صرافان این روزها چه می‌کنند؟

خبرگزاری مهر: آشفتگی‌های بازار ارز در دولت حسن روحانی، دیروز به اوج خود رسید. دلار تا مرز ۵۸۰۰ تومان هم بالا رفت و یورو مرز‌های ۶۹۰۰ تومانی را درنوردید. صرافان، دلالان، مردمی که به دنبال حفظ ارزش پول خود بودند و در خریدارانی که برای خرید نیاز‌های واقعی خود وارد بازار ارز شده بودند، همه و همه در بازار نقش آفرینی می‌کردند. اوضاع بدتر از آنچه بود که انتظار می‌رفت و درست در همین زمان‌ها، هیچ سیاست خاص ارزی جز سکوت، از دولت و بانک مرکزی شنیده نشد و آن‌هایی هم که حرف دلار را به عنوان مشاوران دولت پیش کشیدند، خبر از شکاف‌های عمیق فکری میان اعضای اقتصادی کابینه دادند. نکته جالب اینکه منسوبان دولت بعد از صعود تاریخی دیروز دلار، به فرافکنی و ادرس دهی غلط به مردم روی آوردند و تلاش کردند دولت را در افزایش قیمت دلار بی تقصیر جلوه دهند. اگرچه بخشی از افزایش قیمت دلار خارج از اراده دولت است، اما نکته اینجاست که دولت می‌توانست با تدبیر به موقع و انجام اقدامات پیشگیرانه از سال گذشته، التهابات و جو روانی را مدیریت کرده و مانع صعود لجام گسیخته ارز شود، اما برخورد منفعلانه دولت با موضوع و عدم اقدام به موقع، قطعا در شکل گیری شرایط فعلی موثر بوده است و مسئولیت این شرایط مستقیما متوجه دولت است. از مردان اقتصادی کابینه روحانی چه خبر؟ اکبر ترکان و مسعود نیلی، مشاوران رئیس جمهور از دلار ۵ هزار تومانی دفاع و حسام‌الدین آشنا از آب به آسیاب ریختن دلالان ارزی، انتقاد کردند. از محمدباقر نوبخت، تئوریسین اقتصادی این روز‌های کابینه هم خبری نیست. همان مردی که می‌گفت: قیمت واقعی دلار، کمتر از ۴ هزار تومان است. اما اکنون نرخ دلار، حداقل ۱۸۰۰ تومان با محاسبات و وعده‌های او فاصله دارد. مسعود کرباسیان، وزیر امور اقتصادی و دارایی که همین چند روز پیش وعده بازگشت اقتصاد ایران به ریل ثبات را داده بود هم ترجیح داد تا خود را وارد گود نکند و ترجیح داد به عنوان یکی از اعضای اصلی کابینه دوازدهم، سر خود را به رفت و آمد‌های باب همایون تا بهارستان آن هم برای پاسخگویی به کمیسیون اقتصادی مجلس درباره نرخ ارز گرم کند. ولی الله سیف، رئیس کل بانک مرکزی هم همچنان بر روی مواضع خود درباره کاهش قیمت ارز پافشاری می‌کند؛ اما سیاست‌های نه چندان موفق او در بازار ارز دیگر جواب نمی‌دهد و اکنون «گارد ویژه»، جورکش ضعف شدید «سیاست‌های ارزی» شده است؛ گارد ویژه‌ای که اگر دیروز وارد بازار ارز نمی‌شد و دلالان را جمع نمی‌کرد، به گفته فعالان بازار ارز، قیمت از ۶ هزار تومان هم عبور می‌کرد. سکوت عجیب هیات دولت در جلسه دیروز جالب اینجا است که دیروز درست در بحبوحه نوسانات شدید ارزی، اعضای کابینه در جلسه هیات دولت هیچ بحث و تصمیمی در مورد نرخ ارز و ساماندهی بازار آشفته ارزی نداشتند و اگرچه انتظار می‌رفت که جلسه هیات دولت در روز یکشنبه، خروجی مشخصی برای ساماندهی بازار ارز داشته باشد، اما گویا دغدغه دولت دوازدهم با دغدغه‌های مردم فاصله زیادی دارد.

