۶ عامل اصلی گرانی دلار در ایران از دیدگاه المانیتور

خبرگزاری تسنیم: به نقل از المانیتور، ریال ایران در طی سال گذشته حدود یک سوم از ارزش خود را از دست داده و این تحلیل‌ها را تقویت کرده که وضعیت اقتصاد کشور چندان مساعد نیست. بیژن خواجه پور، تحلیلگر ایرانی ۶ عامل اصلی موثر در کاهش ارزش ریال را برشمرده است: اولا مسائل مربوط به مدیریت و سیاست گذاری در بانک مرکزی ایران وجود داشته نظیر مابه التفاوت میان نرخ ارز رسمی و ارز بازار آزاد، چالش‌هایی که بانک مرکزی در زمینه بازگرداندن منابع ارزی به داخل کشور با آن مواجه است و مداخلات مشکل آفرین بانک مرکزی در بازار ارز با هدف جلوگیری از کاهش ارزش ریال. شاید بتوان این عوامل را عوامل «بخش عرضه» دانست. اما از فاکتور‌های مربوط به بخش تقاضا که موجب کاهش شدید ارزش ریال در ماه‌های اخیر شده می‌توان به فشار تورمی، تقاضای کلی برای بازگشت به سرمایه گذاری و وضعیت روانی بازار اشاره کرد. برای فهم بهتر این عوامل می‌توان نگاهی به آمار‌های منتشر شده در سال گذشته انداخت. آمار نخست مربوط به تورم است که ارقام مربوط به آن به صورت ماهیانه از سوی بانک مرکزی منتشر می‌شود. آمار بعدی نوسانات موجود در بازار مسکن است که اعداد و ارقام ماهیانه این بخش نیز توسط بانک مرکزی منتشر می‌شود. آمار سوم، می‌تواند قیمت ماهیانه طلای ۱۸ عیار به ریال باشد؛ و در نهایت می‌توان نرخ رسمی ارز در پایان هر ماه را با نرخ ارز در بازار آزاد مقایسه کرد. زمانی که این آمار‌ها را در طی ۱۲ ماه سال ۹۶ کنار هم می‌گذاریم و مقایسه می‌کنیم، تضعیف ارزش ریال با روندی سریع کاملا مشهود به نظر می‌رسد. قیمت طلا در این مدت ۳۰.۱۵ واحد افزایش یافته در حالی که ارزش دلار در بازار آزاد شاهد رشد ۳۰.۷۵ واحدی بوده است که تقریبا دو برابر افزایش نرخ رسمی ارز در ایران به شمار می‌رود. اما در این مدت، نرخ تورم بر اساس آمار‌های بانک مرکزی تنها یک واحد افزایش یافته و به ۹.۶ درصد رسیده است. حتی اگر فرض کنیم که تلاش شده تا در آمار‌های بانک مرکزی نرخ تورم کمتر از حد واقعی جلوه داده شود، اما نمی‌توان در متدلوژی محاسبه نرخ تورم خدشه وارد کرد. قیمت مسکن نیز به همین نحو نسبتا با ثبات باقی مانده است. قیمت متوسط هر متر مربع مسکن در تهران در سال گذشته تنها ۱۲ واحد افزایش یافته که به معنای یک وضعیت منحصر به فرد در بازار است، زیرا افزایش قیمت اخیر مسکن نه ناشی از افزایش تقاضا بلکه به دلیل بی میلی فروشندگان به نقد کردن دارایی هایشان بوده است. اگر تمام این عوامل را کنار هم بگذاریم، مشاهده خواهیم کرد که علیرغم افت ارزش ریال در برابر دلار، ثبات نسبی نرخ تورم و قیمت مسکن نشان می‌دهد که قدرت خرید ریال برای مصارف روزمره نسبتا ثابت باقی مانده است. این گزاره به ویژه زمانی صحت بیشتری پیدا می‌کند که در نظر بگیریم که نرخ تورم و قیمت مسکن تا حد زیادی با نرخ بهره ۱۸ درصدی بانک‌ها در سال گذشته خنثی شده است. از این رو، کاهش اخیر ارزش ریال در برابر دلار با توضیح عموما پذیرفته شده برای کاهش کوتاه مدت ارزش پول ملی همخوانی ندارد. شاید این داده‌ها موید سخنان ماه فوریه حسن روحانی، رئیس جمهوری ایران باشد که گفته بود، هیچ دلیل اقتصادی‌ای برای کاهش ارزش ریال وجود ندارد. هرچند این وضعیت ممکن است از برخی جهات مثبت به نظر برسد، اما اگر معیار ارزش گذاری ریال در برابر ارز‌های خارجی از وضعیت واقعی اقتصاد ایران فاصله بیشتری بگیرد، در آن صورت، توانایی دولت برای تقویت ارزش ریال از طریق اتخاذ سیاست‌های پولی تضعیف خواهد شد.