۳ روش بازیابی کشتی‌ها از اعماق دریا
غرق شدن کشتی‌ها از چند جهت قابل بررسی است و این احتمال وجود دارد که بازیابی سانچی صرفه اقتصادی نداشته باشد و در کف دریا رها شود.
خبرگزاری فارس: از زمان به وجود آمدن صنعت دریانوردی نگرانی از غرق شدن کشتی‌ها و نحوه تعامل با این مشکل همواره یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های کارشناسان بوده است. به گل نشستن، سوراخ شدن، کج شدن و یا غرق شدن کامل از جمله مهم‌ترین مواردی است که به از کارافتادن کشتی‌ها منجر می‌شود. هفته گذشته نفتکش سانچی با ۳۲ خدمه پس از یک هفته آتش و انفجار در دریای چین غرق شد و در عمق ۱۱۵ متری آرام گرفت. اخیراً چینی‌ها اعلام کرده‌اند که قصد دارند این نفتکش را از آب بیرون بکشند. در تعامل با کشتی‌های غرق‌شده سه رویکرد از سوی کارشناسان مطرح می‌شود؛ نخست آنکه مواد آلاینده موجود در داخل کشتی‌ها برای جلوگیری از آلودگی زیست‌محیطی از درون آن تخلیه شده و کشتی‌ها نیز در کف دریا رها می‌شوند. دومین رویکرد این است که کشتی‌های غرق‌شده با تجهیزات مخصوصی به قطعات کوچک‌تری تقسیم شده و سپس از آب بیرون کشیده شده و اوراق می‌شود. سومین رویکرد نیز بازیابی کامل کشتی‌ها و تعمیر آن‌ها و بازگرداندن کشتی غرق‌شده به مدار عملیاتی است. در رویکرد نخست، پمپ‌های قوی به کف دریا منتقل شده و غواصان با اتصال لوله‌هایی به مخزن سوخت و یا مخزن محموله‌های کشتی‌هایی که
مواد آلاینده حمل می‌کنند، اقدام به پمپاژ و خارج کردن سوخت و مواد آلاینده از درون کشتی‌ها می‌کنند که این اقدام ساده‌ترین و کم‌هزینه‌ترین رویکرد در مواجهه با کشتی‌های غرق‌شده است؛ چراکه کشتی در کف دریا رها شده و هزینه‌ای صرف جابجا کردن و یا از بین بردن آن نمی‌شود. در رویکرد دوم، کارشناسان برای بیرون کشیدن محموله و خود کشتی، آن را به قطعات کوچک‌تر تقسیم کرده و از آب بیرون می‌کشند. روند عملیات به این صورت است که دو کشتی مجهز به تسمه برش در دو طرف کشتی غرق‌شده مستقر شده، تسمه برش به وسیله غواصان و یا ربات از کشتی اول به درون آب برده شده و با گذرانده شدن از زیر کشتی غرق شده و در مقاطع تعیین‌شده، مجدداً به سطح آب آورده شده و به کشتی دوم متصل می‌شود. این تسمه که در کشتی دوم به یک محور متصل شده است و طول زیادی دارد، از سوی کشتی اول به تدریج رها شده و از طرف کشتی دوم کشیده می‌شود و به صورت سمباده‌وار به تدریج مقاطع تعیین‌شده در کشتی‌ها را برش داده و از هم جدا می‌کند. این تسمه‌ها حتی قدرت بریدن موتور کشتی را نیز دارند. مقاطع بریده‌شده سپس توسط جرثقیل از کف دریا کشیده شده و به سطح نزدیک می‌شود. نکته حائز اهمیت این
است در صورتی که این قطعات وزن کمی داشته باشند، جرثقیل آن‌ها را بلند کرده و به درون یک کشتی باری دیگر قرار می‌دهد، اما اگر این قطعات بازهم به قدری سنگین باشند که جرثقیل نتواند به طور کامل آن را از آب بیرون بکشد، نوعی کشتی به نام بارج، وارد عمل می‌شود. بارج قابلیت فرورفتن به درون آب بدون غرق شدن را دارد و می‌تواند به زیر اجسام شناور در آب رفته و سپس مجدداً به سطح بیاید و محموله را از آب خارج کند. در رویکرد سوم، اما کشتی به صورت یکپارچه از آب بیرون کشیده شده و مجدداً عملیاتی می‌شود. این روش شامل وکیوم کردن قسمت بالای کشتی و پمپاژ هوای فشرده به درون آن است. این مسئله به خارج شدن آب از سوراخ‌های زیر کشتی که در قسمت پایین و آبخور آن ایجاد شده‌اند، منجر شده و باعث می‌شود کشتی که از آب خالی شده است سبک شده و روی آب بیاید. غواصان سپس نقاط سوراخ‌شده را به صورت موقتی ترمیم کرده و کشتی به یک مرکز تعمیرات اساسی منتقل می‌شود. ازجمله بزرگ‌ترین عملیات‌های بازیابی کشتی‌ها در جهان می‌توان به عملیات بازیابی کشتی بزرگ بالتیک آسه اشاره کرد. این کشتی در نتیجه برخورد با یک کشتی دیگر در نزدیکی بندر روتردام هلند به طور کامل غرق
