شکاف ۲۱ میلیون لیتری تولید و مصرف بنزین!

خبرگزاری مهر: تنها ۷ روز تا ارائه بودجه ۹۷ دولت دوازدهم به مجلس شورای اسلامی باقی مانده است؛ بهارستانی‌ها ۱۹ آذرماه سال جاری آستین بالا زده و نخستین بودجه تقدیمی دولت دوازدهم را مورد بحث و بررسی قرار خواهند داد. طبق روال همیشگی با نزدیک شدن به فصل ارائه بودجه سال آینده به قوه مقننه، اعداد و ارقام فراوانی از بخش‌های مختلف اقتصادی کشور روانه مجلس می‌شود که هر یک از آن‌ها در کمیسیون‌های تخصصی بررسی می‌شود. اعدادی که با وجود تاکید کارشناسان و متخصصان اغلب دور از واقعیت تدوین می‌شوند. صحت این گفته را با نیم نگاهی به اعداد پیش بینی شده در بخش‌های مختلف بودجه و تحقق آن در پایان دوره مشخص می‌توان جستجو کرد. اختلاف تولید و مصرف بنزین و نفت گاز در ۶ ماه اعداد و ارقام ارائه شده از میزان تولید و مصرف بنزین و گازوییل به عنوان دو سوخت کلیدی و پر مصرف کشور نیز از این قاعده مستثنی نیستند؛ همان طور که در نمودار‌های زیر (مربوط به شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی) مشاهده می‌کنید طی ۶ ماهه نخست سال جاری میزان مصرف بنزین معادل ۸۲ میلیون لیتر در روز بوده است در حالی که تنها ۶۱ میلیون لیتر آن توسط پالایشگاه‌های کشور تولید شده و ۲۱ میلیون لیتر آن نیز از طریق واردات تامین شده است. طبق این نمودارها، وضعیت تولید و مصرف نفت گاز نیز حال و روز جالبی ندارد. به این ترتیب که در همین دوره زمانی میزان مصرف نفت گاز ۷۷ میلیون لیتر در روز بوده است در حالی که حجم تولید این فرآورده رقمی معادل ۷۱ میلیون لیتر در روز را به خود اختصاص می‌دهد. البته شکاف بین تولید و مصرف نفت گاز به شدت بنزین نیست و رقمی معادل ۶ میلیون لیتر در روز را به خود اختصاص می‌دهد.

میزان تولید بنزین و نفت‌گاز؛ از برنامه ریزی تا عملکرد این نمودار‌های رنگی در بخش دیگری مبین واقعیت دیگری هستند. به این ترتیب که طبق بررسی‌های همه جانبه که توسط یک گروه از کارشناسان شرکت ملی پالایش و پخش فراورده‌های نفتی انجام شده است، پیش بینی شده بود که طی ۶ ماهه نخست سال ۹۶ میزان ۷۱ میلیون لیتر بنزین در روز تولید شود، اما در عمل، تنها ۶۱ میلیون لیتر آن محقق شد؛ این بدان معناست که بین آنچه برای تولید بنزین در کشور برنامه ریزی شده بود با میزان تولید محقق شده، یک اختلاف ۱۰ میلیون لیتری وجود دارد. از سویی دیگر طبق همین پیش بینی ها، قرار بود میزان تولید نفت گاز قرار بود در ۶ ماهه اول امسال ۹۵ میلیون لیتر در روز باشد، اما در عمل روزانه ۹۲ میلیون لیتر تولید شده است؛ یک اختلاف ۳ میلیون لیتری که در مقابل اختلاف ۱۰ میلیون لیتری تولید بنزین اختلاف چندانی محسوب نمی‌شود.

«مصرف» بنزین و نفت‌گاز بیش از پیش‌بینی‌ها متاسفانه نه فقط در حوزه تولید اعداد و ارقام پیش بینی شده، محقق نشد بلکه در حوزه مصرف نیز، اعدادی که توسط کارشناسان پیش بینی شده بود، محقق نشد و میزان واقعی مصرف، از رقم پیش بینی شده، فراتر رفت. به این ترتیب که در پیش بینی‌ها برآورد شده بود که در ۶ ماهه نخست امسال میزان مصرف بنزین ۷۸ میلیون لیتر در روز باشد، اما در عمل میزان مصرف بنزین در این برهه زمانی به ۸۲ میلیون لیتر در روز رسید. یعنی یک اختلاف ۴ میلیون لیتری در میزان پیش بینی تا واقعیت مصرف بنزین. از طرفی دیگر با تکیه به همین بررسی‌های انجام شده میزان مصرف نفت‌گاز در همین دوره زمانی باید رقمی معادل ۶۳ میلیون لیتر در روز را به خود اختصاص می‌داده، اما در عمل میزان مصرف این فراورده نفتی معادل ۷۹ میلیون لیتر در روز بوده است. یعنی یک اختلاف ۱۶ میلیون لیتری بین برنامه پیش بینی شده تا میزان مصرف واقعی وجود دارد.

سرنخ اختلافات در کجاست؟ اعداد و ارقام موجود و اختلاف بین برنامه تدوین شده برای تولید و مصرف این دو فراورده کلیدی مبین این حقیقت است که در بخش برنامه ریزی دقت لازم نشده است؛ اما اینکه چرا پس از گذشت سال‌های متمادی همچنان چنین اختلافی بین میزان پیش بینی شده تولید و مصرف وجود دارد خود جای بحث و بررسی دارد. با در نظر گرفتن اینکه مبادی مصرف این دو فراورده می‌تواند به عوامل غیر مترقبه، افزایش تعداد خودرو و تردد‌ها، قاچاق ... بستگی داشته باشد باز هم نمی‌توان توجیه مناسبی برای این اختلاف در میزان مصرف و تولید این دو فرآورده وجود داشته باشد چرا که انتظار می‌رود گروه کارشناسی تمامی این موارد را مورد بررسی دقیق قرار داده و بر اساس آن آمار و ارقامی را به عنوان موارد مصرف بودجه ارائه کنند تا بودجه کشور در نزدیک‌ترین حالت به واقعیت امر تدوین شده و از بروز مشکلات آتی جلوگیری شود. به تمامی این اختلافات در تولید و مصرف بنزین و نفتگاز، پیشنهاد گرانی بنزین در لایحه بودجه ۹۷ را نیز اضافه کنید که با وجود برنامه ریزی نا مناسب چقدر می‌تواند در میزان سرمایه گذاری در بخش تولید این فرآورده ها، واردات، کسب درآمد و سایر موارد مرتبط به این حامل‌های انرژی موثر بوده و نظم را از این بخش سلب کند.