تغییر سیاست توسعه صنعت فضایی ایران

خبرگزاری فارس: به نقل از روابط عمومی سازمان فضایی ایران مهدی جعفری‌ندوشن دستیار جوان رییس سازمان فضایی ایران درباره جوان‌گرایی و استفاده از نیرو‌های جوان در کشور گفت: در وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات در دولت دوازدهم بر شایسته‌سالاری و جوانگرایی تاکید ویژه‌ای شده و این مهم مورد توجه سازمان فضایی ایران نیز قرار گرفته است به نحوی که انتصابات در دوره دکتر براری، رکورد کاهش بیست و پنج ساله سن معاونین و مدیران سازمان فضایی را در سطح وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات به خود اختصاص داده و اگر انتصابات چند روز اخیر را نیز اضافه کنیم میانگین سنی مدیران سازمان فضایی نسبت به شاخص ۴۵ سال از شرایط عالی برخوردار است.

وی ادامه داد: به دلیل حسن اعتماد رییس سازمان به جوانان توانمند بوده که از ظرفیت آن‌ها در پست‌های معاونتی و مدیریتی استفاده شده است و همکاران با عملکرد مثبت خود پاسخ شایسته‌ای به این اعتماد خواهند. اما موضوع جوانگرایی موضوعی فراتر از شعار است، واقعیت این است امروزه چالش‌ها و مشکلاتی در کشور وجود دارد که برای رفع آن‌ها به خلاقیت و نوآوری احتیاج داریم که تفکر جوانان بهترین انتخاب برای ارائه ایده‌های خلاقانه و نوآورانه است.

دستیار جوان رییس سازمان فضایی ایران در مورد سیاست‌های جدید سازمان در بخش اقتصاد فضایی و توسعه کسب و کار‌های فضاپایه، اظهارداشت: فضا و فناوری فضایی جزو حوزه‌هایی است که در عین حالی که گره‌گشای بسیاری از مشکلات موجود در جامعه است و با انقلاب صنعتی چهارم پیوند دارد، اقتصادی کردن آن، آن هم در سطح محدود ملی و حتی منطقه‌ای، نیازمند مداخله و حمایت دولت است.

وی افزود: توسعه صنعت فضایی جمهوری اسلامی ایران در ابتدا بر مبنای منطق رانش فناوری (technology push) پیش رفته که هدف آن بیشتر توسعه فناوری فضایی، بدون توجه به دیگر ارکان زنجیره ارزش فضایی بوده است. اما سیاست جدید سازمان فضایی جایگزین کردن منطق کشش فناوری (technology pull) است تا موجب شود فرایند توسعه فناوری به صورت مستمر و پایدار و با منطق رفع بخشی از نیاز‌های جامعه ادامه پیدا کند. به این معنی که با تبیین نیاز‌های جامعه، احصاء تقاضا و امکان پاسخگویی به آن از طریق صنعت فضایی در یک سازوکار به لحاظ اقتصادی به صرفه، با رعایت ملاحظات و جایگاه فعلی کشور در این عرصه، توسعه فناوری جهت‌دهی شود.

وی افزود: برنامه ده‌ساله اول بخش فضایی عمدتا مبتنی بر توسعه فناوری فضایی و زیرساخت‌های لازم برای آن به شیوه بومی و در حد توان با استفاده از ظرفیت‌های بین‌المللی با انگیزه افزایش غرور و اقتدار ملی بوده است. در حال حاضر نیز بخش اعظم برنامه تدوینی تا افق ۱۴۰۴ بر محور توسعه فناوری استوار است. اما شرایط حال حاضر و منطق اقتصاد درون‌زا ایجاب می‌کند که به انگیزه‌های فعالیت در عرصه فضایی موارد دیگری نیز افزوده شود تا شاهد استمرار فعالیت‌های فضایی باشیم و لذا اعتقاد بر این است که باید فضا در زندگی جاری مردم و جامعه حضور داشته و ایفای نقش کند تا استمرار آن به یک مطالبه عمومی واقعی تبدیل شود.

وی تصریح کرد: این امر در صورتی محقق می‌شود که بخشی از نیاز‌های روزمره جامعه از طریق خدمات فضاپایه تامین شود. برای رسیدن به این هدف باید بستر و زیرساخت‌های لازم را فراهم کنیم تا کسب وکار‌های فضاپایه در سطوح مختلف ایجاد شود.