شد و مقامات این شهر تصمیم گرفتند با کمک شرکت‌های بزرگ بازیابی کشتی‌ها، لاشه کشتی را از آب خارج کنند. این کشتی توسط تسمه برش در طول مدت حدود یک سال به ۸ قطعه بریده شد و پس از بیرون کشیده شدن از آب، اوراق شد. یکی دیگر از عملیات‌های بازیابی کشتی‌های بزرگ، غرق شدن کشتی MV-RENA در نیوزیلند بود که این کشتی کانتینربر به دلیل بروز طوفان و سوراخ شدن در آستانه غرق شدن قرار گرفت و پس از آنکه بخش قابل‌توجهی از محموله این کشتی با موفقیت خارج شد، غرق شد و در اقیانوس آرام گرفت. مقامات تصمیم گرفتند با توجه به بازیابی محموله این کشتی، آن را رها کرده و اقدامی در راستای بازیابی کامل آن انجام ندهند. یک کشتی دیگر به نام MV-DRAKE نیز در ماه ژوئن سال ۲۰۰۷ در پی وقوع طوفان شدید در سواحل استرالیا به گل نشست که در نتیجه آن یکی دیگر از بزرگ‌ترین عملیات‌های بازیابی کشتی انجام شد. برای بازگرداندن آن به آب‌های عمیق سه بار عملیات انجام شد که دو بار آن با شکست و سومین عملیات موفقیت‌آمیز بود. برای بازیابی این کشتی ۱.۸ میلیون دلار هزینه شد. اما بزرگ‌ترین عملیات بازیابی کشتی در جهان مربوط به عملیات بازیابی و بازسازی کشتی کاستا کنکوردیا در
ایتالیا است. این کشتی بزرگ تفریحی نخست با بودجه ۵۰۰ میلیون دلار در سال ۲۰۰۶ ساخته شد، اما ۶ سال بعد و به دلیل برخورد با صخره در نزدیکی شهر ایسولا دل‌گیگلیو، به پهلو غرق شد و به گل نشست. در این حادثه ۳۲ نفر جان خود را از دست دادند. نخستین اقدامی که در بازیابی این کشتی انجام شد، این بود که سوخت آن به طور کامل خالی شد و در سال ۲۰۱۳ با صرف حدود ۸۰۰ میلیون دلار، این کشتی مجدداً به حالت عمودی چرخانده شد، اما هنوز شناور نبود. در سال ۲۰۱۴ و با صرف هزینه ۲ میلیارد دلار این کشتی بازسازی شد و در سال ۲۰۱۷ فعالیت خود را مجدداً آغاز کرد. از دیگر عملیات‌های بزرگ بازیابی کشتی‌ها می‌توان به بازیابی زیردریایی ۹ هزار تنی کورسک روسیه اشاره کرد. این زیردریایی با ۱۱۸ خدمه در سال ۲۰۰۰ غرق شد و همه خدمه آن جان خود را از دست دادند. این حادثه به قدری ناگوار بود که به سمبل غم و اندوه در روسیه بدل شد. ولادیمیر پوتین شخصاً اعلام کرد که روسیه این کشتی را بیرون خواهد کشید و در مدت یک سال پس از غرق شدن آن دو شرکت بین‌المللی اسمیت و ماموت اقدام به خارج کردن این زیردریایی اتمی کردند. این کشتی دارای دو رآکتور هسته‌ای، ۲۴ موشک و تعداد قابل
توجهی اژدر بود که در عمق ۱۰۰ متری از سطح آب قرار داشت. نفتکش سانچی که هفته پیش غرق شد نیز می‌تواند میزبان یکی از بزرگ‌ترین عملیات بازیابی کشتی در جهان باشد، اما باید دید با توجه به اینکه سانچی ۹۳ هزار تن وزن داشته و محموله زیادی از میعانات گازی را در خود جای داده است، بازیابی آن از نظر اقتصادی به‌صرفه خواهد بود یا خیر. با توجه به اینکه اجسام در آب سبک‌تر هستند، وزن سانچی در آب حدود ۸۰ هزار تن خواهد بود. یک کارشناس بین‌المللی از شرکت Brand Marine به خبرنگار فارس درباره امکان بیرون کشیدن کشتی سانچی از آب گفت: شما می‌توانید لاشه تایتانیک را هم با صرف هزینه هنگفت به کره ماه ببرید. در حال حاضر مهم‌ترین نکته‌ای که پیش از اقدام برای بازیابی سانچی اهمیت دارد این است که این عملیات چقدر هزینه خواهد داشت و آیا بازیابی این نفتکش ۳۲ میلیون دلاری، صرفه اقتصادی دارد؟ همانطور که گفته شد وزن سانچی با توجه به حجم آن به صورت خالی در آب معادل ۸۱ هزار تن است و بزرگ‌ترین کشتی و جرثقیل بازیابی کشتی در جهان که اتفاقاً در شانگ‌های چین و بنام «ژن‌هوآ ۳۰» نیز ساخته شده است، تنها توانایی بلند کردن ۱۲ هزار تن را دارد. خبرنگار فارس
