هراس واشنگتن از تبديل ايران به شاهراه انتقال گاز در آسيا

باشگاه خبرنگاران جوان: از بین مسیر‌های غربی، شرقی، شمالی و جنوبی موجود برای انتقال انرژی آسیای مرکزی به بازار‌های جهانی؛ ایران با قرارگیری در مسیر جنوبی این نقشه جغرافیایی با کوتاهترین، امن‌ترین و ارزان‌ترین مسیر می‌تواند تقاضای رو به رشد انرژی جهانی یعنی شبه قاره هند و ژاپن و آسیای جنوب شرقی از آسیای مرکزی را فراهم کند. نیروی انسانی آموزش دیده در صنایع نفتی، سیستم ترانزیت توسعه یافته، زیر ساخت‌های کشتیرانی موجود در اختیار ایران، اسکله‌های نفتی، پالایشگاه‌های فرآوری و خطوط چشم گیر انتقال نفت و گاز، این مسیر را جذابتر می‌کند. با تمام این اوصاف، فرصت پیش آمده برای کشور به علت تلاش‌های آمریکا و متحدانش از جمله عربستان هنوز محقق نشده است. در طی این ۴۰ سال، آمریکا در صدد بوده تا با ارائه تصویری مداخله گر و تهدیدکننده از ایران و دامن زدن به تضاد میان ایران و کشور‌های منطقه، تاثیری منفی بر روند همگرایی میان ایران و کشور‌های آسیای مرکزی بگذارد تا با مخدوش کردن نقش ایران در آسیای مرکزی، جمهوری اسلامی را در همه معادلات آسیای مرکزی از جمله معادلات انرژی و خطوط انتقال تضعیف و حتی حذف کند. در این راستا واشنگتن با ترسیم خطوط انرژی مبتنی بر شعار"نه شمال نه جنوب، غرب یا شرق" و با استراتژی "خط لوله چندگانه "با انتقال نفت و گاز آسیای مرکزی از طریق ایران مقابله می‌کند. این طرح مسیر‌های باکو_جیحان از طریق گرجستان و ترکیه، و نیز مسیر ترکمنستان -پاکستان از طریق افغانستان، مسیر گرجستان-روسیه از طریق چچن و همچنین خط لوله زیر دریا بین ترکمنستان و آذربایجان را شامل می‌شود. خط لوله انتقال گاز تاپی که قرار است گاز ترکمنستان را از طریق افغانستان و پاکستان به شبه قاره هند منتقل کند، یکی از سناریو‌های پیش طراحی شده آمریکاست. این رقیب صادراتی گاز ایران چندی پیش (۴ اسفند ماه) با پایان ساخت خط لوله‌ای به طول ۲۱۴ کیلومتر از جانب ترکمنستان اکنون برای ادامه فعالیت خود وارد خاک افغانستان شده است. طول کل این خط لوله ۱۸۱۴ کیلومتر خواهد بود که ۲۱۴ کیلومتر آن در ترکمنستان، ۷۷۴ کیلومتر آن در افغانستان، ۸۲۶ کیلومتر در پاکستان و هند احداث خواهد شد. روند ساخت این خط لوله در افغانستان با حضور مقامات چهار کشور در هرات افتتاح شد. قرار است این خط لوله از مسیر ولایت‌های فراه، نیمروز، هلمند و کندهار عبور کرده و وارد پاکستان شود. از سوی دیگر، طالبان نیز با انتشار بیانیه‌ای از ساخت خط لوله انتقال گاز در افغانستان اعلام حمایت کرده است. سخنگوی این گروه تاکید کرده است که طالبان برای کمک به روند اجرایی این پروژه آمادگی دارد، زیرا این گروه از روند بازسازی و توسعه افغانستان حمایت می‌کند. ' طرح ساخت خط لوله صلح که قرار بود گاز ایران را به پاکستان و هند برساند، به دلیل نگرانی هندی‌ها نسبت به وابسته شدن به اسلام آباد، بلاتکلیف باقی ماند و در مرحله بعد نام آن به دلیل خروج هند از این طرح به خط لوله آی. پی (ایران به هند) تبدیل شد. با این حال، ام جی اکبر مشاور وزیر خارجه هند اعلام کرده است که هند به تعهدات خود در پروژه خط لوله تاپی به شدت پایبند است. در شرایط فعلی با توجه به نیاز انرژی هند