رئیس جمهور بعدی ایران باید بانکدار باشد

خبرگزاری تسنیم: محمد حسین ادیب، پژوهشگر ریسکاست. او بر این باور است که روحانی پس انداز مردم ضعیف و متوسط را صرف تأمین مالی ۵ هزار شرکت ورشکسته کرده است. وی معتقد است، پاشنه آشیل دولت روحانی نظام بانکی است. این پژوهشگر ریسک تأکید دارد، روحانی قربانی سیاست‌های پولی خود می‌شود، از این پس در ایران کسی باید رییس جمهور شود که بانکداری بداند. وی در پیش بینی آینده تورم در ایران معتقد است، از این پس دو دولت خواهیم داشت؛ دولت روحانی و دولت سیف! ادیب پیش بینی‌هایی در مورد آینده سیستم پولی و بانکی کشور دارد که مشروح آن را در گفت: وگو با خبرنگار تسنیم در ادامه می‌خوانید. حباب به چه معناست؟ ادیب: حباب وقتی است که قیمت یک کالا یا خدمات از قدرت خرید واقعی مصرف کننده واقعی آن عبور کند. حبابی بودن سود سپرده در ایران اکنون در ایران چه چیز حبابی است؟ ادیب: سود سپرده حبابی است. در همه دنیا سود سپرده یک درصد است و تازه یک درصد را بانک‌ها آنقدر هزینه می‌تراشند که پس می‌گیرند. در انگلیس سود سپرده ۲۰ هزار پاوند در سال معادل هزینه دو ساعت پارک اتومبیل در پارکینگ است. مصرف کننده سپرده چه کسی است؟ ادیب:مصرف کننده سپرده، وام گیرنده است. اما اکنون ۴۰ درصد از فعالان اقتصادی زیان می‌دهند. ۴۰ درصد تا ۴ درصد؛ ۱۰ درصد بین ۴ تا ۸ درصد و ۱۰ درصد هم ۸ تا ۴۰۰ درصد سود می‌کنند. کسانی که ۸ تا ۴۰۰ درصد سود می‌کنند معمولا وام نمی‌گیرند؛ لذا وام به کسانی پرداخت می‌شود که یا زیان می‌کنند یا حداکثر ۸ درصد سود می‌کنند. سود سپرده از محل زیان وام گیرنده پرداخت میشود، سپرده گذار تا آخرین رمق وام گیرنده ادامه می‌دهد تا وقتی وام گیرنده ظرفیت داشته باشد بازی ادامه می‌یابد. وضعیت پیچیده‌تر از این نیست که می‌گویید؟ ادیب: رئیس بانک مرکزی اظهار داشتند ۴۰ درصد وام‌های بانکی در اختیار ۲۰۰ شرکت بزرگ است که نه اصل وام را پرداخت می‌کنند و نه فرع آن را و هم اصل وام را تمدید می‌کنند و هم فرع آن را، چون قصد باز پرداخت ندارند، معاون نظارت بانک مرکزی هم سه سال قبل گفتند ۵۰ درصد وام‌های بانکی را به شرکت‌های بزرگ داده اند که آن را پرداخت نمی‌کنند و اگر پرداخت کنند از یک بانک می‌گیرند و به بانک دیگر می‌دهند، یعنی حاصل جمع مثبت آن برای نظام بانکی صفر است. ۸۰ درصد از مردم ایران بسیار کمتر از درآمد خود زندگی می‌کنند و اختلاف را پس انداز می‌کنند. اما ۸۰ درصد مردم ایران پس انداز خود را به بانک می‌دهند و بعد بانک‌ها این پس انداز را در اختیار ۵۰۰۰ شرکت بزرگ قرار می‌دهند که از سال ۹۱ زیان ده هستند و به جای تعطیل شدن وام می‌گیرند و ادامه می‌دهند. پس انداز ۸۰ درصد قشر ضعیف و متوسط را صرف ادامه فعالیت ۵۰۰۰ شرکت کرده اند که ۶ سال قبل باید به خاطر زیان دهی تعطیل می‌شدند. داده دیگری ندارید؟ ادیب: نسبت بدهی شرکت‌های بورسی به فروش یک ساله در سال ۸۹ حدود ۳۱ درصد بود و در اسفند ۹۵ به ۷۱ درصد رسید و اکنون حدود ۸۰ درصد است، در دنیا می‌گویند اگر بدهی یک شرکت از ۵۰ درصد فروش بالاتر رفت آن شرکت ورشکسته است این حدی است که بال سه برای بانک‌ها تعیین کرده است. بانک‌های دنیا بر اساس مقررات بال سه اداره می‌شوند. * بدهی معوق بخش نفت و گاز ۲۴۰ هزار میلیارد تومان است. ولی بانک مرکزی معوقات بانکی را ۱۲ درصد اعلام می‌کند؟ ادیب: طبق قانون بدهی معوق دولت، جز بدهی معوق نمی‌آید وزیر نفت اعلام کرد که وزارت نفت ۵۰ میلیارد دلار به سیستم بانکی بدهی دارد و برای آن باید فکری کرد. سه سال است که مجلس بدهی وزارت نفت را استمهال می‌کند و مجددا برای سه سال تمدید کرده است. بدهی معوق بخش نفت و گاز ۲۴۰ هزار میلیارد تومان است این جز معوقات نمی‌آید وقتی وزیر نفت می‌گوید برای آن باید فکری کرد، یعنی نمی‌دهیم؛ دنبال یک مصوبه برای بخشیدن آن است. * روحانی پس انداز مردم ضعیف و متوسط را صرف تأمین مالی ۵ هزار شرکت ورشکسته کرده است پاشنه آشیل دولت روحانی نظام بانکی است عملکرد دولت روحانی در سال ۹۶ را چگونه ارزیابی می‌کنید؟ ادیب: روحانی همه پس انداز قشر ضعیف و متوسط را بسیج کرده تا ۵ هزار شرکت ورشکسته تامین مالی شوند. زیان شرکت‌های بزرگ از محل پس انداز مردم، پرداخت میشود، پس انداز مردم صرف سرمایه گذاری نمی‌شود، صرف جبران زیان شرکت‌های بزرگ می‌شود. پاشنه آشیل روحانی نظام بانکی است و البته روحانی در ایجاد یک سیستم برای بسیج پس انداز‌ها برای ادامه حیات شرکت‌های ناکارآمد دولتی موفق عمل کرد. سپرده‌ها به سمت مسکن و ارز حرکت کرده است دولت روحانی را در سال ۹۷ چگونه ارزیابی می‌کنید؟ ادیب: این ساختار که روحانی ایجاد کرده تا ابد ادامه ندارد. طی ۱۸ ماه آینده این بازی خاتمه می‌یابد، این بازی با ترکیدن حباب سود سپرده و حباب نرخ بهره، خاتمه می‌یابد. از دی ماه سپرده گذار را به روش عادی نمی‌توان مدیریت کرد. عامل اصلی افزایش نرخ ارز و مسکن، طی سه ماه گذشته، حرکت سپرده‌ها به سمت بخش مسکن و ارز بود. بیشتر توضیح دهید؟ ادیب: اگر کسی در سال ۹۲ در بانک سپرده گذاری کرده باشد اکنون ثروت او سه برابر شده است. سپرده گذار در حدود، دی ماه احساس کرد با لحاظ ۳ برابر شدن ثروت او مسکن ارزان قیمت و ارز، خیلی ارزان است، لذا بخشی از سپرده‌ها راهی این دو بخش شد عامل اصلی افزایش نرخ ارز و مسکن ارزان قیمت، خروج بخشی از سپرده‌ها از بانک‌ها و حرکت به این دو سمت بود. بانک مرکزی با عقب نشینی از همه حرف هائی که در ۱۱ شهریور در کاهش سود بانکی گفته بود سود سپرده را به ۲۰ درصد افزایش داد و ۲۵۰ هزار میلیارد تومان سپرده جذب شد، سپرده کوتاه مدت، سرمایه در گردش فعالین اقتصادی است، اما ۷۵۰ هزار میلیارد تومان از سپرده‌ها، سپرده مدت دار است که یک سوم آن جذب نرخ ۲۰ درصد شد. این روش چند پیامد داشت؛ یکم جسور شدن سپرده گذار. بنده به عنوان کسی که رئیس ریسک بازار یک بانک بزرگ به مدت ۷ سال تا مهر ۹۶ بودم اعلام می‌کنم از تیر ۹۱ تا کنون سودی که بانک‌ها می‌توانند به سپرده پرداخت کنند یک درصد است و نرخ بهره از سال ۹۲ تا کنون حداکثر می‌تواند ۵ درصد باشد، یعنی اگر در پنج سال گذشته سود سپرده یک درصد محاسبه شود و نرخ بهره، ۵ درصد، شرکت‌های بزرگ می‌توانند این نرخ بهره را پرداخت کنند. راه حل شما برای وضع موجود چیست؟ ادیب:بر اساس آمار‌های بانک مرکزی از بانک‌ها در آذر ۹۶، فقط ۱۹ درصد سپرده‌ها گردش دارد. یعنی ۸۱ درصد سپرده‌ها به هر حال؛ به کسانی پرداخت شده که در ۱۲ ماه گذشته بانک‌ها از محل آن وصولی نداشته اند. یعنی اگر متوسط سود سپرده را اکنون ۱۵ درصد فرض شود نرخ سود سپرده پنج برابر ۱۵ درصد، یعنی ۷۵ درصد است، سود سپرده ۱۵ درصد نیست، چون فقط ۱۵ درصد سپرده‌ها گردش دارد. سود سپرده سالانه ۷۵ درصد است. شرکت‌های بزرگ اگر نرخ بهره برای آن‌ها از ابتدای دولت روحانی ۵ درصد محاسبه شود می‌توانند بدهی خود را پرداخت کنند. در این حالت سود سپرده هم برای سپرده گذار از اول سال ۹۷ باید به یک درصد باز گردد تا بانک‌ها متعادل شوند یعنی برای سپرده‌های بالای یک میلیارد تومان باید سود سپرده از ابتدای سال ۹۷ با این نرخ تعدیل شود البته راه حل دومی هم وجود دارد. بیشتر توضیح دهید؟ ادیب: ببینید شرکت‌های بزرگ مقصر اند، ولی نه تا این حد. در مورد نقش شرکت‌های بزرگ نباید دچار اغراق شد، نرخ بهره هم بالا بود، یک راه حل این است که در خصوص ۶۰ درصد از سپرده‌ها که به شرکت‌های بزرگ (آمار لحظه تهیه گزارش) داده شده سود سپرده از سال ۹۷ برای سپرده گذار، یک درصد و نرخ بهره هم برای شرکت بزرگ ۵ درصد محاسبه شود البته اگر نرخ بهره برای شرکت‌های بزرگ از ابتدای سال ۹۷ پنج درصد محاسبه شود ۸۰ درصد وام‌ها را پرداخت می‌کنند و با این نرخ بهره موجود حداکثر فقط ۱۰ درصد وام شرکت‌های بزرگ قابل وصول است، اما اگر این راه حل مورد پذیرش نباشد که نیست، بانک مرکزی باید اسکناس چاپ کند و پول مردم را بدهد. اگر بانک مرکزی اسکناس چاپ کند و پول مردم را بدهد به فاصله صد روز دلار گران میشود برای اینکه پول مردم از محل چاپ اسکناس پرداخت شود دلار بالای ۲۰ هزار تومان خواهد بود. *روحانی قربانی سیاست‌های پولی خود می‌شود از این پس در ایران کسی باید رییس جمهور شود که بانکداری بداند آینده دولت روحانی را چگونه می‌بینید؟ ادیب: روحانی قربانی سیاست‌های پولی خود می‌شود، از این پس در ایران کسی باید رییس جمهور شود که بانکداری بداند. * از این پس دو دولت داریم؛ دولت روحانی و دولت سیف! تورم در سال ۹۷ چگونه خواهد بود؟ ادیب: بخشی از افزایش نرخ ارز و مسکن ارزان قیمت، به سبب خروج سپرده از بانک‌ها و بخشی از آن به سبب پرداخت ۱۸ هزار میلیارد تومان طلب موسسات دچار بحران از محل منابع بانک مرکزی بود، استفاده از منابع بانک مرکزی برای پرداخت بدهی موسسات باید ضرب در پنج شود. این پول پر قدرت است. ۱۸ هزار را ضرب در پنج کنید می‌شود ۹۰ هزار میلیارد تومان. تقریبا معادل درآمد دولت در بودجه از محل درآمد نفت، بانک مرکزی به موسسات دچار بحران کمک کرد. من بعد دو تا دولت داریم یکی دولت روحانی که بخشی از هزینه‌های آن ار محل درآمد نفت تامین می‌شود و دوم، دولت سیف که هزینه‌های آن از محل چاپ اسکناس تامین می‌شود. اگر قرار باشد سود واهی به سپرده گذار از محل منابع بانک مرکزی پرداخت شود تورم سنگین می‌شود.