مصطفی انوشه: اعتماد مردم پشت تلگرام طلایی و هاتگرام است
مصطفی انوشه، عضو هیات مدیره شرکت راهکار سرزمین هوشمند و مدیر پروژه تلگرام طلایی و هاتگرام می‌گوید مردم به آن‌ها اطمینان دارند با او در مورد علت حذف آن‌ها از گوگل پلی و علت بی اعتمادی مردم به پلتفرم‌های بومی صحبت کرده ایم و اینکه مالکیت این دو اپلیکیشن متعلق به چه کسی یا چه نهادی است؟
هفته‌نامه شنبه: همه چیز از پیام‌های اخطاری شروع شد که از سمت گوگل به دست کاربران هاتگرام و تلگرام طلایی رسید؛ اینکه چنین نرم‌افزار‌هایی بدافزار هستند و از کاربران جاسوسی می‌کنند. بنابراین، این نرمافزارها را از روی گوشی موبایل‌تان حذف کنید. بعد از آن گوگل در یک برخورد سخت به گفته مدیران تلگرام طلایی، بدون اینکه به صاحبان هاتگرام و تلگرام طلایی پیام اخطاری بدهد، این نرمافزارها را از روی گوشی‌های کاربران ایرانی پاک کرد. همچنین گوگل اخطار‌هایی هم به بسیاری از اپلیکیشن‌های ایرانی داده است که به زودی پاک می‌شوید. شائبه‌های زیادی در این مورد مطرح شده است؛ گوگل چه تفاوتی بین اپ‌های ایرانی دیده است که به بعضی قبل از پاک شدن اخطار داده است، اما هاتگرام و تلگرام طلایی را بدون اطلاع قبلی از روی گوشی‌ها پاک کرد؟! صفت جاسوسی را به چه دلیل به کار برده است؟ اگر گوگل این کار را در راستای تحریم‌ها انجام داده باشد، تکلیف اپ‌های ایرانی چه می‌شود؟ مسئولان هاتگرام و تلگرام طلایی چه اقداماتی برای حل این مشکل در پیش گرفته‌اند؟ اگر گوگل سیستم عاملش را هم به روی کاربران ایرانی ببندد، چه باید کرد؟ آیا سیستم عامل بومی جایگزین
داریم؟ مصطفی انوشه، عضو هیات مدیره شرکت راهکار سرزمین هوشمند که مالک این دو نرم‌افزار است، در گفتگو با «شنبه» از وضعیت فعلی این دو نرم‌افزار، راهکار‌هایی که در پیش گرفته‌اند، دلیل جذب ۳۵ میلیون کاربر، شائبه‌های کمک مالی ۴۰۰میلیارد تومانی دولت به این نرمافزارها، هزار سروری که می‌گویند این نرمافزارها در ایران دارند و اینکه آیا دیتای کاربران را به ارگان یا نهادی می‌دهند یا نه یا اصولا دیتایی از کاربران را در جایی ذخیره می‌کنند یا نه، حرف زده است. یکی از انتظاراتی که حداقل از استارتاپ‌ها وجود دارد، شفافیت است. اما ما در مورد تلگرام طلایی و هاتگرام چیز زیادی نمی‌دانیم. داستان کسب‌وکار شما یعنی تلگرام طلایی و هاتگرام از چه زمانی و از کجا شروع شده و اصولا بنیانگذارشان چه کسی است؟ نزدیک ۳ سال است که هاتگرام و تلگرام طلایی با فاصله زمانی اندکی و قبل از فیلترینگ تلگرام شروع به کار کرده‌اند. سابقه فعالیت‌شان هم روی کافه بازار ثبت شده و قبل از دوره فیلترینگ یوزربیس نزدیک به ۲ میلیون نفر را تجربه کردند. آن زمان هنوز تعداد کلاینت‌ها زیاد نشده بود. سوال من این بود که ایده تلگرام طلایی و
هاتگرام مال چه کسی است؟ پشت این دو کلاینت یک شرکت دانش‌بنیان به نام راهکار سرزمین هوشمند است که بیش از ۱۰ سال است که در زمینه آی‌سی‌تی و آی‌تی فعالیت می‌کند. یعنی ایده مال یک فرد مشخص نیست بلکه متعلق به یک شرکت است. شرکت ما شناسنامه روشنی دارد و قابل رصدکردن است. از سال ۸۴ شروع به فعالیت کرده و در ۴حوزه، رتبه یک از شورای عالی انفورماتیک دریافت کرده‌ایم. شرکت‌های کمی در ایران وجود دارد که چنین دستاورد‌هایی داشته باشند. به دست آوردن چنین رتبه‌هایی نیاز به انجام پروژه‌های زیاد و کارنامه مالی مشخصی دارد. همچنین بیش از ۵ سال است که دانش‌بنیان هستیم. این شرکت خصوصی است؟ کاملا خصوصی است. این دو نرم‌افزار هم به‌عنوان دو کلاینت غیررسمی تلگرام با توجه به دسترسی‌هایی که خود تلگرام ایجاد کرده، به وجود آمده‌اند و از بستر خود تلگرام سرویس می‌گیرند. در خیلی از کشور‌ها هم چنین کار‌هایی انجام شده است؛ یا برای ارائه خدمات یا برای پیام‌رسانی. مانند نرم‌افزار پلاس در اسپانیا که یک پیام‌رسان است و اینستانو در هند که خدمات ارائه می‌دهد. در چنین مواردی دیتای کاربران کجا ذخیره می‌شود؟
