رقابت ایران و ترکیه برای سهمگیری از سوآپ نفت شمال عراق
درشرایطی که ترکیه وارد مذاکراتی شده که هرچه بیشتر از ظرفیت های بالفعل و بالقوه سوآپ نفت عراق بهره گیری کند؛ به نظر می رسد مسئولان نفتی کشورمان به قرارداد ۶۰ هزار بشکه ای سوآپ نفت عراق که تا ۱۰ روز دیگر قرار است اجرایی شود، بسنده کرده اند.
خبرگزاری تسنیم: اقلیم کردستان عراق سال‌ها علاوه بر تخصیص بودجه از حکومت مرکزی عراق، در فروش نفت تولیدی خود و همچنین توسعه میادین قرار گرفته در این اقلیم به صورت خودمختار عمل می‌کرد. در طی سال‌های اخیر، شرکت‌های اروپایی و امریکایی توانسته‌اند با ایجاد یک فضای رقابتی برای حضور در میادین شمالی و جنوبی عراق، به امتیازگیری بیشتر در فرآیند توسعه از میادین اقلیم کردستان (شمال عراق) و میادین جنوبی این کشور اقدام کنند. اقدامی که با گنجانده شدن دریافت جایزه و پول بیشتر به ازای تولید هر بشکه بیشتر نفت، در قرارداد‌های نفتی عراق چه در شمال و چه در جنوب این کشور خود را نشان داده است. به گفته یکی از متخصصان مشاور وزارت منابع طبیعی کردستان عراق، ذخایر نفت این منطقه که قبلاً ۴۵ میلیارد بشکه تخمین زده می‌شد اکنون به ۶۰ میلیارد بشکه رسیده است. از اینرو ۵ درصد ذخایر نفتی جهان در این اقلیم قرار دارد. طبق اعلام رسمی وزارت نفت عراق، تولید نفت این کشور در ماه جولای سال ۲۰۱۷ به طور متوسط به میزان ۴ میلیون و ۴۰۰ هزار بشکه در روز بوده که از این رقم ۴۰۷ هزار بشکه در روز یعنی حدود ۱۰ درصد آن در اقلیم کردستان بوده است. پس از
درگیری‌ها و اغتشاشات نیمه سال ۹۶ در شمال عراق، بار دیگر تصدی میادین نفتی این منطقه به دست دولت مرکزی عراق افتاد و در جریان بازسازی شمال این کشور، طرح‌هایی به منظور تسهیل در صادرات نفت میادین این منطقه در دستور کار قرار گرفت. یکی از میادینی که تصدی آن همواره مورد مناقشه اقلیم کردستان و دولت مرکزی عراق بوده میدان نفتی کرکوک است. این میدان نفتی، پس از بصره دومین میدان نفتی بزرگ عراق است و با حدود ۱۰ میلیارد بشکه ذخیره قطعی نفت و سهم ۴۰ درصدی در صادرات نفت عراق، از جایگاه بالایی در معادلات اقتصادی این کشور برخوردار است. میادین نفتی شمال عراق (اربیل، سندی، کرکوک و ...) برای صادرات نفت دو راه پیش رو دارند؛ یکی اینکه از طریق خاک ایران اقدام به سوآپ نفت کرده به طوری که در مرز ایران و عراق نفت را تحویل ایران داده و ایران مطابق آن را در بنادر خلیج فارس تحویل مشتریان عراق دهد. راه دوم سوآپ نفت شمال عراق از طریق ترکیه است، به طوری که نفت عراق از طریق ترکیه به دریای مدیترانه راه یابد. نیرو‌های کرد در سال ۲۰۱۴ زمانی که ارتش عراق در مواجهه با نیرو‌های داعش از هم پاشید کنترل کرکوک را در اختیار گرفته بودند و صادرات نفت
میدان نفتی کرکوک را در اختیار داشتند، اما پس از بازپس‌گیری این منطقه توسط دولت مرکزی عراق، چندماهی است که نفت کرکوک صادر نشده (از ماه اکتبر ۲۰۱۷)؛ از اینرو این روز‌ها مسئولان عراقی در تکاپوی آغاز دوباره صادرات نفت تولیدی میادین شمالی این کشور هستند. قرار است با قراردادی که در ماه پایانی پاییز امسال بین ایران و عراق به امضا رسیده، ۶۰ هزار بشکه نفت تولیدی کرکوک از طریق ایران سوآپ شود. این قرارداد سوآپ پیش از این قرار بود تا پایان ماه ژانویه ۲۰۱۸ عملیاتی شود، اما به دلیل آنچه مسئولان عراقی مسائل فنی نامیدند تا امروز این قرارداد اجرایی نشده است. بیست و چهارم بهمن ماه فرماندار کرکوک عراق در کنفرانس بازسازی عراق در کویت گفت که عراق در ماه جاری میلادی صادرات نفت از شمال کرکوک به ایران را به میزان ۶۰ هزار بشکه در روز آغاز خواهد کرد. از اینرو با توجه به زمان ۱۰ روزه باقی مانده از ماه فوریه، تا ۱۰ روز آینده باید شاهد آغاز سوآپ نفت عراق از خاک ایران باشیم. مذاکرات سوآپ نفت کرکوک از خاک ایران به سال‌های گذشته باز می‌گردد، زمانی که نفت میادین شمالی عراق تنها از طریق ترکیه سوآپ می‌شد و عراق به فکر راه‌های ارزان‌تر و
ایجاد فضای رقابتی افتاده بود. در مذاکرات پیشین دو کشور حتی عنوان شده بود که با احداث یک خط لوله جدید انتقال نفت خام از کرکوک تا کرمانشاه، مسیر جدید جایگزین سوآپ نفت از خاک ترکیه شود، اما تا امروز این ایده به منصه ظهور نرسیده است. جبار اللعیبی، وزیر نفت عراق هفته آینده به دعوت همتای ترکیه‌ای خود به ترکیه می‌رود تا درباره از سرگیری صادرات نفت عراق از بندر جیهان در ترکیه مذاکره کند. این دعوت وزیر نفت ترکیه از همتای عراقی خود در حالی که قرار است تا پایان ماه جاری میلادی سوآپ نفت خام عراق از خاک ایران آغاز شود، نشان می‌دهد ترکیه به منظور جا نماندن از فضای رقابت با ایران در خصوص آورد‌های مالی سوآپ نفت خام عراق به صورت جدی مسائل مربوطه را دنبال می‌کند و به این عرصه ورود کرده است. خبر‌های شنیده شده از عراق حاکی از این است که دولت عراق می‌خواهد به سرعت در یک مزایده پای پیمانکاران و مجریان خارجی را به کرکوک باز کند و تولید از این میدان نفتی را افزایش دهد. حتی وزیر نفت عراق در ماه‌های اخیر اعلام کرده بود که این کشور قصد دارد تولید نفت از میدان کرکوک را به یک میلیون بشکه در روز برساند. در این شرایط ترکیه وارد
مذاکراتی شده که هر چه بیشتر از ظرفیت‌های بالفعل و بالقوه سوآپ نفت عراق بهره گیری سیاسی و اقتصادی کند؛ اما به نظر می‌رسد مسئولان نفتی کشورمان به اجرایی شدن همان قرارداد ۶۰ هزار بشکه‌ای که آن هم با تردد نفتکش‌ها اجرایی خواهد شد و زیرساخت‌های پایداری، چون سرمایه گذاری دو کشور برای احداث خط لوله جدید نفتی بین کرکوک و کرمانشاه را ندارد، بسنده کرده اند.
دیدگاه تان را بنویسید