جهت کسب اطلاعات بیشتر با یکی از کارشناسان مؤسسه بین‌المللی ماموت (MAMMOET) هلند تلفنی گفت‌وگو کرد، این کارشناس بین‌المللی گفت: نخستین اقدامی که باید در زمینه بازیابی سانچی انجام داد، خارج کردن محموله میعانات گازی و نفت سبک باقیمانده در مخازن این کشتی و همچنین بیرون کشیدن سوخت آن است. با استناد به اطلاعات اولیه ارائه‌شده از سوی سازنده این کشتی، نفتکش سانچی که یک نفتکش سوئزمکس بوده است به صورت اسمی روزانه ۵۶.۷ تن گازوئیل مصرف می‌کرده و بنابراین به سادگی می‌توان گفت که صد‌ها تن گازوئیل در مخزن سوخت این کشتی وجود داشته است. وی ادامه داد: در قدم دوم می‌توان این کشتی را اوراق کرد و بدین منظور باید با استفاده از جک‌های هیدورلیک، جرثقیل و تسمه برش آن را به ۳ یا ۴ قسمت تقسیم کرده و با استفاده از بارج، که پیش‌تر درباره این روش توضیح داده شد، برای اوراق کردن به ساحل منتقل کرد. وی در پاسخ به این سوال که آیا می‌توان این نفتکش را مجدداً به‌طور کامل روی آب شناور کرد، گفت: این احتمال وجود دارد که بتوان با تزریق هوای فشرده و خارج کردن آب از داخل کشتی، آن را مجدداً به سطح آب آورد که این مسئله به شرایط کنونی و سوراخ‌های
موجود روی بدنه کشتی بستگی دارد. وی که خواست نامش فاش نشود، گفت: شما می‌توانید هر کشتی غرق‌شده را به سطح آب بیاورید، حتی آن‌هایی که از وسط جدا شده‌اند. اگر تصمیم بر این شود که نفتکش سانچی مجدداً شناور شود، شما باید پس از تزریق هوای فشرده و معلق شدن آن در نزدیکی سطح آب، با استفاده از متخصصین غواصی تمام سوراخ‌های آن را ترمیم کنید که این مسئله می‌تواند زمان‌بر باشد. غواصان حرفه‌ای با کپسول هوای معمولی می‌توانند تنها تا عمق ۶۳ متری آب فرو روند و با روش جدیدی که با نام ترایمیکس شناخته می‌شود امکان فرو رفتن غواصان به اعماق بیشتر نیز فراهم شده است. کپسول ترایمیکس شامل گاز‌های هلیوم، اکسیژن و نیتروژن است که رکورد شنا در عمق در ایران با این کپسول هم‌اکنون ۱۰۵ متر است. این کارشناس بین‌المللی ادامه داد: البته هزینه ترمیم سوراخ‌ها درون آب بسیار بیشتر از ترمیم آن در روی سطح آب یا در سواحل است. وی گفت: در حال حاضر با توجه به اینکه اطلاعات زیادی در باره شرایط کنونی سانچی در دست نیست، نمی‌توان هزینه تقریبی بیرون کشیدن و بازیابی آن را تعیین کرد. این کارشناس بین‌المللی گفت: البته اوراق کردن آن بسیار کم هزینه خواهد برد. وی
در پاسخ به این سوال که آیا می‌توان با صرف هزینه ۵ یا ۶ میلیون دلار، سانچی را از آب بیرون کشیده و برای بازسازی کامل به ساحل برد، گفت: در حال حاضر نمی‌توان در این زمینه اظهارنظر کرد، اما می‌توان با قاطعیت گفت: بسیار بیشتر از ۵ یا ۶ میلیون دلار هزینه خواهد برد. این کارشناس گفت: با توجه به اینکه سانچی در عمق ۱۱۵ متری آب قرار دارد و مزاحمتی برای دیگر کشتی‌های عبوری ندارد می‌توان پس از تخلیه کامل آن، این کشتی را در کف دریا رها کرد و دلیلی برای جابجا کردن آن نیست و تنها چیزی که باید نگران آن باشیم محموله نفت سبک و میعانات گازی و سوخت این کشتی است. وی با ابراز تأسف از جان باختن ۳۲ خدمه این کشتی، گفت: هم‌اکنون متغیر‌های زیادی از قبیل: شرایط قرار گرفتن این کشتی، عمق قرارگیری سانچی و همچنین تجهیزات موردنیاز برای بیرون کشیدن آن برای تعیین هزینه بازیابی این نفتکش وجود دارد که اظهارنظر در شرایط کنونی درباره آن‌ها غیرممکن است.
دیدگاه تان را بنویسید