کلیه دیتا‌ها روی سرورها و در بستر تلگرام اصلی ذخیره می‌شوند. یعنی می‌خواهید بگویید که تلگرام طلایی و هاتگرام هیچ‌گونه ذخیره اطلاعاتی نداشته و به دیتای کاربر هم دسترسی ندارد؟ ما از کاربران دیتایی در اختیار نداریم؛ و بعد تلگرام فیلتر شد و نرم‌افزار‌های شما فرصت بیشتری برای جذب کاربران به دست آوردند. ما امکاناتی در نرم‌افزارمان داشتیم؛ امکانی که در زمینه صیانت از محتوا قابل استفاده بود. خود تلگرام طلایی و هاتگرام حاصل این ایده بود که محتوای غیراخلاقی را در کلاینت‌ها نمایش ندهیم. وقتی فیلترینگ اتفاق افتاد، ما این امکان را داشتیم که براساس مواضع جمهوری اسلامی و قوانین کشور، محتوا را پالایش‌شده به کاربران ارائه دهیم. ارائه محتوای صیانت‌شده تنها در هاتگرام و تلگرام طلایی هم اتفاق نیفتاده، بلکه این کار توسط کسب‌وکار‌هایی مانند آپارات، کافه بازار و… هم انجام شده و هر کدام سیاست‌هایی را در حوزه محتوا رعایت می‌کنند. فیلترینگ اتفاق افتاد و این یعنی یک فرصت طلایی برای شما. قابلیت نرم‌افزارتان را به چه نهاد یا دستگاه‌هایی معرفی کردید که به نوعی شما را جایگزین تلگرام بدانند. قبل از
فیلترینگ هم ما نرم‌افزارمان را معرفی کرده بودیم و نصب میلیونی داشتیم؛ یعنی قبل از فیلترینگ، بیش از ۲ میلیون کاربر جذب کرده بودیم. ولی بعد از فیلترینگ به تعداد کاربران شما اضافه شد. ما به‌تدریج رشد کردیم. مسئله این بود که بعد از دوره اول فیلتر و رفع فیلتر، ما ریزش کاربر نداشتیم. رشدمان بعد از فیلترینگ دوم هم ادامه یافت. ضمن اینکه بعد از فیلترشدن تلگرام، کلاینت‌های دیگری هم ایجاد شد از جمله دیار که شبکه‌های فارسی‌زبان خارج از کشور هم آن را تبلیغ می‌کردند. دیار هم امکان اتصال به تلگرام را داشت بدون استفاده از فیلترشکن، اما موفق نشد و مردم ما را انتخاب کردند. تلگرام طلایی و هاتگرام چرا رشد کردند؟ دلیل راه‌اندازی این دو نرم‌افزار علاوه بر اینکه می‌خواستیم تلگرام پاک داشته باشیم، وقتی توسعه اولیه‌اش را تجربه کردیم، به این نتیجه رسیدیم که در بستر نرم‌افزار ارتباطی، ارائه خدمت بومی داشته باشیم. کما اینکه می‌بینید که خدمات بومی یا بک‌اند و فرانت‌اند کاملا بومی و مستقل از تلگرام ارائه می‌دهیم. مثل امکانات صوت و تصویر و امکان خرید شارژ، پرداخت عوارض بین جاده‌ای و… که در ادامه
فعالیت‌مان پررنگ‌تر می‌شوند. شما رشد این دو نرم‌افزار را بر پایه امکاناتی که دارند و سرویس‌های‌شان می‌دانید. اما بعد از فیلترشدن تلگرام، وزیراطلاعات مصاحبه‌ای کرد و گفت: تلگرام طلایی متعلق به جمهوری اسلامی است. به نظر می‌رسد که علاوه بر فیلترشدن تلگرام و بازشدن بازار، این حمایت‌ها هم نقش مهمی در جذب کاربر توسط شما داشت. ایشان گفتند متعلق به جمهوری اسلامی ایران است یعنی یک پیام رسان ایرانی است، اما عده‌ای می‌خواهند بگویند تلگرام طلایی متعلق به وزارت اطلاعات است! در حال پیگیری قانونی هستیم، چون کسانی که این حرف را می‌زنند، هیچ سندی ارائه نمی‌کنند. ولی حرف آقای وزیر به نفع شما شد و به نوعی دفاعیه از شما بود و به شما کمک کرد. از طرفی تکذیب می‌کنید که تلگرام طلایی متعلق به وزارت اطلاعات است؟ صد درصد تکذیب می‌کنیم. یکی از ابهامات در مورد نرم‌افزار‌های شما مربوط به سرمایه‌گذار و حجم سرمایه‌گذاری است؟ سرمایه‌گذار شما کیست و تاکنون چقدر برای این نرم‌افزار هزینه شده است؟ من این سوال شما را با یک سوال جواب می‌دهم. مگر چه حجم از سرمایه‌گذاری روی این دو نرم‌افزار صورت گرفته است؟
