هپکو و آذرآب قربانی رکود شدند

روزنامه وطن امروز: در هفته‌های اخیر کشمکش کارگران ۲ شرکت هپکو و آذرآب با کارفرمایان و سرمایه‌گذاران و متعاقب این موضوع ورود دستگاه‌های انتظامی به این درگیری، شهر اراک را تبدیل به یک شهر امنیتی کرده و موجب شده برخی فرصت‌طلبان از آب گل‌آلود ماهی بگیرند. شرکت صنایع هپکو و آذرآب در زمینه صنایع اصلی کشور مانند تولید و توزیع ماشین‌آلات سنگین راهسازی، معدنی، کشاورزی، توربین، تجهیزات صنایع معدنی، پتروشیمی و پالایشگاهی فعالیت می‌کنند.

کارگران این دو شرکت در روزهای اخیر به دلیل دریافت نکردن چند ماه حقوق خود دست به تجمعاتی در نقاط مختلف استان اراک مانند جاده تهران - اراک و راه‌آهن این شهر زدند و خواستار توجه بیشتر مسؤولان شدند که در نهایت با طولانی شدن این تجمعات و اختلال در روند نظم عمومی نیروهای انتظامی وارد عمل شده و صحنه‌های بدی رخ داد که همین صحنه‌ها خوراک خبری رسانه‌های بیگانه شد. فارغ از اینکه راهکار قانونی و درست برای کارگری که کارد به استخوانش رسیده و بالای ۶ ماه است حقوق نگرفته چیست، باید ابتدا به این سوال پاسخ داد که چگونه ۲ شرکت بزرگی که دستگاه‌های مادر و مولد صنعت کشور مانند راه‌سازی، پتروشیمی و کشاورزی را تولید می‌کردند به ناگهان مجبور می‌شوند ۸۰ درصد از توان تولیدی خود را کاهش دهند.

بنا بر این گزارش، عواملی همچون واگذاری‌های غیراصولی، واردات محصولات مشابه خارجی و عدم مدیریت مناسب روی اقتصاد کشور، حال و روز هپکو و آذرآب را اینگونه کرده که مجملی از حدیث مفصل صنعت کشور است. در همین باره مقدسی، نماینده مردم اراک در مجلس شورای اسلامی و عضو کمیسیون صنایع مجلس معتقد است دولت یازدهم تصمیمی اساسی برای رفع مشکلات واحدهای تولیدی مشکل‌دار استان نگرفته است.

کریمی، دیگر نماینده مردم اراک در مجلس نیز مدیریت ضعیف شرکت آذرآب را دلیل این تجمعات می‌داند و در این باره می‌افزاید: عملکرد ظالمانه و غیرقانونی برادران «پرنا» در مالکیت شرکت آذرآب، این شرکت را با بحران مواجه کرده و باعث ظلم و اجحاف در حق کارگران شده است به طوری که ماه‌هاست کارگران این شرکت نتوانسته‌اند حقوقی دریافت کنند و خود و خانواده آنان در بحران به سر می‌برند. وی با اشاره به جلسه با وزیر صنعت و معدن، گفت: در این جلسه لزوم کوتاه شدن هر چه سریع‌تر دست این افراد از آذرآب را مطرح کردم.

هپکو

۱۱ اسفندماه سال ۹۵ کارگران شرکت هپکو به دلیل تاخیر ۶ ماه حقوق خود مقابل ساختمان استانداری مرکزی تجمع کردند و از سوی مسؤولان استانی وعده‌هایی برای رفع مشکل آنها داده شد که این وعده‌ها هنوز به صورت کامل عملیاتی نشده است و اعتراضات دنباله‌دار کارگران ادامه دارد. ساماندهی کارخانه هپکوی اراک و بازگرداندن این کارخانه به سازمان خصوصی‌سازی ایران از دی ماه سال ۹۵ توسط مسؤولان پیگیری شد تا اینکه پیشنهاد واگذاری این کارخانه به شرکت هیدرواطلس ساوه عنوان و بهمن ماه سال گذشته این مهم قطعی شد. به‌رغم اینکه حدود چند ماه از انتخاب سهامدار جدید شرکت می‌گذرد نه تنها مشکلات این شرکت مرتفع نشده است بلکه هنوز کارگران این شرکت در سردرگمی و اعتراض هستند. از طرف دیگر انعقاد قرارداد ساخت ۳ هزار ماشین‌آلات راهسازی توسط هپکو نیز به عنوان یکی از مصوبات سفر هیات دولت یازدهم به استان مرکزی در آبان سال ۹۵ هنوز عملیاتی نشده است.

