رمز و راز «افزایش دقت» و «کاهش قیمت» راکت جدید فجرC-5 +عکس

سرویس سیاسی فردا؛ گروه امنیتی- دفاعی: یکی از مؤلفه‌های سنجش اثربخشی و کارآیی انواع مهمات نظامی می‌توان به دقت، قدرت تخریب، برد، سهولت در کاربری، قیمت و ... اشاره کرد که هر یک نقش بسزایی در طراحی، ساخت و تولید تجهیزات دفاعی دارند؛ از این رو اغلب شاهدیم نسخه‌های ارتقاءیافته‌ای از «یک نوع مهمات» در گذر زمان رونمایی می‌شود که پارامترهای اثربخش‌تری نسبت به نمونه قبلی خود دارند.

«راکت‌های فجر» یکی از این نوع مهمات است که تاکنون «ورژن»‌های متعددی از آن‌ها به مرور زمان بهینه و ارتقاء یافته است.

«راکت 333 میلیمتری فجر C-5 هدایت شونده» جدیدترین عضو خانواده راکت‌های فجر است که دهه فجر امسال برای اولین بار رونمایی شد؛ این محصول که تولید سازمان صنایع دفاع کشورمان است در مقایسه با نمونه‌های قبلی دارای ویژگی مهم «افزایش دقت» می‌باشد که برای این منظور با «حداقل هزینه»، مجهز به سیستم هدایت، کنترل و ناوبری شده است.

برای بررسی رمز و راز افزایش دقت راکت فجر 5 مدل C با حداقل هزینه، در ادامه نگاهی کوتاه به سیستم هدایت و ناوبری این مهمات که در حال حاضر در اختیار نیروی زمینی سپاه و ارتش و نیروی قدس است می‌پردازیم:

هدایت راکت فجر C-5 از نوع هدایت اینرسی است؛ سیستم هدایت مستقل یا اینرسی یک سیستم هدایت درونی است ‏که به صورت گسترده‌ای بر روی پرتاپه‌های هدایت‌شونده به ‏عنوان هدایت مرحله میانی پرواز استفاده می‌شود.

یکی از مهمترین قسمت‌های هر سیستم هدایت اینرسی، بلوک ناوبری آن است که منظور از ناوبری تعیین موقعیت و سرعت پرتاپه در هر لحظه از حرکت می‌باشد. روش‌های گوناگونی برای ناوبری وجود دارد که از بین آنها سیستم ناوبری اینرسی INS به دلیل قابلیت اطمینان و عدم نیاز به خارج از سیستم، برای کاربردهای نظامی در اولویت قرار دارد.

در اینگونه از سیستم‌ها، از حسگرهای اینرسی (ژیروسکوپ‌ها و شتاب سنج‌ها) که تعداد آنها در پرتابه‌های مختلف متفاوت است، استفاده می‌شود که به کمک این حسگرها شتاب، میزان غلت و زاویه حرکت راکت را تعیین می‌‏کنند و بر اساس این اطلاعات می‌توانند موقعیت راکت را نسبت به مکان شلیک و ‏نسبت به مختصات هدف موجود در حافظه آن مقایسه کنند.‏

ژیروسکوپ عضو اصلی سیستم‌های هدایت اینرسی می‌باشد که وظیفه اصلی آن‌ها ایجاد یک دستگاه مختصات مرجع است؛ ژیروسکوپ‌ها ‏سنسورهایی می‌باشند که از آن جهت به دست آوردن سرعت زاویه‌ای و موقعیت ‏زاویه‌ای راکت استفاده می‌شود. با پردازش این اطلاعات می‌توان موقیعت کلی راکت را نیز بر اساس محاسبات به دست آورد.‏

شتاب سنج دیگر عضو سیستم هدایت اینرسی است که وظیفه اصلی آن‌ ‏اندازه‌گیری شتاب راکت است که این شتاب‌ها می‌تواند ‏نسبت به دستگاه مرجع اینرسی یا دستگاه ‏مرجع دیگری مثل دستگاه متصل به زمین باشد.‏

سنسورهای اینرسی (ژیروسکوپ‌ها و شتاب سنج‌ها) متنوع و اکثراً گران‌قیمت هستند اما آنچه در راکت فجر C-5 استفاده شده، سنسورهای کم‌هزینه MEMS (Micro Electro-Mechanical System) است. سنسورهای MEMS در مقایسه با سنسورهای مکانیکی و نوری از تکنیک‌های میکروماشین سیلیکون بهره می‌گیرند که مهمترین مزیت آن، ابعاد کوچک، اجزاء نسبتاً کم، توان مصرفی پایین، وزن کم، ساخت به صورت مجتمع و بسته‌بندی کامل، زمان راه‌اندازی کم، قابلیت اطمینان بالا، نیاز به نگهداری کم، سازگاری با محیط‌های غیرطبیعی، مونتاژ ساده و از همه‌ مهمتر قیمت پایین آن‌ در تولید انبوه است.

پس آنچه باعث کاهش هزینه در راکت فجر C-5 شده استفاده از سنسورهای MEMS است اما یکی از مشکلات سیستم‌های ناوبری اینرسی، افزایش خطا با گذشت زمان به دلیل دریفت این سنسورها است که طراحان این راکت برای افزایش دقت و کاهش خطا، از سامانه‌‌های کمک ناوبری GPS و GLONNAS برای اصلاح و جبران خطای سیستم اینرسی استفاده کرده‌اند.

اگرچه سیستم‌های ناوبری ماهواره‌ای جی پی اس (متعلق به آمریکا) و گلوناس (متعلق به روسیه) از سویی دارای قابلیت اطمینان بالایی نبوده و امکان اختلال عمدی در امواج ماهواره‌ای آن‌ها توسط دشمن وجود دارد و از سوی دیگر سرعت تعیین موقعیت آن‌ها از سرعت سیستم ناوبری اینرسی کمتر است اما تلفیق سنسورهای MEMS راکت فجر C-5 با GPS & GLONNAS نظامی طراحی شده، دقت و قابلیت اطمینان این نوع راکت را در مقایسه با سایر اعضای خانواده راکت‌های فجر بالاتر برده است.

با توجه به قیمت‌های موجود یک سیستم تلفیقی GPS/INS با کمک سنسورهای MEMS دارای قیمتی بین 2000 تا 7000 دلار بر حسب دقت و سایر پارامترهای آن خواهد بود که البته این قیمت برای تیراژهای بالا مطرح است.