۳ نکته مهم درباره حذف ۴ صفر از پول ملی

پایگاه خبری تحلیلی فردا:

عبدالناصر همتی، رئیس کل بانک مرکزی روز گذشته در نشستی به دعوت فراکسیون ولایی مجلس، حضور پیدا کرد تا درباره سیاست‌های پولی و ارزی دولت صحبت و عملا دفاع کند. دو روایت یکی به نقل از رئیس فراکسیون و یکی به نقل از روابط عمومی بانک مرکزی از این نشست به فاصله نیم ساعت از هم در ظهر روز گذشته منتشر شد که نقطه اشتراک هر دوی آنها، حذف چهار صفر از واحد پولی کشور بود.

همتی در این باره گفت: «لایحه حذف چهار صفر از پول ملی روز گذشته (شنبه) از سوی بانک مرکزی تقدیم دولت شده است و امیدوارم هرچه سریع‌تر این مهم به نتیجه برسد.» پیش از این برخی رسانه‌ها مانند تسنیم این تصمیم بانک مرکزی را پیش بینی کرده بودند، آن هم با رونمایی از ایران چک ۵۰هزار تومانی جدید در سه شنبه گذشته (۱۱دی). در این ایران چک جدید، عدد ۵۰ (مخفف ۵۰هزار تومان) جداگانه و به اعداد انگلیسی در پشت و روی اسکناس کار شده است. همچنین رنگ عدد ۵۰۰۰۰۰ ریال یکدست نیست و هم در نوشته عددی فارسی و هم در نوشته عددی انگلیسی آن، ۵۰ به یک رنگ و چهار صفر دیگر به رنگی دیگر مشخص شده اند.

۱۷ آذر ۹۵ بود که واحد پول ایران بنابر تصویب هیات دولت از ریال به تومان تغییر کرد؛ اما با مسکوت ماندن لایحه در دولت، این تغییر تبدیل به قانون و اجرایی نشد. حال دوسال بعد، پس از یک سال طوفانی با حرکات افسارگسیخته دلار، در موقعیتی که بر سر اعلام نرخ تورم هم اختلاف پیش آمده، بانک مرکزی می‌خواهد کاری را بکند که در نمونه کوچک آن (حذف یک صفر و تبدیل ریال به تومان)، دولت پا پس کشید و ثابت قدم نماند،

حذف چندصفر از پول ملی همانقدر که نمونه موفق در جهان مانند لیر ترکیه دارد، نمونه شکست خورده و اقتصادی متلاشی شده نیز دارد، مانند دلار زیمباوه. باید دید چقدر بانک مرکزی و دولت می‌توانند به سلامت از این پیچ خطرناک عبور کنند. بر فرض اینکه این عبور بی خطر باشد، چه بر سر مبادلات ما می‌آید؟ اینجا به چند نکته قابل پیش بینی اشاره می‌کنیم.

یکای جزء پول ایران چه خواهد بود؟

هفت صبح در ادامه می نویسد: شاید کمتر کسی از ما بداند که یکای پول امروزی ما، ریال، به ۱۰۰ دینار تقسیم می‌شود. ولی در حال حاضر خود ریال آنقدر بی ارزش شده است که تا چهار تاصفر در کنار یک ریال قرار نگیرد (هزار تومانی)، معنی پیدا نمی‌کند. در بسیاری از کشور‌های غربی «سنت» یا «ینی» کار دینارمان را می‌کند؛ واحدی متناظر با همان نسبت یکصدم. «جزء پول کشور» اهمیت می‌یابد. به این ترتیب که اگر قرار بر حذف چهار صفر از پول ملی باشد، ۱۰ هزار ریال برابر یک تومان می‌شود. جزء پول جدید اگر به روال جهانی آن، یک صدم واحد پول جدید باشد، هر جزء برابر ۱۰۰ریال امروزی می‌شود. به طور مثال در فاکتور‌های فروشگاه‌های زنجیره ای، دیگر خبری از آن عدد‌های عجیب مانند ۳۶۵۲۰ریال نخواهد بود و در نهایت قیمت تبدیل به عدد 3.65 یا همان سه تومان و ۶۵واحد جزء پول جدید می‌شود. خلاصه از هر رقمی که تا به حال به ریال دیده اید دورقم کسر می‌شود؛ یکی برای تبدیل ریال به تومان، یکی هم با توجه به جزء پول که یک صدم است و نه یک هزارم دورقم دیگر هم می‌رود پشت ممیز

چه بلایی سر قیمت‌ها می‌آید؟

تاثیر روانی عوض شدن یکباره شیوه نرخ گذاری و قیمت‌ها بسیار بالا خواهد بود. ولی آیا کسی که در ایران ماهی دومیلیون تومان حقوق می‌گیرد، هضم حقوق ۲۰۰۰ تومانی برایش آسان می‌شود؟ آیا از این پس بابت هر یک تومانی که از جیبش می‌رود، حس بدتری ندارد؟ از آن طرف، فروشندگان اصناف مختلف چگونه می‌توانند کالاهایشان را با توجه به نیاز فصل قیمت گذاری کنند؟ مثلا روی ۷۰۰تومان کاپشن زمستانی وقتی از فصل بگذرد، خط زده می‌شود و ۱۸۰ نوشته می‌شود و جواب می‌شود ۲۰ تومان؟ شاید هم بد نباشد، اما هرچه باشد هضم این تغییر برای مایی که سال‌ها به یک تریلی صفر عادت کرده ایم، دشوار است. تغییر قیمت دلار هم احتمالا روی مسیر ۱۰ تومان و چند جزء می‌گردد. یعنی ممکن است اگر CFT تصویب و SPV اروپا راه بیفتد، دلار بشود هفت تومان؟ یا برعکس اوضاع تحریم «فقط» دلار را ۱۴ تومان کند؟ بازی دلار روی نرخ تومان جدید آسان‌تر می‌شود یا سخت تر؟ این بازی روانی را ذهن تک تک ما پیش خواهد برد. هر چقدر ما نسبت به تومان جدید حساس‌تر باشیم تکان قیمت‌ها سخت‌تر می‌شود و هرچقدر در ذهنمان کوچک بیاید، ممکن است اقتصاد کشور به ورطه‌ای بی بازگشت سقوط کند.

کمی آبرو

در سال ۲۰۱۸، ریال ایران ارزان‌ترین واحد پول در جهان نام گرفت، گرچه ریالمان رقابت تنگاتنگی با روپیه اندونزی و دونگ ویتنام در ارزان بودن دارد (ارزان بودن الزاما معنای بی ارزش بودن ندارد). یک جست وجوی کوچک در اینترنت نشان می‌دهد که جدا از برخی کشور‌هایی که اقتصادشان از بین رفته و با ارز خارجی تبادل می‌کنند، این ایران است که با دو نرخ اعلامی دولت در بازار‌های جهانی (همان ۴۲۰۰ تومانی) و نرخ بازار آزاد، بیشترین تعداد صفر را در ازای تبادل ارز به خود اختصاص می‌دهد. ما تقریبا ۱۰۰ هزار ریال (عدد یک با پنج صفر) را در بازار آزاد می‌دهیم تا یک دلار به دست آوریم. با حذف چهارصفر تاثیر روانی اعتبار ارز کشورمان در بازار‌های جهانی هم بسیار خواهد بود. تقویت ارزش پول ملی، بیشک مسیری جز حذف صفر در پیش روی خود ندارد، اما آیا این بهترین زمان ممکن است؟ این را آینده بهتر مشخص می‌کند.