در کنار این موضوع انتشار تصاویری از واردات ماشین‌آلات راهسازی از بندر شهید رجایی آن هم در حالی که شرکت هپکو به عنوان تنها تولیدکننده ماشین‌آلات راهسازی در خاورمیانه است، دل کارگران این شرکت را به درد آورد. هر چند این مصوبه هیات دولت چندین ماه است به امضای وزیران کشور، راه و شهرسازی و صنعت، معدن و تجارت رسیده و برای معاون اول ریاست‌جمهوری ارسال شده اما هنوز مشکلات این شرکت حل نشده است.

آذرآب

صنایع آذرآب از بدو تأسیس تا به حال جزو پیشرانان ساخت نیروگاه‌های برق و تجهیزات پالایشگاهی در خاورمیانه به حساب آمده و تأمین‌کننده تجهیزات پروژه‌های پتروشیمی، پالایشگاه‌های نفت و گاز و سازنده بخش‌های مختلف کارخانجات سیمان و نیروگاه‌های برق برای بخش دولتی و خصوصی بوده است. این شرکت که با حضور در جمع ۱۰ شرکت برتر بورس، به عنوان یکی از ستارگان این سازمان شناخته می‌شد، طی سال‌های ۹۴ تا ۹۶ به جایی رسید که به علت عدم پرداخت به‌موقع حقوق کارکنان با تجمعات کارگری بسیاری مواجه شده است.

وضعیت آذرآب تا دی ۹۵ بد بود اما پس از آن بدتر شد به گونه‌ای که از آن زمان تا نوروز ۹۶ کارگران این شرکت تنها حقوق یک ماه و عیدی خود را دریافت کردند و از ۶ ماه نخست سال ۹۶ هم ۴ ماه حقوق طلب دارند. یک منبع آگاه ادعا کرده است مدیران شرکت آذرآب تاکنون وام‌های کلان متعددی را برای بهبود اوضاع شرکت و پرداخت معوقات کارکنان دریافت کرده‌اند که تنها در یکی از موارد در آستانه نوروز امسال ۱۹ میلیارد تومان تسهیلات به مدیر عامل این شرکت پرداخت شده ولی از این مبلغ ریالی صرف کارگران نشده است.

این منبع آگاه ادامه داد: شرکت آذرآب به هیچ وجه در شرایط مالی بد نیست و هم‌اکنون حداقل ۶۰۰ میلیارد تومان قرارداد کاری دارد. این منبع آگاه با قید این شرط که نامی از او فاش نشود، افزود: مدیرعامل شرکت آذرآب از سال ۹۴ تا ۹۵ از بانک‌های مختلف میلیاردها تومان و فقط از بانک کشاورزی ۱۵۰ میلیارد تومان وام گرفته است و برای دریافت وام بانک کشاورزی ۳۹ درصد از سهام آذرآب را به عنوان ضمانت قرار داده که بانک کشاورزی در تاریخ ۱۵ اسفند ۹۵ از مدیرعامل این شرکت می‌خواهد این وام را پس بدهد اما به علت عدم پرداخت وام، ضمانت وام را به اجرا گذاشته و ۳۹ درصد از سهام آذرآب را مصادره می‌کند.

این فعال کارگری تصریح کرد: در واقع عمده سهام آذرآب برای بانک کشاورزی است و در حال حاضر مدیر عامل شرکت آذرآب هیچ‌کاره است اما از هیچ تلاشی برای نگه داشتن سهام شرکت در دست خود دریغ نمی‌کند. یکی دیگر از نمایندگان کارگران آذرآب به عنوان منبع آگاه افزود: «آذرآب یک میلیارد سهام اسمی دارد که اگر حداقل قیمت یعنی ۳۰۰ تومان را برای آن در نظر بگیریم ۳۰۰ میلیارد می‌شود، در حالی ‌که فقط استادیوم ورزشی آذرآب در شهر صنعتی اراک و دفتر مرکزی شرکت در خیابان ملاصدرای تهران بیش از ۳۰۰ میلیارد ارزش دارد.

این در حالی است که ارزش زمین‌های شرکت در کرج، خیرآباد اراک، کارگاه عسلویه، ویلاهای شهر صنعتی اراک و مهم‌تر از همه کارگاه‌های این شرکت با این همه تجهیزات مدرن برای وی مفت و رایگان خواهد بود. دستگاه‌هایی که بعضا هر کدام از آنها ۲۰-۱۰ میلیارد ارزش دارد، همه برایش مفت در می‌آید. این آقا روی گنج خوابیده و به همین خاطر دست‌بردار نیست».

