عملیات ارزی علیه ایران

صبح نو: «آمریکا، امارات و عربستان بازار‌هایی در سلیمانیه، هرات و دوبی درست کرده‌اند که ارز را در این بازار‌های کوچک بالا برده و بازار ایران هم از آن‌ها تبعیت می‌کند.» این سخنان رییس‌دفتر رییس‌جمهوری درباره ریشه افزایش قیمت دلار در بازار تهران است، ماجرایی که از زمستان سال گذشته آغاز شده و همچنان ادامه دارد.

دلار در سراشیبی سقوط این روز‌ها بازار ارز در سرازیری است، شنبه هفتم مهرماه نرخ دلار با یک درصد کاهش نسبت به پنجشنبه به ۱۷ هزار و ۳۲۶ تومان رسید همچنین گزارش میدانی در بازار ارز نشانگر این است که فروشنده‌ها بیشتر از خریداران فعال هستند، اما از نظر کارشناسان قیمت واقعی ارز را هفت هزارتومان تخمین می‌زنند، حال آقای محمود واعظی، رییس‌دفتر رییس‌جمهوری در گفت‌و‌گویی تلویزیونی در هفتم مهرماه وعده ارزانی ارز را داده و تأکید کرده است که دولت دنبال پایین آمدن قیمت ارز است و با سازوکار‌هایی که طراحی می‌کند این امر محقق می‌شود.

دلار به‌خاطر سه بازار سلیمانیه، هرات و دوبی گران می‌شود او ریشه گرانی بازار ارز را توطئه عربستان و آمریکا دانسته و اعلام کرد که آمریکا، امارات و عربستان بازار‌هایی در سلیمانیه، هرات و دوبی درست کرده‌اند که ارز را در این بازار‌های کوچک بالا برده و بازار ایران هم از آن‌ها تبعیت می‌کند. این نخستین‌بار نیست که دولتی‌ها آمریکا را مسوول گرانی و اغتشاش بازار ارز می‌دانند، پیش از این، در ۲۲ شهریورماه بود که مرکز حراست وزارت امور اقتصادی و دارایی طی گزارشی اعلام کرد که بر اساس طرح همکاری مشترک وزارت خارجه، خزانه‌داری و دستگاه اطلاعاتی آمریکا، برنامه عملیاتی اغتشاش در بازار ارزی ایران از طریق القای شوک‌های زمان‌بندی شده در راستای افزایش نااطمینانی به پایداری ارزش ریال در برابر ارز‌های خارجی، با بهره‌گیری از پایگاه‌های آمریکا در برخی کشور‌های همجوار در جریان است. همچنین در ۲۰ فروردین‌ماه حسام‌الدین آشنا، مشاور رییس‌جمهوری در توییتی نوشته بود: «مشکل فقط چهار راه استانبول نیست؛ بخشی از مشکل چهارراهی است که به استانبول، اربیل، دوبی و ... منتهی می‌شود.» روش اخلال در بازار ارز. اما چطور می‌شود منشأ خارجی تقاضای ارز باعث افزایش تورم و قیمت دلار شده و مکانیزم آن چگونه عمل می‌کند. «احسان امینی»، تحلیلگر اقتصادی در رشته توییت‌هایی درباره این امر به‌خوبی توضیح داده است؛ فرض کنید کشو x. قصد دارد تا اردیبهشت‌ماه طی یک پروسه چندماهه بازار ارز ما را ملتهب کند، کشور x. متوجه شده میزان نقدینگی ما به شدت رشد کرده و همزمان به خاطر یکسان‌سازی نرخ ارز دلار در حال نوسان است؛ به‌همین دلیل هم اقدام به خرید دلار با حجم بالا از طریق صرافی‌های طرف معامله ما در خارج از کشور می‌کند (اربیل، سلیمانیه، استانبول، هرات، دوبی). حالا صرافی‌های تهران متوجه نیاز دلاری خارج می‌شوند و شروع به جمع‌آوری دلار از کف بازار می‌کنند و این افزایش تقاضا، باعث افزایش قیمت می‌شود. افزایش قیمت دلار باعث فروش دلار توسط بانک مرکزی می‌شود و صراف که در مثلاً دوبی نشسته، تقاضای دلار از صراف تهران دارد. حالا بانک دلار را می‌دهد به مصرف کننده (مردم) تا قیمت کنترل شود و مردم، چون قیمت افزایش داشته؛ اقدام به فروش به صراف تهران می‌کنند. مردم به بانک مرکزی ریال می‌دهند و دلار می‌گیرند. صراف تهران دلار را از مردم می‌خرد و ریال می‌دهد. حالا صراف تهران دلار را می‌دهد به صراف دوبی، اما ریال نمی‌گیرد و به جایش مثلاً درهم می‌گیرد، این امر سبب فراوانی درهم در بازار شده و قیمت داخل نسبت به برابری قیمت دلار به درهم حباب دارد، به همین دلیل بانک مرکزی برای ایجاد تعادل قیمت درهم و دلار نسبت به نرخ جهانی، اقدام به خرید درهم از صرافی‌ها می‌کند. حالا صراف تهران مجدداً ریال دارد؛ صراف دوبی دلار و مصرف کننده (مردم) سود کرده‌اند و قیمت دلار افزایش داشته است. این بازی مجدداً تکرار می‌شود تا قیمت مجدداً رشد کند و دلار از دست بانک مرکزی خارج شود

