کارت سوخت در یک قدمی بازگشت

خبرگزاری ایسنا: ۱۱ سال پیش، استفاده از کارت سوخت برای هدفمند کردن مصرف سوخت برای نخستین بار در کشور وارد سبد خانوار شد و هشت سال عمر کرد. با تک نرخی شدن قیمت سوخت، کارت‌های سوخت کم‌کم از چرخه سوخت‌گیری مردم حذف شدند، اما پرونده استفاده مجدد آن‌ها هرگز بسته نشد؛ به طوریکه بعد از گذشت حدود چهار سال از تک نرخی شدن بنزین، شنیده‌ها حاکی از آن است که احتمال بازگشت این کارت‌ها حتی تا آخر ماه جاری نیز وجود دارد.

به موجب بند «و» و تبصره ۱۳ قانون بودجه سال ۱۳۸۶ و برابر تصمیمات ۳۰ خردادماه سال ۱۳۸۶هیئت نمایندگان ویژه در تبصره ۱۳ قانون مذکور، از ساعت ۲۴ پنجم تیرماه سال ۱۳۸۶سهمیه‌بندی بنزین برای کلیه وسایط نقلیه بنزین‌سوز، اعم از خودرو و موتورسیکلت و صرفاً با استفاده از کارت هوشمند سوخت اعمال شد.

این اقدام تاثیر مثبتی روی مصرف بنزین داشت و در سال ۱۳۸۵ میزان مصرف ۷۳.۶۶۰ بود که این میزان در سال ۱۳۸۶ با منفی ۱۲ درصد رشد به ۶۴.۴۵۰ رسید. این اتفاق ناشی از آغاز سهمیه بندی سوخت در ایران و صدور کارت هوشمند بود. میزان مصرف بنزین در کشور تا سال ۱۳۹۳ بین ۶۴ تا ۶۹ میلیون لیتر باقی ماند و حتی در سال ۱۳۹۰ به ۵۹ میلیون لیتر نیز رسید.

بنزین در سال ۱۳۹۴ تک نرخی شد و کارت‌های سوخت دیگر شارژ نشد و اکنون با گذشت حدود سه سال از تک نرخی شدن بنزین و درحالی که اکثریت قریب به اتفاق جامعه از کارت سوخت جایگاه‌دار برای سوخت‌گیری استفاده می‌کنند زمستان سال گذشته شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی اعلام کرد طبق مصوبه مجلس استفاده از کارت سوخت برای متقاضیان سوخت‌گیری خودرو بار دیگر الزامی خواهد شد. ضمن اعلام این خبر تاکید شد افرادی که فاقد کارت سوخت هستند باید به منظور جلوگیری از ایجاد مشکل نسبت به اخذ کارت سوخت اقدام کنند.

همراهی مجلس و دولت

برای استفاده مجدد از کارت سوخت مجلس شورای اسلامی و دولت کنار یکدیگر ایستاده‌اند و نه تنها مردان دولت در ماه‌های اخیر موافقت خود را با استفاده مجدد از کارت سوخت اعلام کرده‌اند بلکه مجلس نشینان نیز از موافقان سرسخت اجرای این طرح هستند. به گفته نمایندگان مردم فرآورده‌های نفتی و به‌ویژه بنزین در ایران بدون ابزار‌های کنترلی مصرف می‌شود و برخی افراد نیز قید و بندی برای صرفه‌جویی ندارند. استفاده از کارت هوشمند سوخت یا به‌کارگیری راهکار‌هایی برای مدیریت مصرف سوخت می‌تواند روشی موثر برای مهار مصرف این فرآورده باشد.

امار‌ها از مصرف بنزین چه می‌گویند؟

میزان مصرف بنزین در کشور به صورت ماهانه از سوی شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی رسانه‌ای میشد اتفاقی که از مردادماه رخ نداد و این امار تقریبا محرمانه شد، اما طبق آماری که اخیرا از سوی شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران ارائه شد مصرف سوخت در کشور همچنان بالاتر از حد استاندارد است. طبق اعلامیه این شرکت میانگین مصرف سوخت در تابستان امسال ۹۰ میلیون لیتر در روز بود که این روند تاکنون نیز ادامه دارد و تنها در یک روز (۲۹ مردادماه) مصرف به بیش از ۱۲۰ میلیون لیتر رسید که عوامل متعددی در آن دخالت داشت.

استفاده از کارت سوخت چه فایده‌ای دارد؟

علاوه بر بهینه سازی مصرف سوخت در کشور، استفاده از کارت سوخت در مانیتورینگ مصرف نقش پررنگی دارد. از سوی دیگر استفاده مجدد از کارت سوخت می‌تواند تعداد شکایاتی که مربوط به تخلف جایگاه‌ها است را کاهش دهد. بر اساس اخرین آمار اکنون بیش از ۲۱ میلیون کارت سوخت در اختیار صاحبان خودروهاست، اما مشخص نیست چند نفر کارت خود را در اختیار دارند یا چند نفر آن را گم کرده‌اند.

زمانی که مردم از کارت سوخت خودشان استفاده کنند، میزان شکایات و اعتراض‌ها کاهش می‌یابد، زیرا فرد از صفر بودن حجم بنزین در ابتدای سوخت‌گیری مطمئن است، اما استفاده از کارت سوخت جایگاه‌دار، گاهی اوقات ابهام‌هایی به دنبال دارد، بنابراین استفاده از کارت‌های سوخت شخصی باید در اولویت قرار گیرد.

با استفاده از کارت‌های سوخت شخصی می‌توان مقدار مصرف سوخت را با در نظر گرفتن جزئیاتی مانند مصرف سوخت در انواع خودرو‌ها یا پراکندگی مناطق کم مصرف و پرمصرف بررسی کرد. این نوع اطلاعات برای مدیریت مصرف سوخت کشور بسیار مهم است.

مصرف بنزین در کشور به دلایل متعدد که مهم‌ترین آن عدم فرهنگ‌سازی مصرف سوخت است، بسیار بالا بوده و طی سال‌های اخیر روند رو به رشدی داشته است. باید توجه داشت که حتی با وجود اینکه پیش بینی شده با به مدار آمدن فاز سوم پالایشگاه ستاره خلیج فارس ایران از واردات بنزین بی نیاز می‌شود، باید گفت: این موضوع طولانی مدت نخواهد بود و ممکن است باز هم نیازمند واردات بنزین شویم.

یکی دیگر از مزایای کارت سوخت کنترل قاچاق بنزین است. از آنجایی که قیمت بنزین ایران نسبت به کشور‌های همسایه بسیار ارزان است همواره شاهد قاچاق سوخت در کشور بودیم. موضوضعی که اخیرا پررنگ‌تر شده و آمار ضد و نقیضی هم ارائه شده است. البته که نمی‌توان از میزان دقیق قاچاق مطلع شد.

بررسی بازگشت کارت سوخت در طبقات دولت و مجلس

بر اساس این گزاش شنیده‌ها حاکی از آن است که دولت و مجلس درحال بررسی بازگشت کارت سوخت به چرخه سوخت‌گیری هستند و برای اجرای آن چند پیشنهاد در دست بررسی است. به عبارت دیگر هنوز مشخص نیست با بازگشت کارت سوخت بنزین دو نرخی شود یا خیر، اما احتمال اینکه این بررسی‌ها تا پایان ماه جاری به نتیجه برسد و اجرای طرح استفاده مجدد از کارت سوخت از پایان ماه اجرا شود بسیار قوی است. البته هنوز از سوی دولت ابلاغیه‌ای در این راستا صورت نگرفته است.