آخوندی: ارجاع کار به نظام مهندسی ظلم به مردم است

خبرگزاری فارس: عباس آخوندی پیش از ظهر امروز در نخستین همایش ملی اخلاق مهندسی در صنعت ساختمان که در سالن همایش‌های مرکز فقهی ائمه اطهار برگزار شد، با اشاره به اهمیت اخلاق در مهندسی اظهار کرد: اخلاق مهندسی شعبه‌ای از اخلاق مهندسی است؛ در واقع ما در حال بحث بر روی مفهومی مدرن هستیم که متعلق به دنیای جدید است و جدا از دنیای سنتی است. وی ادامه داد: وقتی از اخلاق صحبت می‌کنیم سریع سراغ ملکات نفسانی می‌رویم حال آنکه اساساً ارزش‌ها و معیار‌های اخلاق خصوصی و عمومی متباین و مغایر هستند و اگر ما از ارزش‌های اخلاق خصوصی را همراه اخلاق عمومی بدانیم کارایی نخواهد داشت. وزیر راه و شهرسازی با تأکید بر اینکه فتوت‌نامه گذشته اخلاق خصوصی به همین خاطر کارایی ندارد، گفت: این فتوت‌نامه مربوط به گذشته است که سیستم ارباب و رعیتی در جامعه برقرار بود، اما امروز چنین چیزی برقرار نیست و باید بر اساس دنیای مدرن بحث کنیم. وی با اشاره به مفهوم کنترل قدرت در حوزه عمومی بیان کرد: قدرت فقط مفهوم سیاسی ندارد بلکه قدرت حرفه‌ای هم داریم و اینکه چگونه می‌خواهیم قدرت حرفه‌ای را در حوزه عمومی کنترل کنیم مهم است. آخوندی اظهار کرد: بحث بعدی من این است که آیا ما می‌توانیم هزینه‌های خود را که باید خودمان پرداخت کنیم به جامعه سربار کنیم؟ آیا ما می‌توانیم با دست کردن در جیب دیگری برای خودمان موقعیت درست کنیم. وی با اشاره به ارزش اخلاق خصوصی تصریح کرد: ایثار، فداکاری، سخاوت، جود، مهربانی، محبت و ... ارزش‌هایی است که در حوزه اخلاق خصوصی به آن‌ها پایبند هستیم؛ آیا با همین معیار‌های می‌شود حوزه اخلاق عمومی را اداره کرد؟ اصلی‌ترین معیار اخلاق عمومی عدل است؛ فردی خدمت امیرالمؤمنین (ع) آمد و گفت: عدل بهتر است یا جود که حضرت برخلاف انتظار این فرد فرمودند که عدل بهتر است. وزیر راه و شهرسازی تأکید کرد: عدل در حوزه اخلاق عمومی از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است؛ بزرگ‌ترین مسئله‌ای که در دنیای مدرن داریم این است که هنوز وقتی از اخلاق صحبت می‌کنیم برمی‌گردیم به حوزه اخلاق خصوصی و با این حوزه می‌خواهیم تمام مشکلات حوزه عمومی را حل کنیم. وی اذعان کرد: اگر به این مسئله دقت نکنیم تا عرش پای ما می‌لنگد؛ در غرب برای اخلاق عمومی و خصوصی دو بیان متفاوت به کار می‌برند، اما در کشور ما این مبنا برقرار نیست. آخوندی وجدان و انگیزه الهی را مبنای اخلاق خصوصی خواند و افزود: در حوزه اخلاق عمومی ضمانت اجرا قانون است؛ در اخلاق خصوصی سیستم خودتنظیمی و خودکنترلی است که بسیار خوب است و اگر در اخلاق عمومی پیاده شود به شدت کمک‌کننده است، اما در اخلاق عمومی آیا این سیستم خودکنترلی می‌تواند جایگزین شود؟ وی ضمن ریشه‌یابی مشکل اخلاق عمومی در نظام اسلامی تصریح کرد: در حوزه اخلاق خصوصی همه چیز داوطلبانه است و کسی نمی‌تواند مطالبه کند که چرا سخی نیستی، اما همه می‌توانند مطالبه داشته باشند که چرا عدل را رعایت نکرده‌اید. آخوندی با تأکید بر اینکه اخلاق عمومی در جامعه دارای ضمانت اجرایی کامل است، گفت: اخلاق خصوصی کاملاً اختیاری و داوطلبانه است و اگر به این مسائل دقت نکنیم گرفتار خواهیم شد. وی با تأکید بر اینکه دستور اخلاق عمومی اجرای قانون است، اذعان کرد: موضوع در اخلاق عمومی کنترل قدرت است، کنترل نفس اصلی‌ترین موضوع اخلاق خصوصی است پس در بحث اخلاق عمومی مبنا عدل است در عین اینکه در اخلاق خصوصی مبنا ملکات نفسانی است. وزیر راه و شهرسازی با اشاره به روایتی از پیامبر اکرم (ع) مبنی بر اینکه تمام آسمان و زمین با عدل استوار می‌شود خاطرنشان کرد: هیچ چیز دیگری نمی‌تواند جای عدل را بگیرد و این تقدم از اهمیت بالایی برخوردار است. وی با اشاره به آیه‌ای از قرآن کریم، با تأکید بر اینکه تمام نظام هستی بر پایه عدل بنا شده است، گفت: اگر بپذیریم که عدل در حوزه اخلاق عمومی ریشه است و در غیاب عدل انتظار احسان انتظار به جایی نیست؛ در غیاب عدل نمی‌توان از مهندس انتظار داشت که همه بر ملکات نفسانی متکی باشند و تمام اصول را رعایت و اجرا کنند. آخوندی تصریح کرد: این مسئله به خاطر اینکه در حوزه رسانه ما بین اخلاق خصوصی و عمومی فرقی قائل نشده‌ایم و معمولاً به اخلاق خصوصی می‌پردازیم و اخلاق عمومی مفقود است که مبنای آن عدل است می‌بینیم که تمام رسانه‌ها امروز از احسان و نیکوکاری صحبت می‌کنند و می‌گویند که جامعه در آستانه بی‌اخلاقی است؛ ریشه این امر در این است که در حوزه عمومی باید عدل ترویج شود نه نیکوکاری. وی با تأکید بر اینکه در حوزه اخلاق عمومی باید قدرت کنترل شود اذعان کرد: پس از مشروطه بر تشکیل عدالت‌خانه تأکید شد یعنی در نظام ارباب‌رعیتی ارباب که شاه بود عدل رعایت نمی‌شد و همه می‌خواستند به دنبال عدالت بروند و اصل کلمه مشروطه یعنی قدرت مطلقه شاه مشروط به یکسری مبانی شود. وزیر راه و شهرسازی با تأکید بر اینکه قدرت مهندس در کار حرفه‌ای مطلق است، گفت: کسی نمی‌تواند به مهندس بگوید یک بادبند را اجرا کن یا نکن؛ اخلاق حرفه‌ای به این مفهوم است که قدرت مهندس کنترل شود، در حرفه وقتی ما به پزشک مراجعه می‌کنیم متکی بر نظر او هستیم و او در حوزه پزشکی تسلط کامل دارد و می‌تواند هر دستوری به ما بدهد و هیچ کس نمی‌تواند به او دستور دهد که چه دارویی تجویز کن و همه تسلیم نظر او هستند؛ پس بحث بر این است که چگونه قدرت پزشک کنترل شود. وی گفت: شخص عامی که به مهندس مراجعه می‌کند فرض بر اینکه او در این زمینه بی‌سواد است و مهندس هر چیزی که برای او مشخص کند باید اجرا کند به دلیل اینکه طرف معامله اساساً در این حوزه بی‌سواد است و مهندس در این بخش حرفه‌ورز است. آخوندی ریشه اخلاق حرفه‌ای را در عدل خواند و اذعان کرد: آیا می‌توانیم اجازه سوءاستفاده به یک حرفه‌ورز دهیم که از قدرت مطلق خود سوءاستفاده کند؟ آیا حرفه‌ورز بر مبنای اینکه می‌تواند بگوید من می‌دانم یا تو نمی‌دانی تمام اختیارات قانونی طرف مقابل خود را سلب کند؟ بر اساس اصل نهم قانون اساسی تأکید دارد که حاکمیت برای حفظ استقلال و تمامیت ارضی حق ندارد آزادی‌های فردی را محدود کند. وی افزود: آیا یک حرفه‌ورز می‌تواند آزادی‌های فردی را محدود کند و آیا یک پزشک یا مهندس می‌تواند این کار را انجام دهد؟ وزیر راه و شهرسازی با تأکید بر اینکه بخش اعظم توسعه شهری بر اساس برون‌ریز هزینه‌ای است گفت: چرا آب رودخانه‌های ما آلوده است، چون پساب صنعتی تصفیه نمی‌شود؛ وقتی کسی بر اساس قانون حقش ساخت سه طبقه است و هفت طبقه می‌سازد باقی این کار برون‌ریز است و به تمام شاخص‌های اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی جامعه اثر می‌گذارد. وی با تأکید بر اینکه در حوزه شهرسازی برون‌ریز کامل داریم تصریح کرد: در حوزه ساختمان زمانی که مقررات ساختمان رعایت نشده و ساختمان فرو بریزد چه مفهومی دارد؟ کاهش هزینه به زیان مردمی که بر اساس آن فروریزی آسیب می‌بینند پس مفهوم برون‌ریز ساده نیست و تمام اینکه ما در شهر‌های بزرگ نمی‌توانیم نفس بکشیم به دلیل بی‌توجهی به همین مفهوم بسیار ساده است و همین مفهوم دم‌دستی تمام مشکلات را در نظام توسعه‌ای ایران ایجاد کرده است؛ نه می‌توانیم نفس بکشیم نه آب سالم نه ترافیک مرتبط و نه شهر مناسب. آخوندی با تأکید بر اینکه در حوزه حقوقی در بحث اخلاق عمومی مفهوم عدل به مفهوم انصاف تبدیل می‌شود خاطرنشان کرد: انصاف جنبه عملیاتی عدل است و در جنبه اسلامی نیز دستورات «انصف» از ائمه و پیامبر بسیار زیاد است که گفته‌اند آنچه برای خود نمی‌پسندی برای دیگری هم مپسند. وی گفت: در نظام حقوقی این انصاف ضمانت اجرا دارد و اگر انصاف به خرج ندادی قرار بر این نیست که کسی شما را بازخواست نکند و اگر شما بیش از تراکم ساختمانی ساختمان ساختی انصاف را رعایت نکرده‌ای و به دیگری لطمه زدی و می‌شود شما را بازخواست کرد؛ اگر مقررات شهرسازی را رعایت نکردی انصاف را رعایت نکرده و می‌شود شما را بازخواست کرد. وزیر راه و شهرسازی با تأکید بر اینکه مفهوم برون‌ریز که در اقتصاد سیاسی موج‌سواری است اذعان کرد: ما اگر رودخانه را با پساب آلوده می‌کنیم از وضعیت موجود موج‌سواری کرده‌ایم. وی با اشاره به سیکل کاری نظام‌مهندسی گفت: ارجاع کار به نظام‌مهندسی محدودکردن مردم است، این ظلم مشخص است که به مردم اجبار شود که به یک مهندس مراجعه کند، تصور نکنید که می‌توان با ظلم به مردم خدمت کرد و محدود کردن مردم ظلم فاحش است. آخوندی تصریح کرد: اصل ارجاع و سلب حق مردم ظلم بین است؛ عدل این است که بگوییم هیچ کسی که صلاحیت ندارد حق ندارد وارد این حرفه شود. وی با بیان