سرمایه‌گذاری روی یک کلاینت تلگرام چرا باید خارج از توان یک شرکت خصوصی باشد؟ سرمایه‌گذار ما، خود شرکت سرزمین هوشمند است. ولی می‌گویند نرم‌افزار‌های شما کمک مالی یا سرمایه ۴۰۰ میلیارد تومانی دولتی دریافت کرده‌اند. ما حتی شنیده‌ایم که می‌گویند چند هزار میلیارد تومان سرمایه دریافت کرده‌ایم. البته باید بین کمک مالی و سرمایه‌گذاری هم تفاوت قائل باشیم. ما هنوز از کسی یا جایی سرمایه نگرفته‌ایم، اما از سرمایه‌گذاری به شدت استقبال می‌کنیم. تعریف کمک حاکمیتی یا دولتی هم مهم است! آیا منظور همان چیزی است که در مورد پیام‌رسان‌ها اتفاق افتاد؟ ما چنین کمکی دریافت نکرده‌ایم. اما ما با نهاد‌ها و مراکز زیادی جلسه برگزار کرده‌ایم و کمک‌ها در همین راستا و در زمینه‌های مشاوره‌ای و… بوده و نه کمک مالی. نکته دیگر اینکه آنچه در مورد اعداد و رقم‌های مربوط به سرمایه و مسائل مالی نرم‌افزار‌های ما گفته می‌شود، بیشتر گمانه‌زنی است. افرادی که این ادعا‌ها را دارند، خودشان پروژه‌های زیادی از دولت گرفته‌اند و می‌دانند چنین رقم‌هایی صحیح نیست. چرا چنین شائبه‌هایی باید در مورد تلگرام طلایی و هاتگرام وجود داشته
باشد؟ چرا در مورد کسب‌وکار‌های دیگر مطرح نیست ما هم علاقه‌مندیم که جواب این سوالات را بدانیم. واقعا یک کلاینت تلگرامی نیازی به این عدد و رقم سرمایه و منابع مالی دارد؟ اگر نهاد یا ارگانی چنین هزینه‌ای می‌کند آیا می‌تواند هیچ ردی از خودش به جا نگذارد؟ از چه طریقی این پول منتقل شده است؟ آیا حاکمیت می‌تواند برای دفاع از یک پروژه چنین هزینه‌ای بکند؟ شاید چنین منابع مالی براساس مصلحت‌هایی در حوزه‌های دیگری در حال انجام است که آن را به ما نسبت می‌دهند. به نظر من این صحبت‌ها و رقم ۴۰۰ میلیارد تومانی که مطرح می‌شود، به خاطر ارزشی است که هاتگرام و تلگرام طلایی خواهند داشت. یعنی ارزش ۴۰۰ میلیارد تومانی؟ بله قطعا و حتی خیلی بیشتر. شاید تا یک سال دیگر این ارزش وجود داشته باشد. با ۳۵ میلیون کاربر و افزایش این تعداد، نرم‌افزار‌های ما چنین ارزشی خواهند داشت. شما فرض کنید که توسط ۳۵ میلیون کاربر، عملیات بانکی روی این نرمافزارها انجام شود، در آن صورت ارزش ما چقدر خواهد بود؟! خیلی زیاد. اما الان هنوز ما حتی ارزش‌گذاری هم نکرده‌ایم؛ بنابراین بیان این اعداد و ارقام نمی‌تواند درست باشد. غیر از کمک
مالی حرف‌های دیگری هم در مورد شما مطرح است؛ از جمله داستان سرورها؛ اینکه شما الان هزار سرور در ساختمان امام وزارت ارتباطات در میدان توپخانه دارید. این هم یک شایعه بود. حتی در بدنه دولتی هم تکذیب شد. خود ما هم مشتاق بودیم که چنین مکانی را ببینیم. شایعات مربوط هزار سرور را هم کاملا پیگیری قضایی می‌کنیم. وجود چنین سرور‌هایی را هم رد می‌کنیم. اخیرا در شبکه ۵ صداوسیما مطرح شده و قبل از آن هم که مطرح شد، واکنش وزیر ارتباط را در پی داشت که از خبرنگاران خواست همراه با او به ساختمان امام وزارتخانه بروند و ببینند که چنین سرور‌هایی وجود ندارد. واقعا کجای ایران و با چه امکاناتی زمینه نگهداری این تعداد سرور وجود دارد؟ چه دیتایی از ما در چه جایی وجود دارد؟ حتی ما می‌خواهیم بدانیم جایی در ایران را که می‌توان هزار سرور را نگهداری کرد یا دیتاسنتری که بتوان این همه سرور را نگهداری کند، کجاست؟ اصلا چنین تجربه‌ای را در ایران داریم؟ کدام دیتاسنتر در ایران وجود دارد که هزار سرور را در خود جای داده باشد؟! الان بزرگ‌ترین دیتاسنتر در کشورمان مربوط به پارس آنلاین در پردیس است که ۱۵۰۰ سرور رویش قرار دارد. یا
