چرا خبر تبدیل شدن ایران به هجدهمین اقتصاد دنیا درست، اما کاملا فریبکارانه است؟

پایگاه خبری تحلیلی فردا:

طی چند روز اخیر خبری را رسانه های داخلی منتشر کردند مبنی بر اینکه صندوق بین المللی پول پیش بینی کرده تا سال ۲۰۲۱ ایران به پانزدهمین اقتصاد بزرگ دنیا تبدیل خواهد شد. در جزئیات این خبر آمده بود که ایران با کنار زدن سه کشور اسپانیا، عربستان و کانادا به این رتبه خواهد رسید. هفت صبح در ادامه می نویسد: انتشار این گزارش موجی از واکنش ها را در فضای مجازی در پی داشت. عده ای در صحت و سقم اصل خبر تردید کردند. بعضی آن را دستمایه شوخی قرار دادند و از بس ماجرا برایشان غیرقابل باور بود که گفتند ایران به صندوق بین المللی پول، پول داده که این آمار دروغ را منتشر کند. افرادی آمارهای اقتصاد کلان را دنبال می کنند اما خیلی خوب می دانند که این آمار اصلا بیراه نیست چون همین الان هم ما هجدهمین اقتصاد بزرگ دنیا هستیم. حالا اینکه چرا و چطور را برایتان توضیح می دهیم.

معیاری که با استناد به آن می توانیم بگوییم ایران الان هجدهمین کشور اقتصادی بزرگ دنیاست بر پایه تولید ناخالص داخلی بر اساس شاخص قدرت خرید است. این شاخص برای ایران در سال ۲۰۱۷ بیش از ۱۶۴۴ میلیارد دلار بوده. این را ما نمی گوییم آمار رسمی صندوق بین المللی پول IMF است. باز اگر صندوق بین المللی پول را قبول ندارید آمار بانک جهانی را نگاه کنید که تولید ناخالص داخلی بر اساس شاخص قدرت خرید ایران را ۱۷۰۰ میلیارد دلار گزارش کرده که باز بر اساس آن هم ما در رتبه هجدهم اقتصاد جهان قرار می گیریم.

برگردیم به این نکته که آمده تا سال ۲۰۲۱ می توانیم کانادا، عربستان و اسپانیا را مهار کنیم. آمارهای صندوق بین المللی پول می گوید ما با این سه کشور در حال حاضر فاصله معناداری نداریم. در جدول ( GDP ( PPP سه کشور کانادا. عربستان و اسپانیا به ترتیب ۱۷۹۶، ۱۷۷۳ و ۱۷۷۴ میلیارد دلار تولید ناخالص داخلی (بر اساس قدرت خرید) دارند. در عوض ما با کشورهای نوزدهم و بیستم یعنی استراليا و تایلند فاصله قابل توجهی داریم. پس با همین شیب رشد اقتصادی هم اگر اتفاق خاصی رخ ندهد می توانیم سه کشور مزبور را بگیریم.

حالا سوال اینجاست چرا این آمار و ارقام برای افکار عمومی قابل باور نیست؟ چون این معیاری که از آن صحبت می کنیم حجم كل اقتصاد کشورها را نشان می دهد و نه سرانه تک تک افراد. اگر مبنا كل تولید ناخالص داخلی باشد اندونزی هم مثلا از انگلیس و فرانسه اقتصاد بزرگتری دارد و یکی از ۱۰ افتاد بزرگ دنیاست. یا مثلا اگر به همین عراقی ها بگویید اقتصاد شما از سوئیس و سوئد بزرگتر است احتمالا از تعجب شاخ در می آورند. نکته اینجاست ما اگر می خواهیم واقعا وضع معیشت مردم بین کشورها را مقایسه کنیم باید سرانه تولید ناخالص داخلی را با هم مقایسه کنیم یعنی حجم کل GDP کشورها را تقسیم بر جمعیت شان کنیم. این معیار شاید تصور ما از وضع رفاه افراد آن جامعه را به واقعیت نزدیک تر کند.

نتایجی که از مقایسه سرانه تولید ناخالص داخلی کشورها دستگیرمان می شود طبعا منطقی تر است . با این متر و معیار ما و بازهم با استناد به آمارهای صندوق بین المللی پول ما در رتبه ۹۴ جهان قرار می گیریم. با اسپانیا و کانادا هم تا دلتان بخواهد فاصله داریم، در صدر فهرست سرانه تولید ناخالص داخلی کشورهایی حضور دارند که نسبت به جمعیت شان در آمد بالایی دارند. مثل لوکزامبورگ، سوئیس، نروژ وقطر.

حالا این شاخص برابری قدرت خرید چی هست؟ محاسبه این شاخد با عملیات ریاضی انجام می شود و توضیحش اینجا ضرورتی ندارد. ولی لب کلام این است. کالاهای ضروری که در دو کشور مختلف با یک مقدار ثابت پول می توانیم بخریم متفاوت است. مثلا اینکه بگوییم در آمد یک کارگر ایرانی ۱۰۰ دلار در ماه است اما در آمد یک کارگر آمریکا ۱۰۰۰ دلار پس نتیجه بگیریم که وضع کارگر آمریکا ۱۰ برابر بهتر از کارگر ایرانی است، درست نیست چون باید بررسی کرد مثلا شهروند آمریکایی با یک دلار می تواند چه چیزی بخرد و یک شهروند ایرانی چه چیزی. این شاخص برابری قدرت خرید هم به طور مشخص روی کالاهای اساسی مثل نان و آب و ... متمرکز است. پس اگر بخواهیم وضع مالی شهروندان دو کشور را مقایسه کنیم همین شاخص ( GDP ( PPP را باید تقسیم بر جمعیت کشورها کنیم.

همه این توضیحات را دادیم که بگوییم چرا تیتر «ایران پانزدهمین اقتصاد بزرگ دنیا می شود» غلط نیست (هر چند ممکن است گمراه کننده باشد). اینکه ایران تا سال ۲۰۲۱ به تولید ناخالص داخلی (بر اساس برابری قدرت خرید) به رقم ۲۰۹۵ میلیارد دلار هم برسد با همین رشد اقتصادی ۴ درصدی هم دست یافتنی است.

باز اگر قانع نشدید می توانید گزارش های قبلی نهادهای بین المللی را بررسی کنید که به طور مثال یک موسسه مالی انگلیسی پیش بینی کرده بود ایران تا ۲۰۳۰ به شانزدهمین اقتصاد بزرگ دنیا تبدیل می شود. (PricevaterilouseCoopwrs ) بررسی آمارهای بانک جهانی هم این پیش بینی ها را تایید می کند.