کارگری که حقوق نمی‌گیرد چه باید بکند؟

سوال مهمی که پس از مشاهده اتفاقاتی مانند استان اراک به وجود می‌آید این است که اساسا کارگران برابر تاخیر دریافت حقوق خود باید چه کاری انجام دهند؟ بنا بر قانون کار، کارگران در این مواقع باید ابتدا به شعبه بیمه‌گذار خود مراجعه و سوابق‌شان را تجمیع کنند و سپس به اداره کار و امور اجتماعی حوزه کاری خود رفته و در صورت قبول ادعای آنها جلسات دادگاه برای دریافت حقوق کارگر برگزار می‌شود.

در همین باره حمید حاجی‌اسماعیلی، فعال کارگری ضمن انتقاد به وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، گفت: در حال حاضر وزارت کار پاسخگوی کارگران نیست، این وزارتخانه باید از کارگران حمایت کند و زودتر وارد عمل شود. وی افزود: کارگر اگر دستمزد نداشته باشد چطور می‌تواند زندگی کند، نیاز است که دولت وارد عمل شود.

اسماعیلی با مسؤول خواندن وزارت کار نسبت به کارگران، ادامه داد: وزارت کار باید پیش از اینکه موضوع تا این حد حاد شود ورود می‌کرد و اجازه نمی‌داد چنین صدمه‌ای به کارگران وارد شود، در کنار این باید شرایط بازنشستگی یا شغل مجدد برای آنها ایجاد می‌کرد. کارشناس حوزه کار تصریح کرد: در استانداردهای بین‌المللی حق مذاکرات جمعی کارگران با کارفرمایان نهادینه شده است اما در کشور ما چنین موقعیتی وجود ندارد.

وی ادامه داد: موضوع اعتراضات صنفی و به دنبال آن اعتصاب در قوانین بین‌المللی موجود است و مکانیزم‌هایی برای این مواقع پیش‌بینی شده است اما در ایران سازمان کارگری و کارفرمایی استانداردی وجود ندارد. وی در پایان گفت: وزارت کار وظیفه کمک به بخش‌های تولیدی، مشاوره فنی و تامین اعتبار را نسبت به مراکز تولیدی دارد و نباید از این موضوعات غافل شود.

پشت‌پرده عجیب مجمع آذرآب

روز دوشنبه ۲۷ شهریور مجمع سهامداران آذرآب در تالار وزارت کار برگزار شد که این جلسه با حاشیه‌های بسیاری همراه بوده است. یکی از سهامداران این شرکت در تشریح جو حاکم بر این جلسه گفت: «ما ۴۰ سهامدار اراکی بودیم که برای مجمع به تهران رفتیم. پرنا، مدیرعامل شرکت آذرآب آدم‌هایی با هیکل‌های درشت آورده بود که ما را بزنند. هر کس از ما کوچک‌ترین حرفی می‌زد بیرون می‌انداختند. من خودم وکیل کسی بودم.

مراحل قانونی ورود به جلسه را انجام دادیم. من به عنوان نماینده آقایان کریمی و مقدسی (نمایندگان اراک در مجلس) رفتم که نیروهای برادر بزرگ‌تر مدیرعامل نامه وکالت بنده را پاره کردند و با وکالت دیگری که داشتم مجددا نامه گرفتم تا وارد شوم اما تا صدای من را شنیدند گفتند این فلانی است و نباید داخل جلسه بیاید! آقای اسدی، نماینده بانک کشاورزی گفت حالا که نمی‌گذارد شما داخل بروی، محافظ ما باش تا ما وارد شویم.

نزدیک در ورودی برادر بزرگ‌تر مدیرعامل آمد توی شکم نماینده بانک کشاورزی که من یقه‌ او را گرفتم. برادر کوچک‌تر پرنا دست آقای اسدی را گاز گرفت و آنقدر فشار داد تا ۳ تا برگه A۴ از دستش رها شد و آنها را آنی خورد!» این سهامدار آذرآب در ادامه افزود: «یک حسابرس به نام طاهری هم آورده بودند و دفتر مرکزی حساب‌های اینها را صفر کرده بود. صحبت ما این هست که اینها نگذاشتند نماینده بانک کشاورزی وارد مجمع شود و خودشان همه چیز را بستند».