آسیاتک و برج میلاد در حال حاضر تنها ۶۰مگابیت به ازای هر ثانیه بیشتر نمی‌تواند ترافیک ایجاد کند. هزار سرور نه خودش را می‌شود قایم کرد و نه دولت می‌تواند پولش را پنهان کند. تیم‌تان الان چند نفر است؟ تیم ما حدود ۸۰ نفر روی این دو پروژه است. هزینه‌های شما از کجا تامین می‌شود؟ ما شرکت سرزمین هوشمند هستیم و محصولات زیادی داریم و در حوزه‌های مختلف فعال هستیم و از سایر درآمد‌ها روی هاتگرام و تلگرام طلایی هزینه می‌کنیم. این نرمافزارها الان درآمدزا هستند؟ ما هم درآمدزایی داشته‌ایم و هم برنامه‌هایی برای درآمدزایی داریم. ۳۵ میلیون کاربر، تنها در حوزه فروش شارژ، اعداد جذابی ایجاد می‌کند. در بخش تبلیغات هم با یکی دو شرکت اکوسیستم همکاری‌هایی داشته‌ایم تعداد کاربران هر دو نرم‌افزار الان ۳۵ میلیون نفر است؛ هر کدام چقدر یوزر دارند؟ تقریبا نصف نصف. ما به صورت روزانه هم ۱۷ میلیون نفر کاربر فعال داریم. بپردازیم به اخبار داغ روز‌های اخیر و حذف شما توسط گوگل. در واقع گوگل با یک برخورد خیلی سخت و بدون دادن اطلاع قبلی، هاتگرام و تلگرام طلایی را از
گوشی کاربران حذف کرد و به کاربران هم در مورد بدافزاری و جاسوسی‌بودن این نرمافزارها هشدار داد. البته اپ‌های ایرانی دیگری را هم حذف کرد. چه عکس‌العملی به این قضیه دارید؟ در یک ماه گذشته الگوریتم‌های تحلیل و شناسایی نرم‌افزار‌های اندروید از سمت گوگل تغییر کردند و سیاست گوگل هم در برخورد با این رویکرد‌های جدید، متفاوت شد و نرم‌افزار‌های ایرانی زیادی حذف شدند. ضمن اینکه حذف اپ‌ها دامنه جهانی داشته است. حتی در کشور‌های دیگری مانند چین هم اپ‌هایی از پلی‌استور حذف شدند. خود ما هم نمی‌توانیم به صراحت دلیل خاصی را ذکر کنیم و دلیل این برخورد را نمی‌دانیم. ما از مدت‌ها قبل در این استور حضور داشتیم. اگر مشکلی داشتیم، چرا تاکنون گفته نشده؟! ما چند مرجع داشتیم برای فهمیدن دلیل این کار گوگل. یکی اینکه از خودمان پرسیدیم که آیا ما در حال عملیاتی هستیم که با سیاست‌های گوگل همخوانی ندارد؟ برای رسیدن به پاسخ این سوال به دیگر مراجعی که امنیت اپلیکیشن را بررسی می‌کنند، مراجعه کردیم. طی این مراجعات به ۱۰۰درصد امن بودن این نرمافزارها رسیدیم. در کنار این، به روش‌های مختلف به گوگل پیام و ایمیل فرستادیم. بیش از ۵۰
ایمیل به گوگل زده‌ایم، اما هیچ پاسخی دریافت نکرده‌ایم. به نظر ما این کار گوگل که حتی حاضر نیست در موردش توضیح ارائه کند یا پاسخ ما را بدهد، آشکارا نقض حریم کاربر و صاحبان نرم‌افزار است. ما حتی فکر می‌کنیم این حذف به صورت ماشینی بوده و سوءتفاهم نرم‌افزاری باشد! شاید هم نرم‌افزار ما مشخصه‌ای دارد که از نظر گوگل قابل قبول نیست. هیچ شک سیاسی در این مورد ندارید؟ بسیار بعید است که مشکل به مسائل فنی مربوط باشد. البته با پاسخ‌ندادن گوگل به سیاسی بودن این تصمیم هم شک کرده‌ایم! ما نرم‌افزارهای‌مان را در استور‌های دیگر دنیا هم بارگذاری کرده‌ایم و با مشکلی مواجه نشده‌ایم. نرم‌افزار ما یک نرم‌افزار تازه‌کار و تازه از راه رسیده نیست و در نقاط مختلف جهان امتحان شده و مورد خاصی گزارش نشده است. ما می‌خواهیم فعلا قضاوت نکنیم و جنبه‌های سیاسی را کمرنگ ببینیم تا بتوانیم با گوگل ارتباط برقرار کنیم. راهکار شما برای عبور از این مشکل چه است؟ طی سه چهار روز آینده نسخه‌های جدیدی خواهیم داشت که این مشکل را حل کنیم. دعوت می‌کنم از همه کاربران نرم‌افزار که با مراجع بین‌المللی کنترل نرمافزارها آشنا
