ترکیه چگونه می‌تواند تحریم‌های آمریکا علیه ایران را دور بزند؟

خبرگزاری تسنیم: به نقل از المانیتور، زمانی که آمریکا در سال ۲۰۱۵ تحریم‌ها علیه ایران را لغو کرد، آنکارا بسیاری از فرصت‌های اقتصادی ایجاد شده بعد از این گشایش را از دست داد. اکنون نیز به دلیل وضع تحریم‌های جدید علیه ایران ترکیه احتمالا تجارت با این کشور را از دست خواهد داد. همین ماه گذشته بود که وزیر اقتصاد ترکیه و یک هیئت بزرگ اقتصادی ترک ضمن سفر به ایران در مورد فرصت‌های اقتصادی فراوانی که بعد از توافق هسته‌ای به وجود آمده گفت وگو کردند. شورای روابط اقتصادی خارجی ترکیه که از تجار ترک برای شرکت در نشست مشترک شورای تجاری ایران و ترکیه دعوت کرده بود، پیش بینی می‌کرد که اگر ترکیه شروع به بهره برداری از این فرصت‌ها در بخش‌های انرژی، پتروشیمی، معدن، ساخت و ساز، خرده فروشی، حمل و نقل و گردشگری کند، هدف گذاری ۳۰ میلیارد دلاری روابط دو کشور قابل حضور است. اما تصمیم روز ۸ می‌دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا مبنی بر خروج از برجام و برقراری مجدد تحریم‌ها علیه ایران یک ضربه اساسی به روابط تجاری ترکیه بود. سرمایه گذاری و مبادلات تجاری ترکیه هنوز شانسی برای استفاده گسترده از لغو تحریم‌های ایران پیدا نکرده بود. حجم مبادلات تجاری بین ایران و ترکیه از سال ۲۰۱۲، یعنی زمانی که این مبادلات به دلیل صادرات طلای ترکیه به ۲۲ میلیارد دلار رسید، تا سال ۲۰۱۶ همواره کاهش داشت. دلیل این کاهش را می‌توان به تحریم‌ها و تنش‌های سیاسی مربوط به سوریه و عراق نسبت داد. اما پس از لغو تحریم‌های ایران، حجم مبادلات تجاری ترکیه با ایران از ۹.۸ میلیارد دلار در سال ۲۰۱۵ به ۹.۷ میلیارد دلار در سال ۲۰۱۶ رسید. این رقم حتی در سال ۲۰۱۷ نیز از ۱۰.۷ میلیارد دلار فراتر نرفت. در حالی که بیش از ۴ هزار هیئت تجاری خارجی پس از لغو تحریم‌ها به ایران سفر کردند، ترکیه سهم مناسبی از این گشایش از آن خود نکرد. رجب طیب اردوغان، رئیس جمهوری ترکیه در مورد خروج آمریکا از برجام گفته: «در نهایت آمریکا بازنده خواهد بود.» نیهات زیبکچی، وزیر اقتصاد ترکیه هم گفته، روابط تجاری ترکیه با ایران ادامه خواهد داشت. در دور قبلی تحریم ها، ترکیه با نپذیرفتن محدودیت‌های آمریکا، تجارت با ایران را ادامه داد و حتی با ایفای نقش واسطه‌ای برای انتقال پول به ایران از تحریم‌ها منتفع شد. اما این بار احتمالا تحولات به گونه‌ای پیش خواهد رفت که موجب وارد آمدن لطمه به اقتصاد ترکیه خواهد شد. این بارآمریکا شرکت‌های کشور‌های دیگر را که با ایران همکاری دارند تهدید کرده و این یک مشکل عمده برای ترکیه است. ترکیه که قبلا تا حدی از بردباری آمریکا استفاده کرده بود، این بار به دلیل اتهام دور زدن تحریم‌های ایران از طریق هالک بانک، تحت نظارت جدی قرار خواهد داشت. هرچند ترکیه احتمالا این بار چانه زنی مخفیانه با آمریکا را آغاز خواهد کرد، اما احتمالا این چانه زنی‌ها فایده‌ای نخواهد داشت و به گفته اوگور گورسس، روزنامه نگار ترک، آمریکا ممکن است بعد از پایان محاکمه مسئولان هالک بانک، محدودیت‌های جدیدی را نیز علیه ترکیه به اجرا بگذارد. کنان مورتان، اقتصاددان ترک گفت، ترکیه به صورت جدی تحت فشار تحریم‌ها قرار خواهد گرفت، اما به دلیل نزدیکی اش به ایران احتمالا همچنان راه‌هایی برای دور زدن تحریم‌ها خواهد یافت. وی خاطر نشان کرد، ترکیه احتمالا تلاش خواهد کرد با ایجاد مناطق تجارت آزاد در گذرگاه‌های مرزی، یک سیستم تبادل کالا با ایران ایجاد کند. همچنین ممکن است ترکیه برای تسهیل نقل و انتقال پول به ایران صادرات طلا به این کشور را از سر بگیرد.