طلب کارگران هپکو را سازمان خصوصی‌سازی بدهد

از سویی پس از بالا گرفتن اعتراضات صنفی کارگران اراکی جلسه بررسی مشکلات صنایع اراک با حضور سیف رئیس کل بانک مرکزی، محمد شریعتمداری وزیر صنعت، معدن و تجارت، علی ربیعی وزیر کار و نمایندگان این شهر برگزار شد. طبق اظهارات حاجی‌پور، رئیس سازمان صنعت و معدن استان مرکزی تصمیماتی در این جلسه گرفته شد که به شرح زیر است: سریعا مدیر عامل جدید برای آذرآب مشخص شود، حسابرس سازمان بورس در آذرآب مستقر شود، تسهیلات مصوب شده برای این دو شرکت در جلسات قبلی پرداخت شود، همه بدهی کارگران هپکو توسط سازمان خصوصی‌سازی پرداخت شود و در نهایت عدم ثبت قرارداد خارجی و واردات سفارشاتی که هپکو تولید می‌کند.

بنا بر این گزارش، وجود لابی‌های قدرتمند در موضوع آذرآب و هپکو عیان است و یک دست مخفی تمام توان خود را گذاشته تا اعتبارات دریافتی این دو شرکت هر کجا هزینه می‌شود، بشود اما به کارگران زحمتکش این دو شرکت که ماه‌هاست حقوقی دریافت نکرده‌اند نرسد و همین موضوع هم دلیل عصبانیت کارگران این دو شرکت است.

بررسی اعتراض کارگران هپکو و آذرآب در مجلس

سعید باستانی، سخنگوی کمیسیون صنایع مجلس شورای اسلامی، اظهار داشت: نخستین جلسه کمیسیون صنایع پس از تعطیلات، روز سه‌شنبه (امروز) برگزار می‌شود که با توجه به حضور نماینده اراک در کمیسیون صنایع، موضوع اعتراض کارگران کارخانه‌های هپکو و آذرآب در این جلسه مطرح و بررسی خواهد شد.

وی ادامه داد: براساس میزان پیشرفت موضوع در کمیسیون صنایع و اینکه مشکلات ایجاد شده از طریق کمیسیون قابل حل باشد یا اینکه نیاز به نشست‌های بیرونی داشته باشیم، موضوع را پیگیری خواهیم کرد و در صورت لزوم با وزیر صنعت نیز رایزنی‌هایی را انجام خواهیم داد. باستانی تصریح کرد: پیش از تعطیلات مجلس، جلسه‌ای با وزیر صنعت داشتیم که قرار شد هر ۳ ماه یک‌بار گزارش مربوط به عملکرد وزارت صنعت در جلسه‌ای با نمایندگان مجلس ارائه و بررسی شود.

بازداشت مدیرعامل آذرآب

قاسم عبداللهی، رئیس‌کل دادگستری استان کرمان درباره بازداشت مدیرعامل شرکت آذرآب اراک، گفت: برخی اقدامات مدیرعامل این شرکت که منجر به بروز بی‌نظمی شده بود منجر به صدور دستور از سوی دادستان برای بازداشت وی شد. این مقام قضایی در گفت‌وگو با ایسنا ادامه داد: عدم اجرای مصوبات شورای تامین از سوی مدیرعامل شرکت و اخلال در امر نظام اقتصادی کشور و ایجاد بی‌نظمی و اخلال در نظم عمومی که منجر به درگیری بین کارگران و نیروی انتظامی و موجب ضرب و جرح کارگران این شرکت شد علت بازداشت مدیرعامل این شرکت است.

رئیس‌کل دادگستری استان مرکزی تصریح کرد: انجام اقداماتی از سوی مدیرعامل شرکت مبنی بر عدم تشکیل مجمع که منتهی به اخلال در نظم عمومی شده است از دیگر دلایل بازداشت وی است. وی گفت: یکسری مباحث مالی در حوزه داخلی شرکت نیز مطرح است از جمله اینکه مدیرعامل این مجموعه پس از دریافت وجوهی در قالب وام از این تسهیلات در جای دیگری غیر از شرکت بهره‌برداری کرده که از دیگر علل بازداشت وی بوده است.

عبداللهی بیان کرد: دستگاه قضایی به جد به این موضوع ورود پیدا کرده است و با دستگیری مدیرعامل و انجام تحقیقات تکمیلی و بررسی ابعاد گوناگون این موضوع، نتایج آن اعلام خواهد شد. وی در پاسخ به پرسشی مبنی‌بر اینکه آیا مدیرعامل شرکت آذرآب می‌تواند با تامین وثیقه آزاد شود یا خیر، گفت: فعلا قرار بازداشت موقت برای این فرد صادر شده است و در حال حاضر نمی‌توان وثیقه‌ گذاشت تا مراحل بعدی قضایی طی شود.