هستند لطفا نرم‌افزار ما را تست کنند. در ارتباط با همه نسخه‌هایی که تاکنون منتشر کرده‌ایم، نسخه‌هایی داریم که به زودی در اختیار رسانه‌ها قرار می‌دهیم. مسیر انجام تست نرم‌افزارمان را هم به مردم نشان خواهیم داد تا در جریان چگونگی تست قرار بگیرند. کافه‌بازار چرا هاتگرام و تلگرام طلایی را حذف کرد؟ حذف از کافه بازار با هماهنگی خودمان انجام شده، چون وقتی نرم‌افزار ما از پلی استور حذف شد، در کافه بازار هم به مشکل خورد و کاربر نمی‌توانست آن را نصب کند. براساس سیاست‌های کافه بازار چنین نرم‌افزاری باید جایگزین می‌شد، اما، چون هنوز مسئله را حل نکرده بودیم، ترجیح دادیم نرمافزارها فعلا روی کافه بازار نباشند، اما نسخه جدید را در کافه بازار خواهیم داشت. به هرحال حذف هاتگرام و تلگرام طلایی توسط گوگل را نمی‌توان با حذف امثال ناملیک یا شنوتو مقایسه کرد، چون همانطور که گفتم صفت بدافزاری و جاسوسی به این نرمافزارها اضافه کرده است. شما از این امر اظهار بی‌اطلاعی می‌کنید. حالا می‌توان این سوال را مطرح کرد که گوگل با چنین برخوردی و با این رفتار قهری، دنبال چه سناریو‌هایی برای ایران است و چه
انگیزه‌هایی دارد؟ ما هم نمی‌دانیم. ما در حال بررسی بیشتر هستیم. شاید این مسئله به خاطر تحریم‌ها باشد. الان ترجیح می‌دهیم سناریوی گوگل را حدس نزنیم. شاید باید همراه با دیگر کسب‌وکار‌ها و مراکز تصمیم‌گیری کمپینی ایجاد شود که برای موارد احتمالی و خطرات اینچنینی فکری بکنیم، چون این اتفاق ممکن است برای دیگر نرمافزارها هم بیفتد. اما در حال حاضر نمی‌توانم دقیقا بگویم که گوگل چه انگیزه‌هایی را دنبال می‌کند. خود ما هم دنبال پاسخ می‌گردیم. این برخورد گوگل اگر برخوردی ملی فرض شود، مقامات کشوری باید به این سوال پاسخ بدهند. اگر قبول کنیم که گوگل به نوعی نرم‌افزار‌های ایرانی را تحریم کرده است و هیچ‌گاه هم به ایمیل‌های شما پاسخ نخواهد داد، شما چگونه می‌خواهید به حیات‌تان ادامه بدهید؟ ما کماکان برای برقراری ارتباط تلاش می‌کنیم. اگر هم نتیجه نداد، از روش‌های دیگری استفاده می‌کنیم. چه روش‌هایی؟ مثلا نرم‌افزارمان را خارج از کشور ثبت کنیم. همزمان تمام تلاش‌مان را برای برقراری ارتباط با گوگل به کار بگیریم. طی چند روز اخیر هم پالیسی‌های گوگل را مرور کردیم و نرمافزارها را
به‌روزرسانی کرده‌ایم تا اگر مغایرتی وجود دارد، آن را رفع کنیم. مشکل بزرگ‌تری که پیش‌بینی می‌شود رخ بدهد، تحریم کاربران ایرانی از دسترسی به سیستم عامل گوگل است. در این مواقع از سیستم عامل بومی حرف زده می‌شود. اما وقتی از پسوند بومی استفاده می‌کنیم، باز حرف از انحصار، رانت دیتا، امنیت دیتا و… به میان می‌آید. مردم به آن شک می‌کنند. بالاخره مسئله عدم امنیت یا احساس عدم امنیت را نرمافزارها و محصولات بومی چگونه باید حل کنند؟ خود شما چه کار کردید یا چه کار می‌خواهید بکنید؟ اجازه بدهید من با بخشی از حرف‌های شما موافق نباشم. وقتی مردم ما از بستر اینترنتی استفاده می‌کنند که از وزارتخانه‌های داخلی کشور تامین می‌شود، یعنی برای‌شان واضح است که این بستر امن است. گزینه دیگری ندارند. به نظر من بی‌اعتمادی در این سطح وجود ندارد. نکته دیگر اینکه هاتگرام و تلگرام طلایی را هم به‌عنوان یک نرم‌افزار بومی می‌شناختند، اما مردم یک بله ۳۵میلیون نفری به این دو نرم‌افزار گفتند. ولی همین «بله» را پیام‌رسان‌ها دریافت نکردند. یعنی بسیاری از محصولات بومی این بله را از مردم نگرفتند.