استفاده دولت از سهام خود در شرکت‌ها به عنوان پشتوانه انتشار صکوک، همکاری جامعه مشاوران رسمی مالیاتی ایران برای ارائه خدمات مالیاتی، موافقت دولت با تشکیل کارگروه برای تعیین سهمیه ورود کالای همراه مسافر از مناطق آزاد تجاری صنعتی و گزارش سازمان برنامه و بودجه کشور درخصوص قانون بودجه سال ۹۷ کل کشور، مسائلی بود که به عنوان گزارش جلسه دیروز (یکشنبه نوزدهم فروردین ماه) هیات دولت بصورت رسمی اعلام شد. روند بازار ارز که کاملا برخلاف وعده های، ولی الله سیف، رییس کل بانک مرکزی است، نشان می‌دهد سیف باید فکر عاجلی برای سیاست‌های ارزی و معاونت ارزی این بانک کند. سیداحمد عراقچی، برادرزاده جوان عباس عراقچی- عضو تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای- بدون کمترین سابقه‌ای در حوزه ارزی بانک مرکزی، سال گذشته جایگزین مرد کهنه‌کار معاونت ارزی بانک مرکزی یعنی غلامعلی کامیاب شد. او رتبه اول کارشناسی ارشد رشته اقتصاد نظری را به دست آورده و در مقطع کارشناسی ارشد، در رشته مدیریت مالی از یکی از دانشگاه‌های نیویورک فارغ التحصیل شده است، اما در بحبوبه حساس فعلی که مدیریت ارزی کشور باید به یک کاربلد حوزه تحریم و مسلط بر موضوعات بانکی سپرده شود، انتصاب یک فرد بی تجربه در این پست با انتقادات زیادی مواجه شد. عراقچی اکنون سکاندار بازار ارز کشور است و نتیجه این انتصاب هم درست از زمان روی کار آمدن وی، حرکت شتاب‌آلود دلار در مسیر افزایش نرخ است و به نظر می‌رسد که تئوری‌های مالی پشت میز دانشگاه، چندان با بازار ارز ایران همخوانی ندارد و شرایط ایران، نسخه‌ای بومی برآمده از تجربه را می‌طلبد. پیش‌بینی پذیری اقتصاد، نقطه فراموش شده وعده‌های روحانی این حسن روحانی بود که در ایام انتخابات سال ۹۲ پشت تریبون قرار گرفت و از سیاست‌هایی گلایه کرد که اقتصاد ایران را دچار سردرگمی کرده بود. همان فردی که از بخشنامه‌های یک‌شبه در بانک مرکزی دولت قبل گلایه داشت و می‌گفت که تغییرات مکرر نرخ ارز، اقتصاد ایران را به سمت دره برده و او وعده داد که این اتوبوس بی‌ترمز را متوقف کند. اکنون درست در سال دوم از دولت دوم او، ماشین اقتصاد ایران ترمز بریده است. عدم قطعیت و بی‌ثباتی بازار ارز را در برگرفته و سایه سنگین سوءمدیریت همه بخش‌های اقتصادی را تحت‌الشعاع خود قرار داده است. بی تدبیری در عرصه اقتصاد ایران از شدیدتر نمی‌شود. این اقتصاد به گفته اهل فن، تاب دلار ۶ هزار تومانی و یور ۷ هزار تومانی را ندارد و باید برای آن طرحی نو درانداخت و همانطور که اقتصاددانان و فعالان اقتصادی می‌گویند،‌ای کاش دولت بپذیرد که چرا به اینجا رسیده‌ایم. جهش‌های این چنینی نرخ ارز، همه چیز را به مخاطره می‌اندازد. به گفته پدرام سلطانی، نایب رئیس اتاق بازرگانی ایران، موضوع فقط اقتصاد نیست. باید زودتر تصمیمات سخت سال ۹۷ را بگیریم؛ چراکه هجوم مردم برای خرید دلار یعنی محو شدن سرمایه اجتماعی و نمایان شدن چهره خشن فقر فراگیر. اینجا دیگر همه بازنده‌اند. در این میان، نکته حائز اهمیت خروج سرمایه‌هایی است که محمدرضا پورابراهیمی، رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی برای آن ۳۰ میلیارد دلار را عنوان می‌کند. او می‌گوید: با نوسانات ارزی و در ایام پایانی سال، چیزی حدود ۳۰ میلیارد دلار از سرمایه‌های ارزی، از کشور خارج شده است. صرافان این روز‌ها در بازار ارز چه می‌کنند؟ در آشفته‌بازار ارزی، صرافان غیرمجاز بیش از هر زمان دیگری نقش آفرین شده اند و پتانسیل‌های خود برای مدیریت بازار ارز به کار گرفته اند. بازاری که اکنون بالای ده نرخ در آن وجود دارد و مانور بر روی هر یک از این نرخ‌ها، می‌تواند پول‌های سنگینی را جابجا کند. اما در برخی از صرافی‌های مجاز نیز، خبر‌ها حکایت از آن دارد که صرافان رسمی، ارز‌هایی که از بانک مرکزی تحویل می‌گیرند را در بازار توزیع نمی‌کنند و با کارت‌های بانکی صوری و کارت ملی و البته ثبت تصنعی معاملات در سنا (سامانه ارزی)، دلار‌های توزیعی را در گاوصندوق‌های خود نگه می‌دارند. آن‌ها می‌گویند در برخی از روزها، گاوصندوق شان تقریبا خالی است و این رفتار‌های احتیاطی و عدم توزیع تکلیف شده ارز، به آن‌ها اجازه می‌دهد که برای خود ذخیره احتیاطی دست و پا کنند. نکته حائز اهمیت دیگر آن که اعلام برخی نرخ‌های تصنعی در بازار ارز، نه تنها بازار را تحت‌الشعاع خود قرار می‌دهد، بلکه همه کسب و کار‌ها را زیر سایه خود می‌برد. امروز قرار است که کمیسیون اقتصادی مجلس، میزبان، ولی الله سیف، رئیس کل بانک مرکزی و مسعود کرباسیان، وزیر اقتصاد باشد. شاید این رفت و آمد‌ها به این نتیجه منتهی شود که دولت راه تدبیر در پیش گرفته و با مکانیزم‌هایی که شناخته شده است، بازار ارز را آرام کند.