اما نباید فراموش کرد که این افزایش قیمت دلار نگرانی صاحب سرمایه‌ها را به دنبال دارد، به همین دلیل آن‌ها اقدام به خروج سرمایه خود از کشورمی کنند و این همزمانی با موج خرید دلار از طریق کشور x. سبب کمیاب شدن منابع دلاری می‌شود، برای فهمیدن پایان این مکانیزم باید از نرخ دلار به ریال در (سلیمانیه، اربیل، دوبی، هرات، استانبول) را جویا شد. در این زمان دلار در صرافی‌های خارجی زیر قیمت تهران آن هم با اختلاف معامله می‌شود واین یعنی بانک مرکزی که الان به‌شدت تحت فشار است و قصد دارد نرخ دلار را سرکوب کند؛ حالا برعکس مکانیزم را اجرا می‌کند. دلار وارد می‌کند و درهم خارج.

حالا صرافی‌های خارجی مجدداً درهم خودشان را از بانک مرکزی ایران پس گرفته‌اند و دلار بانک مرکزی را به آن پس داده‌اند و کشور x. با هزینه اندک کارمزد نقل و انتقال توانست اوضاع اقتصادی ما را بهم بریزد و بانک مرکزی مجبور است نرخ بالای دلار را بپذیرد، چون اگر بخواهد نرخ را کاهش بدهد حتماً بازار واکنش نشان می‌دهد و تقاضا باعث می‌شود دلار‌های بانک مجدداً از سیستم خارج شود.

اخلال تجار دوبی در بازار تهران و مشهد البته این تنها یکی از راه‌های مثلث شوم آمریکا، عربستان و امارات برای برهم زدن بازار ارز است، اخیراً فایل صوتی در فضای مجازی درباره اخلال سعودی‌ها و اماراتی‌ها در بازار ارز ایران منتشر شده است، در این فایل صوتی آمده است که تحریم‌ها تنها به میزان اندکی نهایتاً هزارتومان بر قیمت دلار اثر می‌گذارد، اما این روز‌ها عربستان مبلغی را برای جنگ اقتصادی با ایران هزینه کرده و عمال آنان در تهران و مشهد اقدام به خرید دلار در بازار می‌کنند و سبب اخلال در بازار ارز می‌شوند. این سخنان را می‌توان تا حدی درست دانست چراکه اخیراً سردار ناصر شعبانی جانشین دانشگاه امام حسین؟ ع؟، در مراسم دیپلماسی مقاومت از بازداشت چند غیرایرانی در میان اخلالگران بازار سکه و ارز خبر داده و گفت: «در حادثه بازار ۱۳ نفر دستگیر شده‌اند که چند نفر آنان غیرایرانی هستند که توسط سرویس امارات مدیریت می‌شدند.»

نقش قاچاقچیان اربیل و استانبول در برهم ریختگی بازار ارز در اینجا، اما حلقه مفقوده‌ای وجود دارد آن‌هم اینکه این عمال عربستان و امارات از طریق چه اسکناسی اقدام به خرید دلار می‌کنند، درهم و یا ریال؟ این حلقه مفقوده را می‌توان از توییت آقای حسام‌الدین آشنا در ۲۰ فروردین‌ماه پیدا کرد، اودر توییت خود نوشته بود: «ارز ارزان می‌شود، اما نه با مماشات با محتکران جسوراسکناس و قاچاقچیان قهار اربیل و استانبول.» به همین دلیل هم هست که دکتر سیدامیر سیاح، کارشناس و تحلیلگر اقتصادی معتقد است که ادعای اخلال تجار دوبی در بازارارز ایران درست است، به‌گونه‌ای که به قاچاقچیان کالا و مواد درعراق و افغانستان دلار می‌دهند و عوامل‌شان درتهران به‌جایش ریال می‌گیرند وبا آن ریال درتهران آنقدر اسکناس دلار می‌خرند تا نرخ بالا رفته و سیل خرید مردمی راه بیفتد. حال که آقای واعظی اعلام کرده که دولت دنبال پایین آوردن قیمت ارز است و وعده داده قیمت ارز قطعاً پایین می‌آید، دولت باید اراده برخورد با عوامل برهم ریختگی بازار ارز را داشته باشد، توییت آشنا نشانگر این است که دولت در هفت ماه گذشته از دلایل اخلال در بازار ارز آگاه بوده است، اما چرا راهکاری برای مقابله با آن اندیشیده نشده بود؟ دلیل انفعال دولت و بانک مرکزی و مشاهده هر روزه آشفتگی بازار ارز چیست؟ این‌ها سؤالاتی است که تیم اقتصادی دولت و بانک مرکزی باید آن را با صداقت پاسخ دهند.