باید ببینیم که چه محصولی، چه زمانی و در چه بستری ارائه می‌شود. هر زمانی یک امکان به نحوی صحیح وارد کشور شده، مردم از آن به خوبی استقبال کرده‌اند. مثلا همه مردم ایران انواع اطلاعات را از طریق پیامک رد و بدل می‌کنند. پیامک هم در بستر اینترنت همین کشور اتفاق می‌افتد و مربوط به حاکمیت همین کشور است. اما مردم در استفاده از نرمافزارها محتاط هستند که باید دلایلش را بررسی کرد. به نظر من مسئله مردم، عدم اطمینان نیست بلکه باید بررسی کنیم که نرمافزارها چطور، چه زمانی و با چه مشخصه‌ای به مردم معرفی می‌شوند. تلگرام طلایی و هاتگرام با وجود همه مخالفت‌هایی که از داخل و خارج از ایران با آن‌ها شد، توانست مردم را به خودش جذب کند و حتی قبل از فیلترینگ هم مورد استفاده مردم باشد. نکته دیگری هم وجود دارد و آن اینکه مثلا آپارات یک محصول بومی نیست؟ کافه بازار یک محصول بومی نیست؟ اما مردم از آن‌ها استفاده می‌کنند. این محصولات هم به لحاظ سطح دسترسی‌ها و محدودیت‌ها با نرم‌افزار‌های ارتباطی تفاوتی ندارند. اتفاقا نکته اینجاست که کافه بازار یا آپارات هیچ‌گاه برچسب دولتی یا حکومتی روی‌شان نبوده است. بنیانگذاران
مشخص دارند، سرمایه‌گذاری شفاف دارند و… به نظر من حساسیت‌هایی که برای امثال محصولات ما ایجاد می‌شود برگرفته از همین حساسیت‌های مردم است؛ یعنی مخالفان بررسی می‌کنند که مردم به چه چیزی حساسیت دارند، آنگاه آن برچسب را به محصول می‌زنند که مردم از آن استفاده نکنند. ما هیچ مشخصه حاکمیتی نداریم بلکه یک مجموعه خصوصی هستیم که شناسنامه مشخص و کاملا در دسترس داریم. یا مثلا بسیاری از پیام‌رسان‌های بومی، محصول مجموعه‌های خصوصی هستند، اما حس نبود اعتماد در موردشان وجود دارد، چون شاید نحوه ارائه‌شان درست نبوده است. پیام‌رسان‌های داخلی موفقیت چشمگیری نداشتند. شما آن‌ها را موفق می‌دانید؟ نه، ولی باید بگویم که برنده اصلی این بازی‌ها واتس‌آپ بوده که در فضای ایجاد شده برای محصولات بومی و مسائل مربوط به فیلترینگ و… از تعداد اندکی نصب به تعداد بسیار بالایی از نصب رسیده است. باز برمی‌گردم به سوالم در مورد بستن سیستم عامل توسط گوگل به روی کاربران ایرانی. اگر چنین اتفاقی رخ بدهد، شما به‌عنوان صاحب کسب‌وکار چه راهکار‌هایی دارید و اصولا چه کاری می‌توانید بکنید؟ بستن سیستم عامل یک سوال عمومی برای
همه کسب‌وکار‌های ایرانی است و مراجع تصمیم‌گیری. اما تاکنون در صورت مسئله‌های ما نبوده است. ما علاقه‌مند هستیم که نهاد‌های مرتبط در این زمینه تصمیم‌گیری کنند و راهکار ارائه بدهند. یعنی خود شما الان راهکار خاصی ندارید؟ نه نداریم، چون تاکنون در مسائل ما جایی نداشته است. سوال دیگر می‌تواند این باشد که ما در ایران می‌توانیم سیستم عامل جایگزینی داشته باشیم؟ ما با رسیدن به چنین سیستم عاملی با چنین کارکردی، فاصله داریم. اگر گوگل سیستم عاملش را به روی ایرانی‌ها ببندد، چه باید بکنیم؟ چنین کاری احتمالش صفر است. چرا؟ منطقی نیست. الان آورده اطلاعاتی و تسلطی که در این فضا دارند و کسب‌وکاری که دارند، مانع از این اقدام است، ولی اگر فرض را بر این بگذاریم که گوگل سیستم عامل را به روی ایرانی‌ها می‌بندد، حتما باید فکر بکنیم. ما با رسیدن به چنین سیستم عامل جایگزینی که مثلا بتواند روی همه گوشی‌های موبایل بنشیند، فاصله داریم. کما اینکه بسیاری از غول‌های دنیا هم نتوانسته‌اند چنین کاری بکنند. در این صورت چه اتفاقی می‌افتد؟ الان روی آی‌او‌اس چه اتفاقی افتاده است؟