اینکه رقابت در جامعه باید منصفانه باشد، اظهار کرد: در تمام دنیا اگر قرار است هر اتفاقی رخ دهد اگر معلوم شود که کسی دو طرف میز قرار دارد بلافاصله قرارداد باطل است چراکه با عدل مغایرت دارد، شما یا حافظ منافع خریداری یا فروشنده و همزمان نمی‌توانی حافظ منافع هردو باشی و اگر کسی این تضاد منافع را پذیرفت نخستین ظالم خودش است. آخوندی با تأکید بر اینکه اخلاق حرفه‌ای این است که هرکسی حتی من وزیر منافع متضاد را نپذیرد گفت: من مجوز مهندسی دارم آیا حق دارم که از آن استفاده کنم؟ قطعاً این‌طور نیست چراکه من مسؤول کنترل هستم اگرچه از لحاظ قانونی مشکلی ندارد. وی گفت: اگر اصلاحات در سیستم مهندسی نشود در آینده مهندسی در ایران نخواهیم داشت و تمام پایه‌های مهندسی بر همین اصول بند است. وزیر راه و شهرسازی با بیان اینکه علت ایجاد سازمان نظام‌مهندسی اعتلای مهندسی بوده است گفت: چرا می‌خواهیم خود را فریب دهیم مگر می‌شود با این شعار‌ها خودمان را فریب دهیم. وی با تأکید بر اینکه شهرسازی ما عمدتاً مملو از بی‌نظمی مطلق و بی‌عدالتی است گفت: آیا یک شهر در ایران داریم که نظم منطقی داشته باشد و از راه رفتن در آن شهر لذت ببریم؟ آیا مهندسان در وضع فعلی شهر‌های ما نقشی نداشتند؟ بحث تضاد منافع همین است چراکه اخلاق می‌گوید نمی‌توانی اختیار دیگری را محدود کنی و من که می‌پذیرم که ساختمانی را خارج از ضوابط بسازی در حال ظلم به دیگران هستم، چراکه به او کمک کرده‌ام که حق دیگران را ضایع کند. آخوندی با تأکید بر اینکه هیچ شهری در کشور ما سمبل نظم نیست، افزود: شهر آیینه خرد ما ایرانی‌ها است و اگر کسی بخواهد ببیند که ایرانی چگونه فکر می‌کند کافی است بی‌نظمی در شهر‌های ما را ببیند. وی بیان کرد: ما یا باید آیینه را بشکنیم یا خودمان را درست کنیم؛ ما باید محکم گام برداریم و بتوانیم مشکلات فعلی شهر‌ها را برطرف کنیم. وزیر راه و شهرسازی تصریح کرد: نظام‌مهندسی در کنفرانس اخلاق مهندسی می‌آید فتوت‌نامه را نشان می‌دهد، اما بداند که بلافاصله باید نظام‌نامه حرفه‌ای اخلاق مهندسی را نشان دهد و این تأکید بر این است که ما هنوز مبنای اصلی اخلاق عمومی را نمی‌دانیم. وی بیان کرد: مهندسان برای اصلاحات در کشور همواره پیش‌قدم بوده‌اند و در انقلاب قطعاً نقش دانشکده‌های فنی و مهندسی از دیگر حوزه‌ها بیشتر بوده و اگر بخواهیم شروع کنیم باید خودمان آغازگر باشیم. آخوندی با تأکید بر اینکه من خود بنیان‌گذار سیستم فعلی نظام‌مهندسی هستم تصریح کرد: باید این حرف‌ها را به همدیگر بزنیم تا بتوانیم مبنای اصلاح را داشته باشیم و اگر فکر کنیم که همچنان باید نظام ارجاع در نظام‌مهندسی باشد و حق را از مردم بگیریم کار درست نمی‌شود. وی گفت: اگر مبنا این باشد که به زور پنج درصد حق‌الزحمه آن را بگیریم که کنترل داشته باشیم کار درست نمی‌شود و این عین بی‌عدالتی است.