راه حل یک اقتصاددان برای نرخ بالای دلار

مجید شاکری در گفت و گو با خبرنگار مهر با اشاره به افزایش افسارگسیخته نرح ارز ، اظهار داشت: افزایش نرخ ارز به گونه ای بود که حتی نرخ آن به بیش از ۲۰ هزار تومان هم رسید و در نقطه اصلاحی به قیمت های پایین تر برگشت.

این کارشناس اقتصادی با بیان اینکه سوالی که برای همه وجود دارد این است که سقف افزایش نرخ ارز کجاست؟ تصریح کرد: جدا از این نگرانی عمومی، اگر سقف قابل تصوری برای نرخ بازار آزاد وجود نداشته باشد هیچ «راه حلِ به هم رساندن ارز ناشی از صادرات و ارز مورد تقاضای وارداتی» وجود ندارد که بتواند بدون انحراف کار کند.

وی ادامه داد: نکته ای که وجود دارد این است که برای هر دوره ای از افزایش نرخ ارز می توانیم یک متغیر پیشران را متصور باشیم؛ به عنوان مثال افزایشی که از بازه ۳۷۰۰ تا ۷ هزار تومان داشتیم ناشی از ویران شدن اجزای مختلف نقشه ارزی ایران و فشار جدی خروج سرمایه بود؛ از بازه ۷ هزار تومان تا ۱۰ هزار تومان را می توان با ماجرای ارز ۴۲۰۰ تومانی و کسری طرف عرضه مرتبط دانست؛ نرخ ۱۰ هزار تومان به بالا نیز هم دوره با تشکیل بازار ثانویه شد.

شاکری تصریح کرد: در همان زمانی که بسته بازار ثانویه رونمایی شد باید بسته مکمل در حوزه اسکناس و مکمل در حوزه پول نیز در نظر گرفته می شد.

این کارشناس اقتصادی با تاکید بر اینکه باید در کنار بسته دوم ارزی بسته اسکناس روی میز می آمد، گفت: یعنی لازم است که بانک مرکزی یا راهی پیدا کند که تفاوت های سامانه نیما با بازار آزاد یا تفاوت تهران با بیرون از ایران را پوشش دهد و اسباب ورود اسکناس توسط بخش خصوصی را فراهم کند و یا به عنوان یک کارگزار اقدام به وارد کردن اسکناس برای تکمیل دارایی های اسکناسی خود در حوزه ارز کند و برای مدیریت فعال بازار اسکناس آماده شود.

وی افزود: با وجود اینکه نوع به دست آوردن اسکناس برای بازار ایران به نحوی است که تحریم پذیر نیست اما لجستیک آن بسیار پیچیده است.

شاکری در ادامه با بیان اینکه افزایش نرخ ارز دلایل متقاوتی داشت، گفت: از نقطه ای به بعد نه بانک مرکزی اقدام به عرضه ارز کرد نه اجازه داد صرافی ها عرضه کنند؛ درواقع هدف اصلی از وصل کردن بازارحواله به اسکناس این بود که بازار اسکناس را به بازار نیما یا حواله وارداتی نزدیک کند.

وی با بیان اینکه هدف این بود که تقاضای سفته بازانه پاسخ داده شود، تصریح کرد: وقتی صرافی های رسمی را از بازار بیرون می کنید بدیهی است که تقاضای سفته بازانه افزایش می یابد و دلال، این کار را انجام می دهد و با لفظ، قیمت را بالا می برد.

این کارشناس اقتصادی افزود: این به رسمیت شناختن سفته بازی نیست بلکه مواجه شدن با یک امر موجود و به صورت موقت، «سامانمند کردن و تحت کنترل نرخ آزاد را پایین آوردن» است.

شاکری در ادامه با تاکید بر اینکه اگر برای نرخ ارز آزاد سقفی نداشته باشیم هیچ راه حلی برای عبور از مشکلات ارزی وجود نخواهد داشت، گفت: متاسفانه بانک مرکزی به طور کامل در بازار غایب است.