همین اتفاق در مورد اندروید هم می‌افتد. البته این مسئله بزرگی است و تنها مربوط به موبایل‌ها نیست. من هنوز هم تاکید دارم که کار گوگل بیشتر سیاسی است تا فنی؛ بنابراین هر احتمالی وجود دارد. من نمی‌گویم اصلا جنبه فنی ندارد، اما جنبه سیاسی پررنگی هم دارد، چون روالی که برای حذف نرمافزارها در پیش گرفت، روال سخت و برخورد تندی بود. این نکته را هم اضافه کنم که گوگل به بعضی از کاربران گفته است که نرم‌افزار‌های هاتگرام و تلگرام طلایی ممکن است که حرف‌های شما را شنود کنند، اطلاعات بانکی‌تان را بردارند و بعضا پیام‌هایی هم داده، ولی هیچ چیزی نگفته و صرفا اخطار مضربودن داده. در واقع رفتار گوگل یگانه نبوده است. خود ما الان نرم‌افزاری داریم که دسترسی‌های زیادی دارد، اما گوگل آن را حذف نکرده است. طی چند روز آینده خبر خوشی برای حوزه آی‌تی کشور خواهیم داشت در مورد آنالیزی که روی این مسئله داشته‌ایم. گوگل به کاربران پیام داده که این نرمافزارها اطلاعات بانکی‌تان را برمی‌دارند. در حالی که از روز نخست که هاتگرام و تلگرام طلایی راه‌اندازی شده‌اند، روت پراکسی‌های این نرمافزارها به کل شبکه شتاب ایران بسته بوده
است؛ یعنی چنین ادعایی اصلا عملیاتی نیست. چون جواب سوالم را نگرفتم باز هم می‌پرسم که اگر گوگل در نهایت پاسخی به شما نداد، چه کار می‌خواهید بکنید؟ داریم به راه‌حل‌ها فکر می‌کنیم. هنوز چیزی را قطعی نکرده‌ایم. ما این مشکل را در فضای بین‌المللی حل می‌کنیم. راهکار دیگر ممکن است روی حوزه تکنولوژی باشد. به هر حال فعلا در حال بررسی هرچه بیشتر ابعاد این مسئله هستیم. تاکنون چقدر برای این نرم‌افزار هزینه شده است؟ دو بحث وجود دارد؛ یکی اینکه آنچه مردم می‌بینند چقدر برایش هزینه شده است و دیگر اینکه برای پروژههایی که در راستای اکوسیستم پیام‌رسانی است، چقدر هزینه کرده‌ایم. هزینه‌ها برای این نرم‌افزار یک‌چهلم عدد و رقمی است که مطرح می‌شود؛ یعنی حدود ۱۰میلیارد تومان. حتی به ما می‌گویند که سابقه پیام‌رسانی ندارید. در حالی که زمانی که همراه اول نوترینو را لانچ می‌کرد، ما مسنجر داشتیم، ولی لانچ نکردیم به این دلیل که پذیرشش را در سطح جامعه آن زمان مناسب نمی‌دانستیم. تشخیص‌مان این بود که در آن زمان لانچ نکنیم. خیلی‌ها حساب و کتاب می‌کنند که الان ۳۵میلیون کاربر دارند و هزینه نصب هر کدام ۵ تا
۶ هزار تومان است، پس هزینه بالایی تنها در این زمینه صرف شده است. اما باید بگویم که هزینه نصب ما از سایر دوستان کاملا متفاوت بوده و هزینه‌ها را کم کرده‌ایم. تفاوت این بوده که ما از جایی که کاربر وجود داشته، کاربر گرفته‌ایم با همان خدمات. اعداد ما قابل پنهان‌سازی نیست. آخرین بار یک فعال مخالف شبکه‌های اجتماعی خارجی در تلویزیون گفت که سرچ گوگل به صورت انالوگ و توسط انسان انجام می‌شود. همین تصور هم در ایران وجود دارد که در نرم افزار‌های بومی هم عده‌ای نشسته‌اند و حرکات کاربران را پایش می‌کنند. چقدر چنین کاری ممکن است و اصولا شما با دیتای کاربران چه کاری می‌کنید؟ در تلگرام آپشنی وجود دارد که به کاربر نشان می‌دهد که چقدر دیتا آپلود کرده است. این حجم داده بر مبنای ترافیکی هم که قبلا در کشورمان وجود داشته یعنی ترافیک بین‌المللی که ما در تلگرام داشتیم استفاده می‌کردیم، عدد و رقمی را نشان می‌دهد که نوعی از تکنولوژی را نیاز دارد که بتواند این حجم داده را رصد کند و در گام بعدی آن را ذخیره‌سازی کند. الان ما در کشور این تکنولوژی را نداریم که اگر بود، پیام‌رسان عالی بومی داشتیم. وقتی در پیام‌رسان‌ها
مردم به لحاظ کاربری به مشکل برمی‌خورند، یعنی این تکنولوژی را نداریم. هنگام نوشتن کلاینتی برای تلگرام، اتفاقی که می‌افتد این است که اطلاعاتی در سمت گوشی وجود دارد که کاربر آن را می‌بیند و می‌خواند. وقتی اطلاعات از گوشی خارج می‌شود که مثلا به سمت همراه اول و بعد اینترنت بین‌الملل برود و بعد به سرور‌های تلگرام برسد، این اطلاعات توسط پروتکل امن ام‌تی پرودو که نوعی اس‌اس‌ال هست و پروتکل رمزنگاری دارد، محافظت می‌شود و بنابراین وسط راه کسی نمی‌تواند اطلاعات را بردارد. اما این اطلاعات در گوشی وجود دارد؛ فرض کنیم که قرار بود این اطلاعات رویش اتفاقی رخ بدهد، حداقل باید مصرف اینترنت کاربر دو برابر می‌شد. اما این اتفاق برای هیچ کاربری رخ نداده است. ۳۵میلیون نفری که از این نرمافزارها استفاده کردند، چنین شکایتی نداشته‌اند. شما می‌گویید که اصلا دیتایی در هیچ سروری در ایران ندارید. ما امکان نگهداری چنین دیتایی را نداریم. ضمن اینکه سرور ذخیره‌سازی داده نداریم، بلکه سروری داریم که مردم را به تلگرام وصل می‌کند. پس چرا این همه حرف و حدیث در مورد ناامن‌بودن نرم‌افزار‌های شما وجود دارد؟
