نیمه پنهان «کاهش آمار قاچاق» آشکار شد

رئیس کمیسیون اقتصادی با بیان اینکه قانون مبارزه با قاچاق کالا از سال 1392 ابلاغ شده که با گذشت سه سال از ابلاغ این قانون هنوز دولت برخی از آیین‌نامه‌های این حوزه را اجرایی نکرده است، گفت: از سویی گفته می‌شود که حجم کالای قاچاق نصف شده و از سوی دیگر شاهدیم که اصناف ما نه تنها رونق نگرفته‌اند بلکه یکی پس از دیگری از گردونه فعالیت خارج شده‌اند. همچنین در هفته‌های گذشته دادستان کل کشور نیز با انتقاد صریح از آمارهای کاهش قاچاق کالا، ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ستاد مبارزه با مواد مخدر را به "امام زاده‌هایی تشبیه کرد که شفا نمی‌دهند." حسینعلی حاجی دلیگانی عضو کمیسیون برنامه و بودجه هم با اشاره به جلسه غیرعلنی اخیر مجلس درباره قاچاق کالا گفته بود: "گزارش یک نهاد امنیتی دولت حاکی از آن بود که اتفاق خاصی در بحث مبارزه با قاچاق نیفتاده،از این منظر انتقادهای دادستان کل نسبت به ستاد مبارزه با قاچاق کالا صحیح به نظر میرسد." وی گفته بود: "برداشت ما از گزارشِ یک نهاد امنیتی وابسته به دولت این بود که آمار 12.5 میلیارد دلاری قاچاق کالا با وضعیت واقعی قاچاق در کشور همخوانی نداشته و گزارشهای آماری ستاد کاملا واقعی نیست." نگاهی به جزئیات آمارهای مربوط به قاچاق نشان میدهد، بر خلاف تصورات رایج در میزان قاچاق ورودی به کشور کاهش چشم گیری رخ نداده و عمدتا تلاشها در راستای کاهش قاچاق خروجی از کشور که بیشترین قسمت آن به قاچاق ارز و قاچاق مواد سوختی اختصاص پیدا میکند، معطوف شده است.

بر این اساس در سال 92 حجم قاچاق خروج از کشور 7.8 میلیارد دلار برآورد شده که این میزان در سالهای 94،93 و 95 به ترتیب به 4میلیارد دلار، 1میلیارد دلار و .5 میلیارد دلار کاهش یافته است. به این ترتیب فقط در سال 95 نسبت به سال 94 میزان قاچاق خروجی نزدیک به 50 درصد کاهش یافته است. نکته قابل توجه آنکه در سال 95 شکاف عرضه و تقاضای در مورد سوخت و فرآورده‌های نفتی 456 میلیون دلار و در مورد سایر کالاها 73 میلیون دلار ذکر شده است. به نظر می‌رسد در صورت صحت آمارهای فوق، اعضای ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز نتوانسته‌اند به درستی جزئیات آمارهای مربوط به قاچاق کالا را تشریح کنند. به این ترتیب تمام توجهات به دو عدد 25 میلیارد دلار در سال 92 و عدد12.6 میلیارد دلار در سال 95 جلب شده و مشخص است که این کاهش مطلق 12 میلیارد دلاری با واقعیت میدانی تولید داخل همخوانی ندارد. نکته دوم اینکه ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز عمده تلاش خود را در تشریح شیوه برآورد "قاچاق ورودی" معطوف کرده و تاکنون توضیحی در خصوص روش و کم و کیف برآورد "قاچاق خروجی" ارائه نشده است. به عنوان مثال در توجیه کاهش 7 میلیارد دلاری قاچاق خروجی مشخص نیست در 4سال اخیر تقاضا برای مصرف مواد نفتی در داخل کشور افزایش یافته یا میزان عرضه محصولات نفتی کاهش یافته است.