وی با اشاره به نگاه جدیدی که به بخش فضایی در کشور شکل گرفته است، ادامه داد: توفیقات به‌دست‌آمده در این حوزه که عمدتا در صنایع بالادستی شامل طراحی و ساخت ماهواره، ماهواره‌بر و ایستگاه‌های فضایی و مرهون زحمات مسئولین و کارشناسان در طی ۲۰ سال گذشته است، قابل تقدیر بوده و حال زمان آن رسیده که تمام ارکان زنجیره ارزش فضایی فعال و تقویت شوند. بر این اساس معماری بخش فضایی مورد بازنگری قرار گرفته و امیدواریم با هماهنگی و همگرایی که بین تمام بازیگران این عرصه وجود دارد شاهد پیاده‌سازی آن پس از تصویب در شورای عالی فضایی باشیم. در معماری جدید به تقویت و توسعه صنایع پایین دستی و ارائه خدمت با منطقی که گفته شد توجه شده است. این توجه در کنار تداوم توسعه فناوری جزء سیاست‌های سازمان فضایی ایران و در راس آن رییس سازمان است که نشئت گرفته از تجربه موفق ایشان در راه‌اندازی و فراهم‌سازی بستر جهت ظهور کسب‌وکار‌ها در حوزه ارتباطات وفناروی اطلاعات است. جعفری در مورد شورای عالی فضایی گفت: با تبیین نقش صنعت فضایی در دیگر حوزه‌ها مانند کشاورزی و مدیریت بلایا توسط مسئولین در سطوح عالی کشور، رییس محترم جمهور شخصا به تشکیل منظم جلسات شورای عالی فضایی اظهار تمایل و تاکید کردند. رییس سازمان فضایی که بنا به قانون همزمان دبیر شورای عالی فضایی است، موظف به برنامه‌ریزی و انجام مقدمات تشکیل شورا شد؛ لذا تشکیل کمیسیون راهبردی شورای عالی فضایی به جدیت در دستور کار قرار گرفت و در بازه زمانی کوتاه و کمتر از دو ماه شاهد برگزاری دو جلسه متوالی کمیسیون به ریاست وزیر محترم ارتباطات و فناوری اطلاعات با حضور بی‌سابقه نمایندگان تمام اعضای شورای عالی فضایی در سطح معاونین وزرا بودیم.

وی ادامه داد: در این جلسات معماری جدید بخش و برنامه حوزه فضایی تا افق ۱۴۰۴ مطرح و بحث شد. در این برنامه تا افق ۱۴۰۴ که عمدتا حاوی نقشه‌راه توسعه فناوری فضایی است، با توجه به نگاه و سیاست جدید سازمان، دو پیوست بین‌الملل و ترویج فناوری فضایی نیز وجود دارد تا با ترویج کاربرد‌های فناوری فضایی و تقویت دیپلماسی فضایی از همکاری‌های منطقه‌ای و بین‌المللی برای کاهش هزینه‌ها و گسترش بازار فضایی استفاده شود.

وی افزود: تمامی دستگاه‌ها و بازیگران فضایی همکاری‌های لازم را با این کمیسیون انجام دادند و نقد و نظرات در مورد برنامه و معماری بخش را اعلام کردند که در تلاشیم تا سومین جلسه کمیسیون که در واقع نوزدهمین جلسه این کمیسیون از ابتدای تشکیل آن است، هم به زودی برگزار شود.

جعفری در مورد آینده برنامه جدید سازمان اظهار داشت: فارغ از سختی‌ها و ملاحظات توسعه فناوری که به جد دنبال می‌شود، بحث توسعه کسب وکار و اتصال صنعت فضایی به زنجیره فعالیت‌های اقتصادی کار ساده‌ای نیست و این موضوع در سطح بین‌المللی هم با چالش‌هایی مواجه است. ولی انگیزه، اراده و تلاش حداکثری که در مجموعه سازمان فضایی ایران و پژوهشگاه فضایی ایران شاهد آن هستیم، امید به اجرای مناسب و تحقق این برنامه هر روز در دل ما پررنگ‌تر می‌شود.