چندین پیشنهاد برای احداث خط لوله گاز پیش روی ما قرار دارد، با این وجود ما به شدت به پروژه تاپی پایبندیم. وی گفت: هند به تعهدات مالی خود در تأمین بخشی از ۱۰ میلیارد دلار برای پروژه بین المللی خط لوله تاپی که به حل مشکل کمبود انرژی در آسیای جنوبی کمک می‌کند، پایبند است. مشاور وزیر خارجه هند همچنین از نگرانی‌های خود درباره تامین امنیت این خط لوله که از مناطق جنگ زده افغانستان و پاکستان می‌گذردو ثبات عرضه گاز سخن گفت. هزینه ساخت خط لوله تاپی تا سقف ۱۰ میلیارد دلار برآورد شده است و بانک توسعه آسیایی، بانک اروپایی بازسازی و توسعه و کشور ژاپن برای سرمایه گذاری در این پروژه اعلام آمادگی کرده‌اند. ایران ساده‌ترین و ارزان‌ترین مسیر برای انتقال گاز است حمید رضا عراقی معاون وزیر نفت و مدیرعامل شرکت ملی گاز ایران در گفتگو با خبرنگار اقتصاد و انرژی در این باره می‌گوید: درباره آینده و فرجام خط لوله تاپی هیچ باور مثبت و منفی ندارم. اگر این موضوع را نفی کنیم این احتمال وجود دارد که عده‌ای از روی عمد تمام سعی خود را برای اثبات آن به کار بگیرند. وی تصریح کرد:پروژه خط لوله انتقال گاز تاپی که قرار است گاز ترکمنستان را از طریق افغانستان و پاکستان به شبه قاره هند منتقل کند بسیار هزینه بر است و بالغ بر ۱۰ میلیارد دلار سرمایه نیاز دارد علاوه بر این باید از مسیر‌های بسیار سختی عبور کند. معاون وزیر نفت گفت:حتی اگر فرض کنیم این پروژه از نظر منابع مالی به مرحله اجرا برسد، افغانستان و پاکستان چنین پولی بابت پرداخت مبالغ آن ندارند. غیر از این مسئله، هند و پاکستان نیز باهم مشکلاتی دارند. عراقی ادامه داد:البته این موانع در حالی پیش روی این پروژه قرار دارد که مسئولان ذی ربط ۴ کشور مذکور در مصاحبه‌های خود اعلام کرده اند که بر ساخت خط لوله انتقال گاز تاپی مصمم هستند و برخی کشور‌های دیگر نیز آمادگی خود را برای پرداخت وام به آن‌ها مطرح کرده اند. معاون وزیر نفت با تاکید بر اینکه اکنون نمی‌توان هیچ اظهارنظر متقنی در این باره داشت، افزود:بهترین راه حل، کشور ایران است. فرض کنید اگر به ترکمنستان پیشنهاد بدهیم که به شمال ما گاز بدهد و ما این گاز را در جنوب تبدیل به اِل اِن جی کرده و به سراسر دنیا حتی هند صادر کنیم، برای متقاضیان، مسئله بسیار ساده‌تر و مقرون به صرفه‌تر خواهد بود. عراقی بیان کرد:ولی به هر صورت آمریکا، عربستان و بانک‌های مختلف دیگر خواهان اجرای پروژه خط لوله انتقال گاز تاپی هستند. معاون وزیر نفت در پایان گفت:معتقدم به علت موقعیت جغرافیایی فروش و انتقال گاز از طریق ایران بسیار ارزان‌تر و ساده‌تر است.

بعید است که خط لوله گاز تاپی، ساخته شود بیژن نامدار زنگنه وزیر نفت ایران قبلا درباره ساخت خط لوله انتقال گاز تاپی که قرار است گاز ترکمنستان را از طریق افغانستان و پاکستان به شبه قاره هند منتقل کند و رقیب صادرات گاز ایران باشد، گفت: خیلی بعید است که خط لوله گاز تاپی، ساخته شود. وی درباره ساخت خط لوله انتقال گاز تاپی و اعلام آمادگی عربستان برای تامین مالی ساخت این خط لوله، اظهار کرد: موانعی در راه ساخت این خط لوله وجود دارد، زیرا کسی که بتواند بین پاکستان و هند، تفاهم ایجاد کند کار بسیار دشوار و مهمی را انجام داده است.