هفته گذشته هم پلیس فتا در مورد ناامن بودن هاتگرام و تلگرام طلایی صحبت کرد. حرف من این است که عده‌ای که به ما اعتماد کردند، گزینه‌های دیگری هم برای انتخاب داشتند، اما ما را انتخاب کردند. به نظر من مسئله مردم، داخلی یا خارجی بودن یک نرم‌افزار یا پیام‌رسان نیست؛ مسئله مردم کیفیت سرویسی است که دریافت می‌کنند. تنها نرم‌افزار‌های ما نبود که سرویس اینچنینی ارائه کردند، اما کیفیت سرویس‌های ما بود که مردم را جذب کرد. ما سرویس‌های دیگری را هم استفاده خواهیم کرد که مهم‌ترینش در حوزه پرداخت است. با تضمین اینکه کسی که این روند را انجام می‌دهد، در ایران احراز هویت شده و بانک مرکزی ایران او را می‌شناسد. همچنین همه امکاناتی را که در این نرمافزارها ارائه می‌کنیم، کاملا بومی هستند؛ چه به لحاظ زیرساختی و چه به لحاظ فنی و…. بخشی از اعتماد مردم از اینجا ناشی شده که ما تنها شرکتی هستیم که درِ آن به روی مردم باز است و جواب مردم را می‌دهد. در حالی که این امر در مورد سایر کلاینت‌ها صادق نیست. این سوال را به صورت کلی می‌پرسم. ترس از پلتفرم‌های بومی و اینکه ذخیره‌سازی دیتا‌ها یا استفاده نهاد‌ها یا ارگان‌های خاص از
دیتا‌ها از کجا ناشی می‌شود؟ قبلا مردم همه کارهای‌شان را با پیامک انجام می‌دادند. به نظر من این ترس واقعا وجود ندارد و مردم به دنبال سرویس باکیفیت هستند. الان وی‌چت در چین خیلی شفاف اعلام کرده که هرگونه دیتایی نهاد‌های قضایی از ما بخواهند، بلافاصله در اختیارشان قرار می‌دهیم. ما هم قطعا این کار را خواهیم کرد، چون تابع قوانین جمهوری اسلامی هستیم؛ بنابراین باید به‌عنوان یک کسب‌وکار، پاسخگو باشیم. اگر به ما گفته شود فلان کانال باید بسته شود، ما باید این کار را بکنیم. البته خود ما فیلتر‌های اخلاقی زیادی داریم و محتوای‌مان صیانت‌شده است؛ بنابراین اگر نهاد قضایی یا سایر ارگان‌ها از شما داده‌ای از کاربران بخواهند، شما آن را در اختیارشان قرار می‌دهید؟ در قانون اساسی اصل مشخصی به نام اصل ۲۵ وجود دارد که همه موظف هستند آن را رعایت کنند. این اصل می‌گوید: با حکم قاضی می‌توان هر دیتایی را گرفت. اما آیا قاضی‌ها می‌گویند تلفن همه را چک و کنترل کنید؟ قطعا نه. این اتفاق برای مجرمان رخ می‌دهد. از طرفی ما به اطلاعات کاربران دسترسی شخصی نداریم. مثال دیگر اینکه در آمریکا قانونی تصویب شد که
سرچ‌انجین‌ها باید لاگ کاربر را در اختیار نهاد‌های درخواست‌کننده قرار می‌دادند. بعد پروژههایی به‌وجود آمدند که می‌گویند مدل تکنولوژی من به این شکل است که اصلا از کاربر لاگ نمی‌گیرم که بخواهم آن را در اختیار کسی قرار بدهم. ما هم اصلا از کاربر لاگ نمی‌گیریم. از ما برای اطلاعات کاربران درخواست هم شده، اما چیزی نداریم که در اختیارشان قرار بدهیم! ترم شیت ما هم بسیار شفاف و قوانین‌مان کاملا واضح است. مردم می‌توانند آن قوانین را بخوانند و بعد وارد این نرمافزارها بشوند. سرویس ما هم روشن است. به تلگرام دسترسی ایجاد می‌کنیم با کنترل کانال‌های غیرمجاز. مشکل فعلی فکر می‌کنید، حل می‌شود؟ خیلی امیدواریم که حل شود. با راهکار‌هایی که گفتید به کار می‌گیرید یا با هویت ایرانی؟ قطعا ما با هویت ایرانی از سمت گوگل شناخته خواهیم شد، اما این هویت ایرانی ممکن است یک نماینده خارجی داشته باشد.
دیدگاه تان را بنویسید