نرخ بازار آزاد، گردش ارز واردکننده و صادرکننده را کُند می‌کند

وی با اشاره به اینکه در این میان پارادایم های ذهنی به خصوص در بانک مرکزی وجود دارد، اظهار داشت: به عنوان مثال گفته می شود مهم نیست برای ارز آزاد چه اتفاقی می افتد، نیازهای مردم را با نرخ یارانه ای جدیدی پاسخ می دهیم. واقعیت این است که در این صورت سرعت گردش ارز از دست واردکننده و صادرکننده واقعی کاهش می یابد.

شاکری با بیان اینکه در دوره تحریم ابزار کنترلی می سوزد، گفت: بانک مرکزی شاید فکر کند برای پاسخ دادن به تقاضای عظیم سفته بازی، هر مقدار دلار وارد بازار شود خریده می شود در حالی که صرفا نباید با دلار به این مساله پاسخ داد بلکه به صورت جدی پیشنهاد من ارائه اوراق صکوک ارزی و اوراق صکوک سلف موازی ارزی روی محصولات پتروشیمی هاست. اما به هر حال باید ابزاری روی میز گذاشت و به عنوان سپر تورمی از آن استفاده کرد.

بانک مرکزی، هم بفروشد، هم بخرد

این کارشناس اقتصادی تصریح کرد: در ضمن چه کسی گفته روش کنترل بازار صرفا فروختن دلار است؟ در همه کشورها وقتی بانک مرکزی نرخی را برای برابری پول خود هدفگذاری می کند طبیعی است که مبلغی را وسط می گذارد و بالای هدف خود می فروشد و زیر هدف خود می خرد. در واقع خالص ارزی که در این فرایند مصرف می شود صفر است که هیچ مکانیزم عجیبی هم نیست و آثار مثبتی هم در پایه پولی دارد.

وی افزود: باز ممکن است گفته شود اگر بفروشیم از کجا بناست بخریم و دوباره دارایی های بانک مرکزی صفر می شود که باید گفت بانک مرکزی اداره آمار و اطلاعات، اداره انفورماتیک و صدها اداره دیگر دارد که جلوی این مساله را می گیرند.

شاکری ادامه داد: ممکن است گفته شود در آینده کاهش صادرات نفت خواهیم داشت بنابراین خود را برای آن روز آماده کرده ایم که باید بگویم پس چرا اجازه فعالیت به صراف ها نمی دهید؟ وقتی صراف بفروشد خود بانک مرکزی می تواند بخرد و دارایی های اسکناس خود را افزایش دهد.

وی در ادامه افزود: دقت کنیم اسکناس در جیب ما کالای اعتباری است و هر کس نمی تواند بگوید کجا دچار بحران می شود. نمی توان رها کرد و اصلا در بازار نبود و تغییرات بازار را هموار نکرد.

این کارشناس اقتصادی تاکید کرد: در مجموع علت افزایش نرخ ارز این است که به هر دلیلی بانک مرکزی از بازار غایب است و نمی گذارد دیگران هم کاری کنند که این ریسک بزرگی است.

وی با بیان اینکه ورود بانک مرکزی باعث کاهش جدی نرخ ارز می شود، گفت: این ارقامی که هم اکنون در بازار ارز شاهدش هستیم، به نیازهای اقتصادی ایران و به وقایع تحریم ربطی ندارد. نباید اینطور با دست خودمان خودمان را گرفتار کنیم.

شاکری تصریح کرد: طبیعی است که در نبود بانک مرکزی و در بیرون کردن صرافها و در یک بازار غیرعمیق، تعداد اندکی افراد بصورت لفظی، در روزهای تعطیل نرخ را بالا می برند و با توجه به اینکه ملت وحشت زده، می‌خواهند سپر دارایی ایجاد کنند به این سمت هجوم می برند.

این کارشناس اقتصادی یادآور شد: اصل موضوع این است که بانک مرکزی با مداخله می تواند ریال را تقویت و اعتماد مردم را جلب کند.

وی تاکید کرد: بانک مرکزی باید با مداخله علمی و عاقلانه پیش از آنکه فرصت از دست برود، از میانه این چالش، یک وضعیت با ثبات را پدید آورد.