهیزات نظامی در مقابل تهدید‌ها داشته باشد.