ناامنی و دخالت آمریکا و عربستان موانع پیش روی خط لوله تاپی کمال دهقانی نائب رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی در گفتگو با خبرنگار اقتصاد و انرژی در این باره می‌گوید:برقراری بهترین رابطه با همسایگان همیشه در اولویت اول سیاست خارجی و راهبرد روابط خارجی جمهوری اسلامی ایران قرار دارد. ایران از هرگونه همکاری با همسایگان خود از ترکمنستان گرفته تا افغانستان و پاکستان و سایر کشور‌ها استقبال می‌کند. وی ادامه داد:همکاری همسایگان با همدیگر نیز مورد استقبال ماست چرا که با مساعد شدن روابط، نه تنها رفاه، آرامش و امنیت برای همسایگان به وجود می‌آید بلکه در سایه این مهم، منافع ایران نیز تامین خواهد شد. نائب رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی تصریح کرد:مشکلی که در شرق کشور وجود دارد، دخالت‌هایی است که آمریکا از ۴۰ سال پیش به وسیله عربستان سعودی و دیگر کشور‌های مرتجع عربی در منطقه انجام می‌دهد. دهقانی ادامه داد:تقویت تروریسم در پاکستان و افغانستان و ترویج وهابی گری از نمونه این دخالت هاست. حرکات افراط گرایانه ضد امنیتی که اکنون در افغانستان و پاکستان وجود دارد ناشی از سرمایه گذاری مالی و حمایت‌های معنوی آمریکا و عربستان سعودی است. آن‌ها بذری را کاشته اند که اکنون شاهد میوه‌های تلخ آن هستیم. این اقدام به قیمت ناامنی در افغانستان و پاکستان تمام شده است. وی با تاکید بر اینکه این دخالت‌ها همچنان ادامه دارد، افزود:کشور‌های منطقه به ویژه افغانستان، پاکستان و ترکمنستان باید بدانند که تامین منافع ملی آن‌ها در اولویت هر چیزی قرار داشته و بسیار اهمیت دارد. نائب رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی اضافه کرد:همکاری‌های منطقه‌ای باید جایگزین دخالت‌های بی مورد آمریکا و عربستان در منطقه شود. دهقانی به صراحت درباره خط لوله انتقال گاز تاپی که قرار است گاز ترکمنستان را از طریق افغانستان و پاکستان به شبه قاره هند منتقل کند، گفت:تردید‌هایی وجود دارد آنهم در ابتدا به خاطر ناامنی‌های موجود در افغانستان و پاکستان است. قبل از هر اقدامی باید ناامنی‌ها ریشه یابی شود و این ریشه‌ها خشکانده شوند. وی ادامه داد:همچنین باید دخالت‌های بی مورد کشور‌های دیگر در این منطقه به پایان برسد. البته ایران این همکاری گازی همسایگان خود را تشویق می‌کند. نائب رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی بیان کرد:ایران حتی این فرصت را برای ترکمنستان فراهم می‌کند که غیر از اینکه گازش را به افغانستان -پاکستان و هند صادر کند، انرژی خود (گاز) را به جنوب کشور ما آورده و از طریق دریای عمان به بازار‌های جهانی عرضه کند. قابلیت طرح این همکاری‌ها وجود دارد. دهقانی افزود:حتی امکان انتقال گاز ایران به پاکستان هم وجود دارد، طرحی که از قبل بوده است. همچنین افغانستان می‌تواند با ترانزیت‌هایی از جمله راه آهن کشور‌ها را به هم پیوند بزند. باید زیرساخت‌های لازم فراهم شودتا همکاری‌های اقتصادی بر مسائل فعلی موجود یعنی ناامنی‌ها، غلبه کند. وی گفت:در مجموع همانطور که ایران برای خود رفاه، آرامش و امنیت می‌خواهد برای همسایگانش نیز خواهان همه این موارد است، اما برای این مهم فرمولی دارد و آن این است که این کشور‌ها باید از دخالت کشور‌های خارجی همچون آمریکا و عربستان ممانعت کنند. نائب رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی ادامه داد:همچنین مشکلاتی مابین برخی از این کشور‌ها (هند و پاکستان) وجود دارد که قبل از راه اندازی خط لوله انتقال گاز تاپی باید مرتفع شود. دهقانی گفت:تن‌ها در سایه ثبات، آرامش و امنیت حاکم بر منطقه است که همکاری‌های بسیار گسترده مورد نظر در حوزه‌های انرژی، برق، خطوط راه آهن و ترانزیت ممکن می‌شود. وی تصریح کرد:تا این ناامنی‌ها و دخالت‌ها وجود داشته باشد قطع به یقین این طرح‌ها و پروژه‌ها به نتیجه نخواهد رسید چرا که بر همگان روشن است که امنیت زیرساخت لازم برای هرگونه رشد، توسعه و فعالیت اقتصادی است. نائب رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی اضافه کرد:در نبود امنیت این طرح‌ها و همکاری‌ها فرجامی نخواهد داشت، حتی اگر هم داشته باشد دیدید که در قالب فعالیت گروه‌های تروریستی چه اتفاقاتی در سوریه و عراق افتاد و چه میزان از زیرساخت‌ها و امکانات نابود شد. دهقانی در پایان گفت:سال‌های سال طول می‌کشد راه حلی برای سازندگی و معالجه دخالت‌های بی مورد قدرت‌های بزرگ و کشور‌های مرتجع منطقه که در کمک به تروریسم نقش داشتند، پیدا شود.